Lefkoşa'nın İki Duvarı: Bölünmenin Geçerliliği

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 23, 30 - 57, 25.04.2018

Sıla Özdemir

https://doi.org/10.31198/idealkent.416241

Öz

Duvarlar kentin ve
medeniyetin insan eliyle oluşturulmuş mimari ve sanatsal parçalarıdır.
Duvarların iki yüzü vardır. Bu nedenle hem koruma, kapsama ve aidiyet sembolü
olurken hem de ayırma ve dışarda bırakmayı da sembolize etmektedirler. Bu
çalışmada Dünyanın son bölünmüş başkenti olan Lefkoşa’da duvarların bu iki yönü
ele alınmıştır. İlk olarak duvar yapısının anlamları ve duvarlara yönelik
kavramlar tartışılmış olup, duvarın kent için birleşitirci ve ayrıştırıcı bir
eleman olarak rolü irdelenmiştir. Birleştirici olarak kabul edilen
duvarlı-surlu kentler de dahil olmak üzere duvar elemanı beraberinde gerileme
ve terkedilme gibi sosyo-mekansal sorunları da getirebilmektedir. Bu bakış
açısı doğrultusunda dünya genelinde duvarlarıyla bilinen ve seçilmiş
duvarlı-surlu kentler hem gerileme sorunları hem de bu sorunlara yönelik
kentsel tasarım yaklaşımları kapsamında incelenmiştir. Bu kapsamda birleştirici
duvarlara sahip olarak değerlendirilebilecek Belçika’nın Bruges ve Malta’nın
Valetta kentleri içerdikleri sorunlar ve bu sorunlara yönelik geliştirilen
kentsel tasarım odaklı yaklaşımlar ışığında incelenmiştir. Benzer şekilde
ayrıştırıcı duvarlara sahip olan ve bölünmüş kent olarak tanınan Belfast ve
Berlin kentleri de bu çerçevede irdelenmiştir. Ardından hem birleştirici hem de
ayırıcı nitelikte duvarlara sahip olan Lefkoşa-Suriçinin duvarlarının tarihsel
oluşumu ele alınarak kentin ikili duvarlı yapısı ortaya konulmuştur. Bu
kapsamda Lefkoşa Suriçine yönelik bugüne kadar yapılan teorik çalışmalar ve
müdahale biçimleri de değerlendirilmiş ve eleştirilmiştir. Çalışmanın sonunda
paylaşılan ortak değerler de gözetilerek ileriye yönelik tasarım odaklı
öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Duvarlı (surlu) kentler, bölünmüş kentler, mimari semboller, Berlin, Belfast, Bruges, Valetta, Lefkoşa Suriçi–Kıbrıs

Two Walls of Lefkoşa: The Validity of Division

Öz

Walls
are the artificial and artistic structures of urban civilization. They are
symbols of protection and belonging as well as segregation and exclusion. In
this study, those two faces of walls are investigated for the last divided
capital of the world; Lefkoşa. Firstly, the meanings and the concepts of wall
are discussed with respect to two main aspects that a wall can be a unifier and
divider element of urban space. Whether the walls in cities may provide a sense
of unity, they may lead to decline and obsolescence problems in social and
physical urban space. In order to illustrate the validity of this perspective,
the well-known cities having walls are evaluated including urban design
approaches towards their decline problems. In this respect, two cities having
unifier walls are firstly investigated as Bruges of Belgium and Valetta of
Malta. Then two other cities known as divided cities by having divider walls
as; Belfast and Berlin are discussed. Afterwards, the walled city of Lefkoşa,
having both divider and unifier walls, is examined in historical manner. The
interventions and proposals for the walled city of Lefkoşa are evaluated and
criticized. At the end of the study, further suggestions are discussed by
considering the unified values of the city.

Anahtar Kelimeler

Walled cities, divided cities, architectural symbols, Berlin, Belfast, Bruges, Valetta, the Walled City of Lefkoşa-Cyprus

Kaynakça

• Akçay, A.Ö. (2006). Mimari kimlik değişimini etkileyen faktörler üzerine bir araştırma Kıbrıs-Lefkoşa örneği, (Phd Thesis, Faculty of Architecture, Near East University, Turkish Republic of Northern Cyprus). Retrieved from http://dspace.yildiz.edu.tr:8080/xmlui/handle/20.500.11871/899
• Alpar, R. (2001). Divided cities: Physical and social restructuring of Lefkoşa. (Ms Thesis, METU, Ankara).
• Atun,C. (2002). Cultural tourism-led urban revitalization in the walled city of Lefkoşa. (Ms Thesis, METU, Ankara).
• Atun, A.R. & Doratlı, N. (2009). Walls in cities a conceptual approach to the walls of Nicosia. Geopolitics, 14, 108–134.
• Bakashi, A. (2008, November). Divided memory and architecture in Nicosia. Cambridge: University of Cambridge.
• Calame, J. & Charlesworth, E. (2009). Divided Cities Belfast, Beiurut, Jerusalem, Mostar and Nicosia. Philedelphia: University of Pennsylvania Press.
• Cambridge University Press. (2008). Cambridge advanced learner’s dictionary (First published as Cambridge International Dictionary of English, 1995). Italy.
• Doratlı, N. (2000). A Model for conservation and revitalization of historic urban quarters in Northern Cyprus. (Phd. Thesis, Eastern Mediterranean University, Gazimagusa).
• EBİ. (2011). Lefkoşa Surlariçi etkileşimli coğrafi bilgi sistemi projesi (Surlariçi kalkınma projesi) başlangıç raporu. Lefkoşa.
• EBİ. (2012). Lefkoşa Surlariçi etkileşimli coğrafi bilgi sistemi projesi (Surlariçi kalkinma projesi) nihai rapor. Lefkoşa.
• EFL. (1997, December). Mastering the city: 100 years of urban planning in Europe. Nederlands Architectuurinstituut NAi. Retrieved from; http://static.nai.nl/regie_e/new/berlin1_e.html.
• Gaffikin, F., Malachy, M., Sterrett, K. (2010). Creating shared space in the contested city: The role of urban design. Journal of Urban Design,15, 493-513. https://www.researchgate.net/publication/233135603_Creating_Shared_Public_Space_in_the_Contested_City_The_Role_of_Urban_Design
• Gaffikin, F. & Morissey, M. (2011). Planning in divided cities, Waley-Blackwell; 1 edition. Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9781444393200
• Gürkan, H. (1989). Dünkü ve bugünkü Lefkosa. Lefkosa: Galeri Kültür Yayınları.
• Hillier, B. & Hanson, J. (1984) The social logic of space. Cambridge: CUP.
• Hoag, J. (1964). Western Islamic Architecture. New York, NY: Dover Publications.
• Locke, J. (1690). Essay concerning human understanding, Book III: Words. Pennsylvania: Pennsylvania State University. ftp://ftp.dca.fee.unicamp.br/pub/docs/ia005/humanund.pdf
• Mitrojorji, L. (2003). Urban regeneration in Berlin, Germany new approaches at the neighborhood level. (Ms Thesis, University of Illinois, Urbana-Champaign).
• Pasaogullari, N. & Doratlı, N. (2009). Design principles of public open spaces in the walled cities: A Study in the Walled City of Nicosia, Cyprus. Lefkoşa: Near East University Press.
• Pickard, R. (2001). Management of historic centres. New York, NY: Spon Press.
• Shakespeare, W. (1699). Macbeth. New Haven: Yale University Press.
• Şehir Planlama Dairesi. (2002). Başkent Lefkoşa imar plani raporu. Lefkoşa: Şehir Planlama Dairesi.
• Şehir Planlama Dairesi. (2009). Başkent Lefkoşa imar plani raporu revizyonu. Lefkoşa: Şehir Planlama Dairesi.
• UNDP-UNCHS. (1984). Nicosia master plan final report. Lefkoşa: United Nations Centre for Human Settlements.
• UNDP (2000). Socio-economic household surveys. Lefkoşa: United Nations Centre for Human Settlements.
• UNDP. (2005). Nicosia master plan new vision for the core of Nicosia (phase II): Outline plan, Lefkoşa: United Nations Centre for Human Settlements.
• Unwin, S. (1952). An Architecture Notebook: Wall. London: Routledge.
• Yiannis, P. (2005). Echoes from the dead zone: Across the Cyprus divide, Nicosia: I.B. Taurus.