Rekreasyon/Rekreaktif-Oyun-Spor Alanlarının (ROSA) Kentsel Tasarımı ve Planlanması (Uygulama Örnekleri)

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 31, 2054 - 2083, 31.12.2020

Aziz Cumhur Kocalar

https://doi.org/10.31198/idealkent.613331

Öz

Rekreasyon/Rekreaktif-Oyun ve Spor Alanlarının (ROSA) Planlanması-Tasarımı, şehirlerin gelişimine yön verebilecek derecede önemli disiplinler arası bir etkinliktir. Günümüzde kentleşme sorunlarının artmış olması, sıkıcı, gürültülü ve giderek sağlıksız hale gelen kent yaşamına alternatif olabilecek rekreasyon alanlarının da planlanarak kullanılmasını gerektirmektedir. Öyle ki üniversitelerin yeni rekreasyon bölümleri ve spor dalları da niceliksel ve niteliksel açıdan çeşitlenerek artmaktadır. Ayrıca ekstrem sporların da artan bir şekilde ilgi çektiği bilinmektedir. Bu sporlara ülkemizin doğası da uygundur. Ancak nadir olan benzer tür doğal alanlara da değer verilmesi önemlidir. Spor alanlarının sağlıklı yaşamayı teşvik etmesi için ilgi gören eğlence-dinlenme, oyun ve spor ihtiyaçlarına göre şehirlerin önceden planlanması şarttır. Çalışmanın özgün yanı, şehir çeperlerinde doğa sporları için uygun olan doğal alanların giderek özel bir çekim alanı haline gelebileceğini vurgulayarak önlem alma çabasıdır. Kentlerde eğitim turizmi geliriyle kalkınma olanağı da sağlanabilecektir. Çalışma, ROSA tasarımı ve planlaması için saha örnekleri üzerinden tespitlerde bulunarak öneriler geliştirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Tasarım, Şehircilik, ROSA, Rekreasyon/Rekreaktif Planlaması, Eğlence-Dinlenme Mekânları, Oyun-Spor Alanları

Destekleyen Kurum

Niğde Doğa Fotoğrafçıları ve Doğa Sporları Derneği; ÇATI Çağdaş Dans Sanatçıları Derneği; Mersin Dağcılık Kulübü (MERDAK); 2.Uluslararası Beden Eğitimi, Spor, Rekreasyon ve Dans Kongresi (ISPES);

Proje Numarası

3146136

Teşekkür

Çalışmanın ilk hali ISPES-2019’da sunulmuştur: KOCALAR, Aziz Cumhur. (2019-c). "Şehirlerin Gelişiminde Rekreasyon Faaliyetleri ve Spor Alanlarının Planlanmasının Önemi: Türkiye'den Uygulama Örnekleri", 2.Uluslararası Beden Eğitimi, Spor, Rekreasyon ve Dans Kongresi (ISPES), 20-21 Nisan 2019, Özet: 41 s, ISBN: 978-605-7602-39-8 Alanya. Çalışma, ”Rekreasyon Faaliyetleri ile Spor-Oyun Alanlarının Kentsel Tasarımı ve Planlama Uygulamaları” başlıklı araştırma ve uygulama projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Terapist F. Dinçeralp KOCALAR’a düzenlediği doğa etkinlikleri için ÇATI Çağdaş Dans Sanatçıları Derneği’ne de özel bir teşekkür etmem gerekir. Niğde Doğa Fotoğrafçıları ve Doğa Sporları Derneği’ne ve Ümit Alpat’a Toroslar kanyon gezileri için, Mersin Dağcılık Kulübüne (MERDAK) Uludağ Milli Parkı gezisi ve zirve yürüyüşü için teşekkürler. Ayrıca Öğr. Gör. Gökçe ARSLAN’a seyahat desteği için Öğr. Gör. Oğuz YEĞİN’e gezi fotoğrafları için teşekkürler. Öğr. Gör. Oğuzhan YILDIZ’a Erciyes, Melendiz ve Aladağlar’a Milli Parkı seyahat desteği ile birlikte dağ, yayla ve vadilerde ki doğa yürüyüşlerinde eşlik ettiği için teşekkürler. Halil Serdar TOKER’e de Ulukışla ve Bolkar dağları, Melendiz (Küçükköy, Hançerli) ile Uludağ eşlikleri ve fotoğraflar için gönülden teşekkürler. İsmini sayamadığım diğer tüm dans, doğa ve sporseverlere de, gelecek kuşakların sağlıklı yetişmeleri için emek harcadıkları için yine ayrı ayrı teşekkürler.

Urban Design and Planning in Recreation/Recreactive-Games and Sports Areas (RGSA) with Application Samples

Öz

Recreation/Recreactive-Games and Sports Areas (RGSA) Planning-Design is an important interdisciplinary activity that can shape the development of cities. Nowadays, the increase in urbanization problems necessitates the planning and use of recreational areas which may be an alternative to boring, noisy and increasingly unhealthy urban life. So that, new recreation departments at universities and sports branches are also increasing in terms of both qualitative and quantitative aspects. Besides extreme sports are also known to be of increasing interest. The nature of our country is also suitable for these sports, but these natural areas, which are rare, should also be important. As a result, cities need to be planned in advance, according to such interested recreation/recreactive-games and sporting needs for sports areas to promote healthy living. The unique aspect of the study is that it takes precautions by emphasizing that the natural parts that are suitable for extreme sports in the city peripheries can gradually become a special attraction area. With the income from education tourism in cities, development opportunities will be provided. The study, develops suggestions by determining field examples for RGSA design and planning

Anahtar Kelimeler

Urbanism, Urban Design, Recreation/Recreactive Planning, Entertainment-Recreation Venues, Games-Sport Areas, RGSA

Proje Numarası

3146136

Kaynakça

• Akdoğan, G. (1972). Beş Büyük Şehirde Çocuk Oyun Alanları, Okul Bahçeleri ve Spor Alanlarının Yeterlikleri ve Planlama Prensipleri Üzerinde Bir Araştırma. A.Ü. Ziraat Fakültesi yayını: 522, Ankara Üni. B.evi, Ankara.
• Akkemik, Ü. (2020). Ekosistem, iklim ve kentsel büyüme perspektifinden İstanbul ve Kuzey Ormanları. İstanbul:Türkiye Ormancılar Derneği Marmara Şubesi. https://www.ormancilardernegi.org/dosyalar/files /Istanbul%20ve%20Kuzey%20Ormanlar%FD_2020small.pdf adresinden erişilmiştir.
• Aktan, O. C. (2016, 25 Haziran). Türkiye'de ekstrem spor yapabileceğiniz yerler. [Blog yazısı]. https://gezimanya.com/FotoGaleri/turkiyede- ekstrem-spor-yapabileceginiz-yerler adresinden erişilmiştir.
• Atasoy, F. S., Elmas, F. ve Taşmektepligil, M. Y. (2018). Spor Alanlarının Verimli Kullanımında Spor Dallarına Ait Oyun Toplarının Etkisi Üzerine
• Yenilikçi Bir Araç: Topmatik. İnönü Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi (İÜBESBD), 2018, 5 (2), 34-53.
• Balcı, V. ve Koçak, F. (2014). Spor ve Rekreasyon Alanlarının Tasarımında ve Kullanımında Çevresel Sürdürülebilirlik. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi. ISSN: 1309-8543, 5 (2), 46. doi: 10.17155/spd.53129
• Balıkesir İdari Mahkemesi. (2010, 4 Şubat). E:2007/1172, K:2010/113 sayılı Balıkesir İdari Mahkemesi’nce verilen karar.
• Başakşehir Belediyesi Genel Raporu, (2015). Erişim adresi: http://www.basaksehir.bel.tr/uplo-ads/docs/files /5267b39aba989-39.SayHaziran2013Bulten.pdf
• Bayhan, B. (2015, 8 Temmuz). Yunanistan’ı 2004 Olimpiyatları mı Bitirdi? (2015, 8 Temmuz). Arkitera. https://www.arkitera.com/haber /yunanistani-2004-olimpiyatlari-mi-bitirdi/ adresinden erişilmiştir.
• Bayhan, B. (2015). 1. Ödülü Düzce Üniversitesi Gelişim Planı Kentsel Tasarım Yarışması Proje Raporu. Geleceğin Üniversite Kenti Düzce. Arkitera: 12.02.2015. Erişim adresi: http://www.arkitera.com/proje /4165/1-odul-duzce-universitesi-gelisim-plani-kentsel-tasarim- yarismasi
• Büyükşahin, S. S. (2005). Üniversite Kampüs Yerleşkeleri ve Ortak Kullanım Mekânları. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 114, Konya.
• Danıştay Altıncı Dairesi, (2011, 14 Şubat). E:2007/1172, K:2010/113 sayılı Balıkesir İdari Mahkemesi’nce verilen kararı bozan karar.
• Danıştay Dergisi, (2011). Danışma ve İdari Uyuşmazlıklar ile Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanmalarına İlişkin Kararlar, 41 (128). ISSN 1300 –0187.
• Ege’nin Sesi. (2012, 15 Temmuz). Alaçatı Port'a Yenik Düştü. Erişim adresi: http://www.egeninsesi.com/haber/15273- alacati_porta_yenik_dustu
• Ehrenfeucht, R. (2014). Megaprojects and Risk: A Conversation with Bent Flyvbjerg. Critical Planning. Summer 2014.
• Erbaş, A. E. ve Salt, E. (2020). “Rekreaktif Alan" ve "Rekreasyon Alanı” Kavramlarının Mekânsal Planlar Bağlamında Değerlendirilmesi. Journal of Awareness. 5 (1), 13-26. doi: https://doi.org/10.26809 /joa.5.002
• Ergen, C. (2011). Rekreatif alanı kavramı ile rekreasyon alan kavramı. İmar Davaları Rehberi. İçinde (s.1). http://www.idarehukuku.net/haber /Rekreatif-alani-kavrami-ile-rekreasyon-alan-kavrami.html adresinden erişilmiştir.
• Fanuscu, E. M. (1998). Çocuk oyun alanları. Peyzaj Mimarlığı Dergisi. T.M.M.O.B. Peyzaj Mimarları Odası, İstanbul Şubesi, Temmuz-Ağustos, 5 (8-12). İstanbul.
• Gold, S. M. (1980). Recreation Planning and Design, Mc Graw-Hill Book Company, USA.
• Heseltine, P. ve Holborn, J. (1987). Playgrounds. The Planning, Design and Construction of Play Environments. 11.
• Hürriyet, (2018). Rekreasyon yönetimi nedir? İş olanakları nelerdir? (2018, 23 Temmuz) Hürriyet Gazetesi. http://www.hurriyet.com.tr /gundem/rekreasyon-yonetimi-nedir-is-olanaklari-nelerdir- 40905873 adresinden erişilmiştir.
• İBB, (2019). Erişim adresi: http://www.istanbulsporenvanteri.com /tr/ibb-oyun-ve-spor-alanlari.html
• İnformel Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri, (2018). İstanbul 95 - “Yeşil Alanlar ve Parklar” projesi, Ebeveyn ve Çocuk Atölyeleri Çalışma Raporu. İnformel Eğitim-çocukistanbul. Mayıs 2018.
• İşçi, B. (2017). Peyzaj ve Çocuk Oyun Alanları. Doğa Dergisi. Erişim adresi: https://www.dogadergisi.com/peyzaj-cocuk-oyun-alanlari/
• Kahraman, B. (2013). Türkiye'nin çıldırtan projeleri, Türkiye'nin en büyük projeleri. [Blog yazısı] http://www.beycan.net/583/turkiyenin-cildirtan- projeleri-turkiyenin-en-buyuk-projeleri.html
• Karakaş, N. B. (1999). Üniversite Kampüslerinin Fiziksel Gelişim Planı Hazırlama Süreci ve Bartın Orman Fakültesinin bu Bağlamda Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Kocalar, A. C. ve Aydemir, K. P. (2020). An Analysis of the Interaction between Climate and City. (Ed. Murat Özyavuz), Sustainable Landscape Planning and Design. Peter Lang, New York, 127-145.
• Koç, N., Tavşancıl, E. ve Demi̇r, E. (2015). Çocuk Dostu Şehir Girişimi ve Çocukların Gözüyle Ankara. İDEALKENT. 6 (17), 106-139. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/idealkent/issue/36788/419037
• Köktemir, F. (2018). Olimpiyat Oyunları ve Dünya Kupalarının Bölgesel Kalkınmadaki Önemi, Serbest Kürsü. Erişim adresi: http://sehirplanlama.net/olimpiyat-oyunlari-ve-dunya-kupalarinin- bolgesel-kalkinmadaki-onemi/
• Mersin Belediyesi, (2019). Erişim adresi: https://www.mersin.bel.tr/proje /cocuk-oyun-gruplari-ve-spor-aletleri-alanlarinin-donatilmasi- projesi-izs9jo
• Mersin BŞB, (2019). Erişim adresi: https://www.mersin.bel.tr/proje
• Milliyet, (2007, 21 Temmuz). Maceraperestlerin vazgeçilmez adresi: Kemaliye Karanlık Kanyon. Milliyet gazetesi. https://www.milliyet.com.tr/tatil/maceraperestlerin-vazgecilmez- adresi-kemaliye-karanlik-kanyon-6264209 adresinden erişilmiştir.
• Muhacir, Arslan E. S. ve Özalp, Yavuz A. (2016). Planlama ve tasarım süreçleri bağlamında çocuk oyun alanlarına ilişkin temel kalite kriterlerinin belirlenmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi. ISSN:2146-1880, e-ISSN: 2146-698X, 2016, 17 (2), 220-230.
• Nilüfer Belediyesi, (2016). Nilüfer Belediyesi 2016 İlerleme Raporu. Erişim adresi: http://www.nilufer.bel.tr/dosya_yoneticisi/pdf_doc /KSS_2016.pdf
• Ramazanoğlu, F., Altungül, O. ve Özer, A. (2004). Sportif Açıdan Rekreasyon Etkinliklerinin Değerlendirmesi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi. 3 (1), 199-202.
• Tavşan, F. (2017). Çocuk Oyun Alanları. Basılmamış Y.L. Ders Notu, KTÜ Mimarlık Fakültesi, Trabzon.
• T.C. ÇŞB, (2019). Spor Merkezleri ve Yüzme Havuzları İçin Kontrol Listesi. Erişim adresi: http://cisam.cu.edu.tr/eng/Belgeler /HAVUZ%20VE%20SPOR%20MERKEZLERI%20ICIN%20KONTROL%20LISTESI.p df
• The International Olympic Committee, (2008). IOC Spor, çevre ve sürdürülebilir gelişme rehberi. (TMOK, Çev.).
• Tripadvisor (2020). Anasayfa. https://www.tripadvisor.com.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Türel, G. D. (1988). Ankara Kenti Yeşil Alanlarını Kullanım Etkinliklerinin Bugünkü Durumu ve Yeterliliği İçin Alınması Gereken Önlemler. Doktora Tezi. A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı ABD, Ankara.
• Türk Kanser Derneği Kamu Spotu, Erişim adresi: http://www.turkkanserdernegi.org/tr/kamu-spotlari/43/sporun- onemi.html
• UEF-UNEP, (2019). Erişim adresi: https://www.uef.fi/en/web/unep
• Uludağ, Ü. (2009). Yüzme Havuzlarında Hijyen ve Filtrasyon. IX. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi. (s. 31-39) MMO Yayını. Erişim adresi: http://www1.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler /80cec73141b683e_ek.pdf?dergi=941
• UN-HABITAT, (2019). Erişim adresi: https://new.unhabitat.org/
• Uzunçarşılı, Baysal, C. (2017). Mega Projelere Genel Çerçeveden Bakmak. Mimar-ist. 2017-Ocak, 36-43.
• Üstündağ, Ö. (2013). Kentsel Dönüşüm Çalışmalarında Coğrafyacıların Rolü Nedir? Ne Olmalıdır?. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 23 (2), 15-29, Elazığ.
• Yılmaz, S. ve Bulut, Z. (2002). Kentsel Mekânlarda Çocuk Oyun Alanları Planlama ve Tasarım İlkeleri. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fak., Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Erzurum Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 33 (3), 345-351, Erzurum.
• Yılmaz, S. B. (2016, 7 Kasım). Adrenalin duygusunun tavan yapacağı 17 ekstrem spor. Milliyet Gazetesi. Erişim adresi: http://www.milliyet.com.tr/Adrenalin-duygusunun-tavan-yapacagi- 17-ekstrem-spor-molatik-6761/