“Kentin Sanatla Olan Hikâyesi” Üzerine Deniz Artun ile Söyleşi

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 10, 284 - 289, 30.09.2013

Deniz Artun

Öz

Esra Can: Osmanlı’dan miras alınan ve
Cumhuriyet’te devam eden Türkiye’nin modernleşme projesinde ‘kent’ ve ‘sanat’
dinamikleri nelerdir? Kent-kır/merkez-çevre ikiliğinden söz etmek mümkün müdür?
Mümkünse bu ikiliklere nasıl yaklaşmak gerekir?

 

Deniz Artun:
Mümkündür tabii, ancak söz konusu sanatta modernleşme olduğunda, merkezi
İstanbul ya da Ankara olarak değil, Paris olarak kabul etmek ve Türkiye’yi
çeperinde değerlendirmek gerekebilir. Bu değerlendirmenin anahtarı, modernleşme
projesinin önemli ‘araç’larından biri, devletin yetenekli sanat öğrencilerine
verdiği burslardır. Akademi kurulmadan önce, resim derslerinin askeri okulların
müfredatına mahsus olduğu bilinir. Bu okullar içinden, Mühendishane-i Berri
Humayun mezunu Ferik İbrahim Paşa, 1839 yılında, yani Tanzimat Fermanı ile eş zamanlı
olarak “resim tahsili” için Paris’te bulunur ve masrafları padişah Abdülmecid
tarafından karşılanır. Bu ilk örneği Islahat Fermanı, Birinci ve İkinci
Meşrutiyet’in ilanı ve nihayet Cumhuriyet’in ilanı ile eş zamanlı başka burslu
öğrenciler izler. Sayıları gitgide artan bu genç sanatçıların modernleşmenin en
ciddi etaplarına eşlik etmeleri tesadüf değildir. Ferik İbrahim padişahın ta
kendisine, ardından gidenler 1882’de İstanbul’da kurulacak Sanayi-i Nefise
Mektebi’ne resim öğretmeni olarak atanırlar. 1923’ten sonrakiler ağırlıklı
olarak Ankara’daki, 1931’den sonrakiler ise İzmir, Bursa, Antalya, derken
Çankırı, Erzurum, Kayseri, Sivas’taki ortaokul ve liselerde, özellikle de
öğretmen okullarında görev alırlar. Böylece, sanatta modernleşmenin başkenti
Paris’ten taşınan tohumların ‘merkez’den ‘çeper’e saçılarak, sırasıyla sarayda,
İmparatorluk başkentinde, Cumhuriyet başkentinde ve ardından Anadolu’da
yeşereceğine inanılır. 

Anahtar Kelimeler

Kent, Sanat

Kaynakça

• Can, E. (2013). “Kentin Sanatla Olan Hikâyesi” Üzerine Deniz Artun ile Söyleşi. İdealKent Kent Araştırmaları Dergisi, 284-289.