The Effect Of Local Governments' Recovering Policies in Historical Landscape On Quality Of Life: Gaziantep Şehreküstü District

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 32, 492 - 527, 31.05.2021

Gamze Özmertyurt , İclal Uncuoğlu

https://doi.org/10.31198/idealkent.818610

Öz

Projects of local governments, especially in the points of urban protected areas and feed the social, cultural and economic life of the city, have increased recently. In this study, the effect of urban regeneration projects implemented by local governments in the historical environment on the increase of the quality of urban life was measured. The model area of the study has determined as Şehitler Street Şehreküstü Neighborhood in Gaziantep Urban Protect Area. The study's aim is to evaluate the conservation activities on cultural assests of local administrations and to measure the opportunities offered by local policies to the region by improving the quality of life parameters. The study's methodology is to conduct a comprehensive literature review for measurements and to evaluate the impact of the region-specific parameters. Although the restoration of 16 historical buildings, including street transformations, is successful, today it is not sufficient for the evaluation of cultural policies. Consequently, field-specific evaluation of revival projects in the historical environment in the context of local policies has been made. Additionally, this study will be an useful base for prioritizing the next projects to be carried out in the region, considering their impact on the quality of urban life.

Anahtar Kelimeler

quality of life, Gaziantep, historic landscape, recovering policies

Yerel Yönetimlerin Tarihi Çevredeki İhya Politikalarının Yaşam Kalitesine Etkisi: Gaziantep Şehreküstü Bölgesi

Öz

Yerel yönetimlerin, özellikle kentsel sit alanları içerisinde kalan ve kentin sosyal, kültürel, ekonomik canlılığını besleyen noktalardaki projeleri son dönemde hız kazanmıştır. Bu çalışmada yerel yönetimlerin tarihi çevrede uygulamaya koydukları kentsel ihya projelerinin kentsel yaşam kalitesinin artmasında nasıl bir etkiye sahip olduğu ölçülmeye çalışılmıştır. Yapılan çalışmanın örneklem alanı; Gaziantep kentinin kentsel sit alanı sınırları içerisinde bulunan Şehreküstü Bölgesi’ndeki Şehitler Caddesi aksı olarak belirlenmiştir. Çalışmanın amacı, bu aks üzerindeki kültür varlıklarının korunması ve ihya edilerek topluma kazandırılması amacıyla yapılan çalışmaların değerlendirilmesi ve yerel politikaların bu bağlamda bölgeye sunduğu olanakların yaşam kalitesi parametreleri geliştirilerek ölçülmesinin sağlanmasıdır. Çalışmanın metodolojisi, öncelikle ölçümlerin yapılması amacıyla kapsamlı akademik literatür taraması yapılması ve bölgeye özgü oluşturulan parametrelerin restorasyon geçirip yeniden işlevlendirilmiş kültür varlıkları odak alınarak etki değerlendirilmesi yapılmasıdır. Cadde üzerindeki 16 adet tescilli yapının da içerisinde bulunduğu ticaret aksı olarak belirlenen alandaki sokak sağlıklaştırma projeleri, kamusal tesislerin dönüşümleri sürdürülebilirliği sağlama noktasında başarılı olmakla birlikte kültür politikalarının tek başına değerlendirilmesi günümüzde uygulamada yeterli görülmemektedir. Sonuç olarak çalışmanın yerel politikalar bağlamında tarihi çevrede yapılacak ihya projelerinin alana özgü değerlendirmesi yapılmıştır. Aynı zamanda bu çalışma, bölgede yapılacak sonraki projelerin kentsel yaşam kalitesine etkisi göz önüne alınarak önceliklendirilmesinde faydalı bir altlık olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gaziantep, ihya politikaları, tarihi çevre, yaşam kalitesi

Kaynakça

• Akdamar, E. (2018). ISO 37120:2014 Standardının akıllı kentler ve sürdürülebilir kalkınma bağlamında irdelenmesi. Social Sciences Studies Journal, 4(14), 6 Ekim 2020 tarihinde, http://www.sssjournal.com/Makaleler/1906456069_11_4-14_ID370.%20Emrah%20AKDAMAR_415-427.pdf adresinden erişildi.
• Akpolat, M. D. (2010). Gaziantep kalesi kentli kale. Ankara:Özkan Matbaacılık.
• Altunsoy, A. (2005). Kentsel tarihi çevre koruma (Kars üzerine bir inceleme). Yüksek Lisans Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Açık Erişim Arşivi. https://acikerisim.uludag.edu.tr/simple-search?location=%2F& query=ali+altunsoy&rpp=10&sort_by=score&order=desc
• Atasoy, B. (2018). Mahalle sakinlerinin kentsel koruma alanlarındaki sağlıklaştırma uygulamalarına etkisi “Gaziantep Suyabatmaz mahallesi örneği”. Yüksek Lisans Tezi. Ulusal Tez Merkezi Arşivi. https://tez.yok.gov.tr /UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ay, Y. S. (2001). Gaziantep'te planlamaya genel bakış. Türkiye Mühendislik Haberleri, 415, 44-46. 5 Ekim 2020 tarihinde, http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/380.pdf adresinden erişildi.
• Basmacı, D. (2017). Kültürel mirasın korunmasında yerel yönetimlerin rolü: Beyoğlu belediyesi örneği. Aurum Mühendislik Sistemleri ve Mimarlık Dergisi, 1(2), 77-90, 3 Ekim 2020 tarihinde, https://dergipark.org.tr /tr/download/article-file/463416 adresinden erişildi.
• Beyhan, Ş. G. ve Öçal, H. (2010). Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı, Isparta’da Modernizm Etkisindeki Konutların Mimari Kimliği Üzerine. Mimarlık Dergisi, 355, 18 Şubat 2021 tarihinde, http://www.mimarlikdergisi.com /index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=369&RecID=2484 adresinden erişildi.
• Bilenser, E. (2002, 25 Mayıs). Türkiye’de tarihi kent dokularının korunması ve geleceğe taşınması. Bursa Olay Gazetesi, ss. 10.
• Bilgili, M. Y. (2017). Ekonomik, Ekolojik ve Sosyal Boyutlarıyla Sürdürülebilir Kalkınma. Journal of International Social Research, 10(49), 555-569. doi: 10.17719/jisr.2017.1608
• Bodur, A. (2018). Risk azaltma yaklaşımı çerçevesinde dirençli kentler. İdealkent Dergisi, 28(10), 1260-1263. doi: 10.31198/idealkent.618696
• Can, A. (2014). Yerel yönetimler ve kültür politikaları bağlamında İstanbul’da kentsel koruma sorunsalına sürdürülebilir çözüm önerileri. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of Marmara Social Research, 5. 5 Ekim 2020 tarihinde, http://dspace.marmara.edu.tr/handle/11424/3662 adresinden erişildi.
• Can, M. G., (2010). Gaziantep kent bütünü imar planı proje yarışması. Planlama Dergisi, 50, 159-160. 4 Ekim 2020 tarihinde, http://www.spo.org.tr/resimler/ekler/0338a963b913bf2_ek.pdf adresinden erişildi.
• Çelik, D., Yazgan, M.E. (2009). Kentsel peyzaj tasarımı kapsamında tarihi çevre yenileme çalışmalarının araştırılması: Beypazarı örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(3), 235-244. 5 Ekim 2020 tarihinde, https://dergipark.org.tr/tr/pub/jotaf/issue/19047/201446 adresinden erişildi.
• Demirkaya, Y. (2008). Yerel yönetimlerde bir politika transfer aracı olarak benchmarking. “İş Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 10(1), 159-179. doi: 10.4026/1303-2860.2008.0068.x
• Donald, B. (2001). Competitiveness and quality of life in city regions: Compatible concepts?. Canadian Journal of Urban Research, 10(2). 5 Ekim 2020 tarihinde, https://www.jstor.org/stable /44320670?seq=1#metadata_info_tab_contents adresinden erişildi.
• EDAM (Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi). (t.y.). Türkiye için bir rekabet endeksi 2014. Erişim adresi: https://edam.org.tr/wp-content/uploads/2016/11/rekabet_web.pdf
• Ersezgin, A. (2002). Türkiye'de tarihi kentlerin korunmasında yerel yönetimlerin sorumlulukları ve yeri. Beşbaş, N., & Sevinç, M.(Der.), Türkiye’de tarihi kent dokularının korunması ve geleceğe taşınması sempozyumu içinde (s. 61-69). Ankara: Kültür Bakanlığı KTVKGM Yayını.
• Eryazıcıoğlu, M. E. (2018). Kültürel miras ve insan hakları bağlamında Türkiye’de koruma sisteminin incelenmesi: İstanbul tarihi yarımada örneği. Doktora tezi. Ulusal Tez Merkezi Arşivi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi /tezSorguSonucYeni.jsp
• Egeplan (2020). Gaziantep 2040 il çevre düzeni planı açıklama raporu. 07 Ekim 2020 tarihinde https://gaziantep.bel.tr/uploads/2020/07/plani-aciklama-raporu6846.pdf adresinden erişildi.
• Gürlük, S. (2010). Sürdürülebilir kalkınma gelişmekte olan ülkelerde uygulanabilir mi?. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2). 6 Ekim 2020 tarihinde, http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex- 1423880316.pdf adresinden erişildi.
• Gülhan, D. (2016). Sürdürülebilir kent ve kentsel kimlik örnekler: Birgi ve Bergama. Doktora Tezi. Dspace Kurumsal Arşivi. (https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/37646?show=full)
• ISO 37120: (2014). Toplulukların sürdürülebilir gelişimi - Şehir hizmetleri ve yaşam kalitesi için göstergeler. 18 Şubat 2021 tarihinde https://www.iso.org/standard/62436.html adresinden erişildi.
• İnan, Ö. Y. ve Sönmez, N. Ö. (2019). Kentsel yaşam kalitesi ölçüm yöntemlerinin geliştirilmesi. International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences, 2(3). 5 Ekim 2020 tarihinde, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/761977 adresinden erişildi.
• Kabadayı, H. (2006). Yaşam kalitesi ve kullanıcı memnuniyetinin kentsel tasarımdaki etkisine çok boyutlu yaklaşım. Yüksek Lisans Tezi. Dspace Kurumsal Arşivi. http://hdl.handle.net/11527/2330
• Kentsel Yaşam Kalitesi Özel İhtisas Komisyonu Raporu. (2018). 11. Kalkınma Planı (2019-2023) (Yayın No: KB: 3014- ÖİK: 795). Ankara: Türkiye. T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• Kuban, D. (2001). Türkiye'de kentsel koruma: kent tarihleri ve koruma yöntemleri. İstanbul:Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Koruma Uygulama Denetim Bürosu Şube Müdürlüğü (KUDEB). (2011). Osmanlı Dönemi Gaziantep Mahalleleri ve Bey Mahallesi, İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı KUDEB.
• Marans, R. (2007). Kentsel yaşam kalitesinin ölçülmesi. Mimarlık Dergisi, 335. 5 Ekim 2020 tarihinde, http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=53&RecID=%201326& 1534D83A_1933715A=75925ecdebffda9e6a3e309f425216fbc3b8dc41 adresinden erişildi.
• Marans, R. W. ve Couper, M. (2000). Measuring the quality of community life: a program for longitudinal and comparative international research içinde Paper presented to the Second International Conference on Quality of Life in Cities içinde (s. 267-276). Singapore.
• Mazcıoğlu, E. (2018). Konut ve konut çevresi seçiminde etkili parametrelerin kentsel yaşam kalitesi bağlamında incelenmesi: Gaziantep örneği. Yüksek Lisans Tezi. Dspace Kurumsal Arşivi. https://hdl.handle.net /20.500.11782/1751
• Paris Deklarasyonu. (2011). On heritage as a driver of development adopted at Paris, UNESCO headquarters, on Thursday 1st December 2011. 20 Ekim 2020 tarihinde http://www.icomos.org.tr/Dosyalar /ICOMOSTR_en0294537001587380802.pdf adresinden erişildi.
• Şahin, M.A. (2016). Kentsel dönüşüm uygulamalarının planlama Bütünlüğüne etkileri: Gaziantep Şahinbey ve Şehitkâmil İlçeleri örneği. Yüksek Lisans Tezi. Ulusal Tez Merkezi Arşivi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi /tezSorguSonucYeni.jsp
• Tatlıgil, F. (2005). Gaziantep kentinin geleneksel konut dokusunun ve sosyo-kültürel yapısındaki değişimin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. YTÜ DSpace Kurumsal Arşivi. http://dspace.yildiz.edu.tr/xmlui/handle/1/11195
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Değerlendirme Raporu. Erişim adresi:https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/03/Surdurulebilir-Kalkinma- Amaclari-Degerlendirme-Raporu_13_12_2019-WEB.pdf
• Tekeli, İ. (2010).Gündelik yaşam, yaşam kalitesi ve yerellik yazıları. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekeli, İ. (2011). Bir kültür odağı olmanın İstanbul’un dünya kenti olmasındaki rolünü tartışmak. B. Özoğuz, M. Aşkın, S. Karcıoğlu, A. Can (Der.). İstanbul Hayal ve Gerçek içinde (s. 134-147). İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Yayını.
• Torlak, S. ve Yavuzçehre, P. S. (2005). Belediyelerin kentsel yaşam kalitesine etkileri ve Denizli Karşıyaka mahallesi örnegi. Ş.P.O(Der.), 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü, 29. Kolokyumu, Planlamada Yeni Politika ve Stratejiler, Riskler ve Fırsatlar içinde (s. 327-337). İstanbul: T.M.M.O.B. Şehir Plancıları Odası.
• Turan, İ., Şimşek, Ü. ve Aslan, H. (2015). Eğitim araştırmalarında likert ölçeği ve likert-tipi soruların kullanımı ve analizi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30. 13 Ekim 2020 tarihinde, https://www.researchgate.net /publication/288653889_Egitim_Arastirmalarinda_Likert_Olcegi_ve_Likert- Tipi_Sorularin_Kullanimi_ve_Analizi adresinden erişildi.
• Türkiye’nin Şehirleri Sürdürülebilirlik Araştırması, (2011). 18 Şubat 2021 tarihinde https://v3.arkitera.com/UserFiles /File/download/Turkiyenin_Illeri_Surdurulebilirlik_Arastirmasi.pdf adresinden erişildi.
• TÜİK (2019). Yaşam memnuniyeti araştırması mikro veri seti. Erişim tarihi: https://www.tuik.gov.tr/media /microdata/pdf/yasam-memnuniyeti-arst.pdf
• Türkoğlu, İ. (2020). Sürdürülebilir kalkınmada kültür mirasının yeri ve önemi. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(20), 117-143. doi: 10.33207/trkede.692194.
• Türksever, A. N. (2001). Türkiye’de büyükşehir alanlarında yaşam kalitesinin değerlendirilmesine yönelik bir yöntem denemesi. Doktora tezi.Dspace Kurumsal Arşivi. http://hdl.handle.net/11527/12063
• Uğur, H. (2004). Geleneksel şehirsel mekanlar, değerlendirme ve korunmaları bağlamında sistematik yaklaşım-Gaziantep örneği. Doktora tezi.DSpace Kurumsal Arşivi. https://polen.itu.edu.tr/xmlui/handle/11527 /10529
• UNESCO, (1972). Dünya kültürel ve doğal mirasının korunmasına dair sözleşme. https://unesco.org.tr/Pages /161/177 adresinden erişilmiştir.
• UNESCO, (1989). Third Medium-Term Plan (1990–1995). https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000084697 adresinden erişilmiştir.
• United Nations. (2004). Urban ındicators guidelines: United Nations Human Settlement Programme. United Nations Publications.
• URAK (Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu). (t.y.). İllerarası Rekabetçilik Endeksi 2018. http://www.urak.org/wp-content/uploads/2019/05/URAK_%C4%B0RE_2018-2.pdf adresinden erişildi.
• Valetta İlkeleri, (2011). Tarihi Kentlerin ve Kentsel Alanların Korunması ve Yönetimiyle İlgili Valetta İlkeleri. 20 Ekim 2020 tarihinde http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0592931001536912260.pdf adresinden erişildi.
• Varol, E. (2019). Kültürel mirasın korunmasında yerel yönetimlerin rolü; tarihi Trakya Roma su isale hattı örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Tez Arşivi. http://katalog.istanbul.edu.tr/client/tr_TR/default_tr/search /detailnonmodal/ent:$002f$002fSD_ILS$002f0$002fSD_ILS:2483680/ada?qu=K%C3%BClt%C3%BCr+--+Roma& ic=true&ps=300)
• Veenhoven, R. (2000). The four qualities of life, ordering concepts and measures of the good life. Journal of Happines Studies, 1, 1-39. doi: 10.1007/978-94-007-5702-8_11
• Yavuzçehre, P. S. ve Torlak, S. (2006). Kentsel yaşam kalitesi ve belediyeler: Denizli Karşıyaka mahallesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(4), 5 Ekim 2020 tarihinde, https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbe/issue/23207/247877 adresinden erişildi.
• Yenice, M. S. ve Karadayı Yenice, T., (2018). Gaziantep kenti planlama deneyimleri üzerine bir süreç değerlendirmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17 (2), 552-562. doi: https://doi.org/10.21547 /jss.374644
• Yenişehirlioğlu, F. (2002). Kültür mirası, kültürel kimlik ve yerel yönetimler. Beşbaş, N., & Sevinç, M.(Der.) Türkiye’de tarihi kent dokularının korunması ve geleceğe taşınması sempozyumu içinde (s. 69-76). Ankara: Kültür Bakanlığı KTVKGM Yayını.
• Yıldırım, A. E. (2017). Habitat III’ün ardından. Mimarlık Dergisi, 393. 5 Ekim 2020 tarihinde http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=407&RecID=4098 adresinden erişildi.
• Yıldız Özlü, Z. (2017). Gaziantep’in 1923-1938 yılları arasında ekonomik ve bayındırlık alanındaki faaliyetleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (51), 330-342. doi:http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2017.1769