Merdivenli Sokaklarda Sosyal Mekân Oluşumuna Etki Eden Unsurlar ve İstanbul’dan Üç Örnek İçin Değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 32, 528 - 555, 31.05.2021

İlke Ciritci , Gül Yücel

https://doi.org/10.31198/idealkent.780294

Cited By: 1

Öz

Çalışmada merdivenli sokaklarda sosyal mekân oluşum potansiyeli ve buna etki eden unsurlar tartışılmıştır. Çalışma kapsamında sokak, merdivenli sokak, sosyal mekân, kamusal alan, aidiyet kavramları mimarlık literatüründe araştırılmış, kentle ilişkilendirilerek, kavramsal bağlar kurulması amaçlanmıştır. Dünyanın birçok kentinde ziyaret edilen popüler merdivenli sokaklar olduğu gibi, İstanbul’un tarihi bölgelerinde de ilgi çeken merdivenli sokaklar bulunmaktadır. Nitel araştırma yöntemi ile merdivenli sokakların kamusal alan kullanımı ulaşılabilirlik, konfor, etkinlik ve estetik parametreleri üzerinden incelenmiş, bu kapsamda sosyal mekân olarak kullanım başarısı, merdivenlerin potansiyelleri, yerinde gözlem ve ölçüm yöntemleri ile tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında İstanbul tarihi yerleşim alanlarında bulunan merdivenli sokaklardan Balat Merdivenli Mektep Sokak, Beyoğlu Hacı Ali Sokak ve Üsküdar Yeni Dünya Sokak fiziksel ve sosyal mekân özellikleri açısından ayrıntılı incelenmiş, tespitler çerçevesinde merdivenli sokakların bulundukları çevreye ve yaşam tarzına katkıları değerlendirilmiştir.
Merdivenli sokakların sosyal mekân olarak var olmaları ve kent yaşamına katılmaları sosyal medyadaki görünürlüğü üzerinden, fotoğraf ve video paylaşım uygulaması “Instagram” üzerinden araştırılmış, merdivenli sokakların sosyal medyada görünürlüğü kullanıcıların paylaşımları üzerinden değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçları merdivenli sokakların çevresindeki yapıların ve fiziksel özelliklerinin sosyal mekân oluşum potansiyeline büyük oranda katkı sağladığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

mekân algısı, görsel algı, yeniden işlevlendirme, endüstri yapısı

Factors Affecting the Formation of Social Space In the Step Streets and Evaluation For Three Examples From Istanbul

Öz

In this study, the potential of social space formation in the step streets and the affecting factors were discussed. Within the scope of the study, step streets, social space, public space, belonging to the city have been researched and aimed to establish conceptual links by asso-ciating them with the city. Just as there are popular step streets over the world, there are also step streets which attract attention in the historical regions of Istanbul. With the quali-tative research method, the use of the public space of the staircase streets was examined through the parameters of accessibility, comfort, efficiency and aesthetics, and in this con-text, the success of use as a social space, the potentials of the stairs were determined by on-site observation and measurement methods. Within the scope of the study, Balat Merdivenli Mektep Street, Beyoğlu Hacı Ali Street and Üsküdar Yeni Dünya Street are evaluated in detail in terms of physical and social spatial features. Within the framework of the findings obtained, the contributions of the stairs to the environment and lifestyle were examined.
The existence of the step streets as a social space and their participation in the city life were researched through the visibility of the social media, the photo and video sharing applica-tion “Instagram”, and the visibility of the streets with the social media were evaluated through the users' shares. The research results show that the streets and the physical prop-erties of the streets with stairs contribute to the potential of social space.

Anahtar Kelimeler

perception of space, visual perception, re-functioning, industry structure

Kaynakça

• 9.İstanbul Bienali Kitapçığı (2005). Ofset Yapımevi, 234-237, İstanbul.
• Aksu, Ö.V. (2014). Kentsel dış mekânlarda merdiven tasarımlarının Trabzon Kenti örneğinde irdelenmesi. Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 14(1), 79-92.
• Annaloro, A. (2013). A historic staircase in Caltagirone, Sicly used as a backdrop for light and flower festivals. https://www.thisiscolossal.com/2013/08/caltagirone-light-and-flowers/ 15 Nisan 2021 tarihinde erişildi.
• Aytar, İ. (2013). Karaköy’ün mekânsal belleği. Karaköy Çalıştayı, İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Yayınları, 23-41.
• Baran, B. (2006). Galata Hamamları ve Kılıç Ali Paşa Hamamı koruma önerileri.Yüksek lisans tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, http://dspace.yildiz.edu.tr/xmlui/handle/1/11260 adresinden erişilmiştir.
• Ciritci, İ. (2019). Markiz: Beyoğlu’nun Mekân-Kültür Artikülasyonu Üzerine. IAPS: Culture and Space Konferansında sunulan bildiri, İstanbul.
• Coco, P. (2019). Dali. https://fineartamerica.com/featured/dali-paul-coco.html adresinden erişilmiştir.
• Conclin, T. R. (2012). Street art, ıdeology and public space. Portland State University, Dissertations and Theses, Amerika, https://core.ac.uk/download/pdf/37772385.pdf adresinden erişilmiştir.
• Çakı, F. (2017). Aidiyet ve mekân olarak sokaklar: Balıkesir örnek olayı çerçevesinde bir tipoloji önerisi. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10-11), 25-54.
• Ekoyapı. (2013). Onlar sokak bizim dedileri. https://www.ekoyapidergisi.org/221-onlar-sokak-bizim- dediler.html adresinden erişilmiştir.
• Ergen, Y. B. (2011). Anadolu’da kültür birlikteliğinin konut ve kentsel yerleşim dokusuna etkisi. Kent ve Toplum, Mayıs-Haziran: 85-102.
• Italianways. (2020). The staircase of Santa Maria Del Monte: Maiolica and Fire. 17.11.2014 tarihinde https://www.italianways.com/the-staircase-of-santa-maria-del-monte-maiolica-and-fire/ adresinden erişilmiştir.
• İnceoğlu M. ve Aytuğ A. (2009). Kentsel mekânda kalite kavramı. Megaron4(3): 131-146
• Jobson, C. (2013). New Origami Street Art in Angers, France by Mademoiselle Maurice. https://www.thisiscolossal.com/2013/06/new-origami-street-art-in-angers-france-by-mademoiselle- maurice/
• Marzagao, M. (2020). Escada acima, escada abaixo… faz bem às pernas. http://www.camaraportuguesa- rj.com.br/escada-acima-escada-abaixo-faz-bem-as-pernas/
• Murat, E. (2020). Beyoğlu sokaklarında merdivenler tabloya dönüştü. DHA.https://www.dha.com.tr/istanbul /beyoglu-sokaklarinda-merdivenler-tabloya-donustu/haber-1791154
• Oğan, A. (1950). Yeniden kurulan Berketzade çeşmesi. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Bülteni, 15 Eylül 2020 tarihinde http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/3010/001580503010.pdf?sequence=3 adresinden erişildi.
• Özbayraktar, M. (2015). Kolektif bellek, kent belleği ve sokaklar: İzmit Merkez Geleneksel Sokakları. Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri : 1555-1569
• Öztürk, K. (2008). Üsküdar Harem semti’nin tarihi gelişimi. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• Philadelphia Museum of Art. (2005). Exhibitions. https://philamuseum.org/exhibitions/2005/83.html
• Philadelphia Museum of Art. (2020). Mainpage. https://philamuseum.org/
• Tatlıdil, E. (2009). Kent ve kentli kimliği: İzmir Örneği. Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review 9(1), 319-336.
• Tuna, B., (1999). 12 Şubat 1999 Hürriyet İstanbul Gazetesi haberi. İstanbul.
• Uzgören, G. ve Erdönmez M.E. (2017). Kamusal açık alanlarda mekân kalitesi ve kentsel mekân aktiviteleri ilişkisi üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Megaron 12(1), 41-56.
• Uzundumlu, Ö. (2015). Bir İletişim Unsuru Olarak Sosyal Selfie Uygulamaları. Atatürk İletişim Dergisi, 8, 227-248.
• Sokakbizim. (2020). Fotoğraf.https://www.instagram.com/sokakbizim/?hl=tr
• Stabiner, K. (2016). Fotoğraf. https://www.nytimes.com/2016/10/23/travel/roman-holiday-film-rome-italy- hepburn-peck.html
• Şehir haritası. (2020). İstanbul büyükşehir Belediyesi şehir haritası. https://sehirharitasi.ibb.gov.tr/
• Yücel G., Ciritci İ. (2020). Merdivenli sokaklar için çoklu afet risk değerlendirme ve erişebilirlik : İstanbul örneği. Megaro, 15(2): 254-269
• Yücel, N. N. (1996). Balat’ta Tarihi Çevre Koruma Projesi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. https://polen.itu.edu.tr/xmlui/handle/11527/17096
• Zusmann, K. (2020). Spanishs steps. https://rome.us/squares-and-fountains/spanish- steps.html#:~:text=The%20Spanish%20Steps%20is%20an,Italian%3A%20Piazza%20di%20Spagna)
• White, W.H. (2000). The social life of small urban spaces. Z.P. Anthony M. Orum Common Ground, Readings and Reflections on Public Space, New York: Routledge 32-39.
• Wikipedia. (2020) Rocky Step. https://en.wikipedia.org/wiki/Rocky_Steps
• Wikipedia. (2020). Spanish Steps. https://en.wikipedia.org/wiki/Spanish_Steps