RESILIENCE IN TEACHERS: THE ROLE OF PSYCHOLOGICAL EMPOWERMENT

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 42 - 58, 31.12.2024

Melike Can , Gönül Kaya Özbağ

https://doi.org/10.25203/idd.1554956

Öz

This study aims to determine how teachers' levels of psychological resilience vary according to personal variables (gender, age, marital status, education level, years of experience, and type of school) and to investigate the extent to which the sub-dimensions of psychological empowerment—meaning, competence, autonomy, and impact—contribute to the development of psychological resilience. The study is based on a sample of 186 teachers working in state schools under the Ministry of National Education during the 2023-2024 academic year. Data were collected using a survey method and analyzed statistically using IBM SPSS 25.0. The results of the study reveal significant relationships between psychological resilience and demographic variables such as gender, marital status, and education level. However, other variables such as age, years of experience, and type of school were found to have no significant effect. On the other hand, significant relationships were observed between the sub-dimensions of psychological empowerment and psychological resilience.

Anahtar Kelimeler

Teacher, Resilience, Psychological empowerment

ÖĞRETMENLERDE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK: PSİKOLOJİK GÜÇLENDİRMENİN ROLÜ

Öz

Bu araştırma, öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin kişisel değişkenlere (cinsiyet, yaş, medeni durum, öğrenim durumu, deneyim yılı, görev aldığı okul türü) göre nasıl değiştiğini belirlemeyi ve psikolojik güçlülüğün alt boyutları olan anlam, yeterlilik, özerklik ve etki boyutlarının psikolojik dayanıklılığın oluşmasında ne derecede etkili olduğunu araştırmayı amaçlamaktadır. Çalışma, 2023-2024 Eğitim-Öğretim yılında Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı devlet okullarında görev yapan 186 öğretmenden oluşan bir örnekleme dayanmaktadır. Veriler anket yöntemiyle toplanmış ve IBM SPSS 25.0 kullanılarak istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçları medeni durum ve psikolojik dayanıklılık arasında anlamlı ilişkiler olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak yaş, cinsiyet, deneyim yılı, öğrenim durumu, okul türü gibi diğer değişkenlerin psikolojik dayanıklılık üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Diğer taraftan, psikolojik güçlendirmenin alt boyutları ile psikolojik dayanıklılık arasında anlamlı ilişkiler olduğu dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Psikolojik dayanıklılık, Psikolojik güçlendirme

Kaynakça

• Anık, Sabri & Rasim Tösten (2019). “Öğretmenlerin Pozitif Psikolojik Sermaye Algıları ile Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(69): 332-342.
• Appelbaum, Steven H., Danielle Hébert & Sylvie Leroux (1999). “Empowerment: Power, Culture and Leadership – A Strategy or Fad for the Millennium?”. Journal of Workplace Learning, 11(7): 233-254.
• Aydoğdu, Tuğba (2013). Bağlanma Stilleri, Başa Çıkma Stratejileri ile Psikolojik Dayanıklılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Beltman, S., Mansfield, C. F., & Price, A. (2011). Thriving not just surviving: A review of research on teacher resilience. Educational Research Review, 6(3), 185-207.
• Bin Abdullah, Abdul Gihani Kanesan, Tareq Ziad Almadhoun & Ying-Leh Ling (2015). “Organizational Empowerment and Commitment: The Mediating Effect of Psychological Empowerment”. Asian Journal of Social Sciences, Arts And Humanities, 3(2): 1-7.
• Bozkurt, Durmuş & A. Faruk Levent (2021). “Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklılık ile Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki”. OPUS International Journal of Society Researches, 18(44): 7968-8000.
• Buz, Sema & Burcu Genç (2019). “Sosyal Hizmet Uzmanları İçin Psikolojik Dayanıklılığın Önemi”. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(2): 623-642.
• Corey, Gerald (2009). Theory and Practice of Counseling and Psychotherapy. 8th Ed., Australia, Belmont. Conger, Jay A. & Rabindra N. Kanungo (1988). “The Empowerment Process: Integrating Theory and Practice”. Academy of Management Review, 13: 471-482.
• Çaykuş, Emir Tufan & Tansu Mutlu-Çaykuş (2020). “Covid-19 Pandemi Sürecinde Çocukların Psikolojik Dayanıklılığını Güçlendirme Yolları: Ailelere, Öğretmenlere ve Ruh Sağlığı Uzmanlarına Öneriler”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5): 95-113.
• Çeltek Koptagel, Meltem (2021). Öğretmenlerin Psikolojik Güçlendirme Algıları ile Örgütsel Özdeşleşme Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Çetin, Cemile & Özlem Anuk (2020). “COVID-19 Pandemi Sürecinde Yalnızlık ve Psikolojik Dayanıklılık: Bir Kamu Üniversitesi Öğrencileri Örneklemi”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5): 170-189.
• Çetin, Ekrem (2019). Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklılığı ile Stresle Başaçıkma Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Degago, Demissie Esayas (2014). “A Study on Impact Of Psychological Empowerment on Employee Performance in Small and Medium Scale Enterprise Sectors”. European Journal of Business and Management, 6(27): 60-72.
• Deniz, Vural (2024). Sağlık Odaklı Liderlik ile Psikolojik Sağlık Arasındaki İlişkide Psikolojik Güçlendirme ve Dayanıklılığın Seri Aracılık Rolü. Doktora Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Karaman.
• Erdem Kandemir, Tansu & Neslin İhtiyaroğlu (2023). “Öğretmen güçlendirme ile psikolojik sermaye ve sosyal sermaye arasındaki ilişkinin incelenmesi”. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 5(9): 637-666.
• Ernas, Şakir (2017). Özerklik ve Psikolojik Dayanıklılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ertürk, Ramazan. (2023). “Öğretmenlerin Psikolojik Sermayeleri ve Yenilikçi İş Davranışları Arasındaki İlişki”. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 15(28): 227-247.
• Gu, Q., & Day, C. (2013). Challenges to teacher resilience: Conditions count. British Educational Research Journal, 39(1), 22-44.
• Göçen, Ahmet (2019). “Öğretmenlerin Yaşam Anlamı, Psikolojik Sermaye ve Cinsiyetinin Psikolojik İyi Oluşlarına Etkisi”. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(1): 135-153.
• Hamid, Madiha, Farooq Ahmed Jam & Saqib Mehmood (2019). “Psychological Empowerment and Employee Attitudes: Mediating Role of Intrinsic Motivation”. International Journal of Business and Economic Affairs, 4(6): 300-314.
• Hemedoğlu, Enis, Mahmut Koçak & Aslıhan Özkan vd (2012). “Psikolojik Güçlendirmenin Finansal Olmayan Performans Üzerindeki Etkileri”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2): 87-105.
• Hou, Jiaojiao, Yifei He & Xudong Zhao, vd (2020). “The Effects of Job Satisfaction and Psychological Resilience on Job Performance Among Residents of The Standardized Residency Training: A Nationwide Study in China”. Psychology, Health & Medicine, 25(9): 1106-1118.
• Kanbur, Engin, Aysun Kanbur & Burak Özdemir (2017). “Psikolojik Dayanıklılık ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkide İş Doyumunun Aracılık Rolü: Havacılık Sektöründe Bir Araştırma”. İş ve İnsan Dergisi, 4(2): 127-141.
• Karakaya, Yavuz (2019). Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklılıkları ile Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan. Kashyap, Sandeep Kumar & Anshula Krishna (2014). “Role Of Resilience as a Moderator Between The Relationship of Occupational Stress and Psychological Health”. Indian Journal of Health & Wellbeing, 5(9): 1023-1026.
• Kavi, Ersin & Berna Karakale (2018). “Çalışan Psikolojisi Açısından Psikolojik Dayanıklılık”. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7(17), 56-77.
• Khoshaba, Deborah M. & Salvatore R. Maddi (1999). “Early Experiences in Hardiness Development”. Consulting Psychology Journal: Practice And Research, 51(2): 106.
• Kim, Gyung Hee, Jiyoung Kim & Juri Limb (2012). “Mediating Effect Of Psychological Empowerment in Relationship Between Professional Self-Concept and Burnout in Psychiatric Nurses”. Journal of Korean Academy of Psychiatric and Mental Health Nursing, 21(3): 229-237.
• Kobasa, Suzanne C. (1979). “Stressful Life Events, Personality and Health: An Inquiry into Hardiness”. Journal of Personality and Social Psychology, 37, 1-11.
• Kurt, Neşe (2011). Çevik Kuvvet Personelinin Stresle Başa Çıkma Tutumları, Psikolojik Dayanıklılıkları ve İş Doyumu Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Luthar, Suniya S., Dante Cicchetti & Browyn Becker (2000). “The Construct of Resilience: A Critical Evaluation and Guidelines for Future Work”. Child Development, 71(3): 543-562.
• Maddi, Salvatore. R. (2002). “The Story of Hardiness: Twenty Years of Theorizing, Research, and Practice”. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 54(3): 173-185.
• May, Rollo. (1969). Existential Psychology. 2nd Ed. New York: Random House
• Mcewen, Kathryn (2011). Building Resilience at Work. 1st Ed., Australia: Australian Academic Press.
• Mehrabi, Mayram, Shahram Etemadifar & Nasrin Forouzandeh vd (2021). “Effect of Psychological Empowerment on Occupational Stress Among Emergency Department Nurses”. Journal of Clinical Nursing And Midwifery, 9(4): 800-812.
• Naswall, Katharina, Sanna Malinen & Joanna Kuntz vd (2019). “Employee Resilience: Development and Validation of A Measure”. Journal of Managerial Psychology, 34(5): 353-367.
• Newman, Richard (2006). “The Road to Resilience”. Home Monitor on Psychology, 33(9): 62.
• Nurhat, Tuğçe (2017). Özel Eğitimde Çalışan Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklılık ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özgözcü, Serdal & Mahmut Bektaş (2018). “Organizational Identification in School Psychological Counselors: The Role of Psychological Empowerment and Self-Efficacy Beliefs”. Journal of Human Sciences, 15(4): 1993-2011.
• Öztürk, Kübra & Mustafa Erdem (2020). “Ortaokul Öğretmenlerinin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Yönetici Yeterlikleri ile Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklılık Düzeyleri Arasındaki İlişki”. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2020(15): 26-47.
• Paul, Happy, Umesh Kumar Bamel & Pooja Garg (2016). “Employee Resilience and OCB: Mediating Effects of Organizational Commitment”. Vikalpa, 41(4): 308-324.
• Rostami, Hossein, Ayatollah Fathi & Masoumeh Azmodeh vd (2018). “Relationship between Job Burnout, Job Motivation and Resilience with Quality of Work Life of Treatment Staff in one of the Armed Forces Hospitals in 2018”. Journal of Police Medicine, 9(1): 35-42.
• Sayar, Şenay (2023). “Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Öğretmenlerinin Psikolojik Dayanıklılık Düzeylerinin Öğretmenlerin Bazı Demografik Özelliklerine Göre İncelenmesi”. Social Sciences Studies Journal, 9(117): 9208-9217.
• Shen, Xin, Yuting Li & Jing Feng vd (2022). “Current Status And Associated Factors of Psychological Resilience Among the Chinese Residents During the Coronavirus Disease 2019 Pandemic”. International Journal of Social Psychiatry, 68(1): 34-43.
• Sönmezler, Başak (2015). Öğretmenlerin Tükenmişlik ve Psikolojik Dayanıklılık Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Spreitzer, Gretchen M. (1995). “Psychological Empowerment in The Workplace: Dimensions, Measurement and Validation”. Academy of Management Journal, 38(5): 1442–1465.
• Rostami, Hossein, Ayatollah Fathi & Masoumeh Azmodeh vd (2018). “Relationship between Job Burnout, Job Motivation and Resilience with Quality of Work Life of Treatment Staff in one of the Armed Forces Hospitals in 2018”. Journal of Police Medicine, 9(1): 35-42.
• Sorlie, Marie Anne, Terie Ogden & Asgeir Royrhus Olseth (2015). “Preventing Problem Behavior in School Through School-Wide Staff Empowerment: Intervention Outcomes”. World Journal of Educational Research, 2: 1-23.
• Soylu, Selen & Veysel Okçu (2022). “Okul Müdürlerinin Güçlendirici Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklılık Düzeyleri Arasındaki İlişki”. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2): 752-767.
• Terzi, Şerife (2005). Öznel İyi Olmaya İlişkin Psikolojik Dayanıklılık Modeli. Yayınlanmamış. Doktora Tezi. Ankara Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tetik, Nuray (2016). “The Effects Of Psychological Empowerment on Job Satisfaction and Job Performance of Tourist Guides”. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 6(2): 221-239.
• Tian, X., Jiang, Y., & Liu, H. (2015). Psychological empowerment and burnout: The mediating role of resilience. Asia Pacific Journal of Management, 32(2), 511-534.
• Toremen, Fatih, Mehmet Karakus & Ahmet Cezmi Savas (2011). “The Effect of Empowerment on Teachers’ Organizational Commitment”. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 3(4): 545-554.
• Tösten, Rasim & Habib Özgan (2017). “Öğretmenlerin Pozitif Psikolojik Sermayelerine İlişkin Algılarının İncelenmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62): 867-889.
• Sutardi, A., & Novitasari, D. (2024). The mediating role of resilience and learning agility in psychological empowerment and job engagement. International Journal of Human Resource Studies, 14(3), 182-199.
• Xue, Y., Li, J., & Gao, Z. (2024). Examining teacher burnout, psychological empowerment, and resilience: A psychological network analysis. Teaching and Teacher Education, 127, 878.
• Weliangan, L., Suprayogi, I., & Gempita, S. (2024). The simultaneous effect of psychological empowerment and self-compassion on resilience: A study on women in multiple roles. Journal of Work and Organizational Psychology, 40(2), 115-130.
• Yalçın, Sinan & Emrah Sayğı (2021). “Ortaokullarda Görev Yapan Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklılık, Örgütsel Muhalefet ve Örgütsel Sessizlik Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Anadolu University Journal Of Education Faculty, 5(4): 402-426.
• Zhai, Q., Wang, S., & Weathers, J. (2023). Strategic human resource management practices and employee outcomes: A meta-analysis of psychological empowerment and resilience mechanisms. Human Resource Management Review, 33(1). 56-69.