Mekânsal Ayrışmayı Yürüyerek Okumak: Karaköy’ün Hayali Sınırları

Yıl 2020, Sayı: Kentleşme ve Ekonomi Özel Sayısı, 1379 - 1406, 01.12.2020

Yasemin Bahçekapılı

Öz

Mekânsal ayrışma tartışmalarında ırk, etnisite ve sınıf temelli farklılıklar ele alınırken toplumsal yaşamdaki yeni dinamiklerle birlikte tartışmalara toplumsal statü, kültürel düzey ve yaşam biçimi gibi etkenler dahil edilmiştir. Bu araştırmada kentsel politikalarla ve toplumsal olarak üretilen ve sürdürülebilir kılınan mekânsal ayrışma, İstanbul’un Karaköy semti üzerinden ele alınmıştır. Araştırmada Karaköy semtinin güncel sosyal, ekonomik, kültürel ve mekânsal özellikleri ele alındığında semtin bu özelliklerinin şekillenmesinde birçok farklı etkenle karşılaşılmıştır. Karaköy’de kültür ve sanat alanının genişlemesi, Galataport Projesi ve Beyoğlu genelinde yaşanan olaylar sonucu farklı sektörleri içinde barındıran Karaköy toplumsal sınıflara ve gruplara bir arada ama farklı bölgelerde ev sahipliği yapmaya başlamıştır. Araştırmada Karaköy’deki ayrışmanın ekonomik temeli olsa da Bourdieucü anlamda sermayeler temelli yaşandığı ortaya konulmuştur. Kültürel sermaye ayrışmayı oluşturan temel belirleyici olmuştur. Durum çalışması olan araştırmada 36 derinlemesine mülakat ve gözlem ile gerçekleştirilen saha çalışması esnasında yürüme yöntemi kendiliğinden gelişmiştir. Katılımcılarla sahada yapılan yürüyüşlerle katılımcıların Karaköy algıları hakkında bilgi edinilmiş ve semtin mekânsal ayrışması haritalandırılmıştır. Araştırmada kullanılan yürüme yöntemi literatürde gezici yöntemler başlığında rehberli gezi yöntemi olarak yer almaktadır. Çalışma bu bağlamda kent çalışmalarında yeni metodolojik arayışlar tartışmasına katkı sağlamaktadır. Yürüyüşlerle ortaya çıkan hayali sınırlar kentlinin kent mekânıyla ve toplumla kurduğu ilişkiyi göstermesi bakımından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

mekansal ayrışma, sosyo-ekonomik ayrışma, kentsel dönüşüm, kültürel sermaye, rehberli gezi

Reading Spatial Segregation by Walking: Imaginary Borders of Karaköy

Öz

In the spatial segregation discussions, while race, ethnicity and class-based differences were discussed, with the new dynamics in social life, factors such as social status, cultural level and lifestyle were included in the discussions. In this study, spatial segregation which produce and sustain by urban policies and society was analyzed in Karaköy district of Istanbul. As a result of the expansion of the culture and art field in Karaköy, the Galataport Project and events throughout Beyoğlu, Karaköy, which includes different sectors, started to host social classes/groups together but in different areas. In this research, it is revealed that although it has economic basis, segregation in Karaköy is based on Bourdieus’ capitals. Cultural capital was the main determinant of the segregation. In the case study involving 36 in-depth interviews and observations, walking method was developed spontaneously during the research. Within the walks, the participants gave information about their perceptions on Karaköy and the spatial segregation of the neighborhood were mapped. In this context the study contributes to the discussion of new methodological approaches in urban studies. The imaginary boundaries that emerge with the walks are important in terms of showing the relationship that people established with the urban space and society.

Anahtar Kelimeler

Spatial segregation, socio-economic segregation, urban transformation, cultural capital, commented walk

Kaynakça

• Aksümer, G. (2019). Kenti yaşayandan öğrenmek: Şehircilik çalışmalarında rehberli gezi yönteminin kullanımı, İzmir-Selçuk ve Bursa-İznik örnekleri. Megaron, 14(4), 598-610.
• Bahçekapılı, Y. (2018). Kent merkezinde toplumsallaşma pratikleri: Karaköy örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Benjamin, W. (1982/2002). Pasajlar. A. Cemal (Çev.). İstanbul: YKY.
• Beshers, J. M. (1962). Urban social structure. New York: The Free Press of Glencoe.
• Bourdieu, P. ve Wacquant, L. (1992/2014). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar (7. bs.). N. Ökten (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu, P. (1979/2015). Ayrım: Beğeni yargısının toplumsal eleştirisi. D. Fırat Şannan ve A. Güne Berkkurt (Çev.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Castles, S. ve Miller, M.J. (2008). Göçler çağı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• ÇED Raporu. (2015). Salıpazarı kruvaziyer limanı projesi çevresel etki değerlendirmesi raporu, DOKAY ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti., Ankara.
• Elkin, L. (2016/2018). Flanöz: Şehirde yürüyen kadınlar Paris, New York, Tokyo, Venedik ve Londra. D.D. Doğan (Çev.). İstanbul: Nebula Kitap.
• Ellis, M., Wright, R. ve Parks, V. (2004). Work together, live apart? Geographies of racial and ethnic segregation at home and at work. Annals of the Association of American Geographers, 94 (3), 620-637.
• Fielding, A.J. (2004). Class and space: social segregation in Japanese cities. Transaction of the Institute of British Geographers. New Series, 29 (1), 64-84.
• Firidin Özgür, E. (2006). Sosyal ve mekansal ayrışma çerçevesinde yeni konutlaşma eğilimleri: kapalı siteler, İstanbul, Çekmeköy örneği. Planlama, 2006 (4), 79-95.
• Gatta, F. ve Palumbo, M.A. (2014/2016). Walking through urban transformation: Fieldwork in the northeast of Paris. T. Shortell, E. Brown (Eds.). Walking in the European City: Quotidian Mobility and Urban Ethnography içinde (ss. 245-263). New York: Routledge.
• Grannis, R. (2002). Discussion: Segregation indices and their functional inputs. Sociological Methodology, 32, 69-84.
• Gros, F. (2009/2017). Yürümenin felsefesi. A. Ulutaşlı (Çev.). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Hamnet, C. ve Cross, D. (1998). Social change, social polarisation and income inequality in London. 1979-1993. Geojournal, 46, 39-50.
• Harvey, D. (2002). Sınıfsal yapı ve mekânsal farklılaşma kuramı. A. Alkan, B. Duru (Der. ve Çev.). 20. yüzyıl kenti içinde (ss. 147-172). Ankara: İmge Yayınevi.
• Harvey, D. (2001/2012). Sermayenin mekânları eleştirel bir coğrafyaya doğru. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Kap Yücel, S. ve Salt, E. (2018). Kültürel Peyzajların tarihsel süreç içerisindeki değişimlerinin tespiti: Bursa İznik örneği. Planlama, 28 (1), 40-55.
• Knox, P. ve Pinch, S. (2006). Urban social geography. London: Pearson Education Ltd.
• Kurtuluş, H. (2006). Kentsel dönüşüme modern kent mitinin çöküşü çerçevesinden bakmak, Planlama.
• Layeb, S. ve Salem, M.B.H. (2014). Commented walk, segmented walk: An exploratory study on the relationship between urban space and sound stress. Invisible Places, Viseu, Portugal.
• Li, Z. ve Wu, F. (2006). Socio-spatial differentiation and residential inequalities in Shanghai: a case study of three neighbourhoods. Housing Studies, 21 (5), 695-717.
• Logi, S. ve Morvan, Y. (2017). İstanbul 2023. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meissonnnier, J. ve Dejoux, V. (2016). The commented walk method as a way of highlighting precise daily mobility difficulties – a case study focusing on cognitive or mental diseases. Transportation Research Procedia 14, 4403 – 4409.
• Murdie, R.E. ve Borgegard, L.E. (1998). Immigration, spatial segregation and housing segmentation of immigrants in metropolitan Stockholm, 1960-95. Urban Studies, 35 (10), 1869-1888.
• Musterd, S. ve Ostendorf, W. (2009). Residental segregation and integration in the Netherlands. Journal of Ethnic and Migration Studies, 35 (9), 1515-1532.
• Ogden, P.E. ve Winchester, S.W.C. (1975). The residental segregation of provincial migrant in Paris in 1911. Transactions of The Institute of British Geographers, 65, 29-44.
• Petiteau, J.Y. (2001). La méthode des ıtinéraires: Récits et parcours. M. Grosjean, J.P. Thibaud (Eds). L’espace urbain en méthode içinde (ss. 63–78). Marseille: Collection Eupalinos, Édition Parenthèses.
• Sassen, S. (2001). The global city: New York, London, Tokyo (2nd Edition). Princeton University Press.
• Solnit, R. (2000/2016). Yol aşkı: Yürümenin tarihi. E. Kıvılcım (Çev.). İstanbul: Encore Yayınları.
• Thibaud, J.P. (2013). Commented city walks. Wi: Journal of Mobile Culture, vol.7 (n°1), 1-32. URL: http://wi.mobilities.ca/commented-city-walks/
• Tonnelat, S. (2007) Urban salks: Pluralism, public space and the nyc subway. Intervention at the conference of the Eastern Sociological Society, Philadelphia.
• Tümerdem Medaric, N. (2018) Istanbul walkabouts: A critical walking research of northern ıstanbul, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Wacquant, L. (2004/2012). Ruh ve beden: Acemi bir boksörün defterleri. N. Ökten (Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Wessel, T. (2000). Social polarisation and socioeconomic segregation in a welfare state: the case of Oslo. Urban Studies, 37 (11), 1947-1967.
• Yüceşahin, M. ve Tuysuz, S. (2011). Ankara kentinde sosyo-mekânsal farklılaşmanın örüntüleri: Ampirik bir analiz. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9 (2), 159-188.