Sürdürülebilir Kentleşme Ekseninde Kamusal Mekânın Kentsel İç Mekâna Dönüşümü: Helsinki Örneği

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 31, 1909 - 1932, 31.12.2020

Gamze Karayılanoğlu

https://doi.org/10.31198/idealkent.822018

Öz

Bu çalışma kentsel iç mekân kavramı ile bağlantı kurarak kamusal iç mekânı kentsel alanın bir uzantısı olarak ele almaktadır. Sürdürülebilir kentleşme politikaları izleyen gelişmiş kentlerde kültür mekânları bölgesel dönüşüm projelerinin temelini oluşturmaktadır. Kentsel iç mekân kavramı, bu bağlamda araştırılmak üzere belirlenen Helsinki kentinde seçilen dönüşüm projesi ile kültürel kalkınma ve sürdürülebilir kentleşme ekseninde irdelenmiştir. Saha araştırması ile incelenen Helsinki Lasipalatsi Meydanı ve Amos Rex Yeraltı Müzesi’nin tarihsel bağlamı, kentle ilişkisi ve dönüşümüne odaklanarak, kentsel iç mekânın katmanları üzerine çözümlemeler sunulmuştur. Kent meydanı ile bağlantılı tasarlanan müze örneği üzerinden kamusal alanın iç mekânla ilişkilenerek kentsel iç mekâna dönüşümü, sürdürülebilir kentleşme ve kültürel kalkınma kavramsal çerçevesinde ele alınmıştır. Bu çalışma ile, sürdürülebilir kent politikaları kapsamında tasarlanan kent meydanındaki çok işlevli dönüşümün özellikleri, kamusal iç mekân ve kentsel iç mekân arasındaki sınırların hangi yöntemlerle silikleştiği ve katmanlı bir mekân deneyiminin koşulları tartışılmaktadır. Araştırma sonucunda; meydanın kentsel iç mekâna dönüşümünü sağlayan başlıca etmenin, kamusal iç mekân olan müze ile görsel ve dokunsal olarak katmanlı ilişkiler içerisinde tasarlanması olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kentsel iç mekân, kamusal mekân, kültürel kalkınma, sürdürülebilir kentleşme, Helsinki

Transformation of Public Space into Urban Interior on the Axis of Sustainable Urbanization: The Case of Helsinki

Öz

This study deals with the concept of urban interior by taking the public interior as an extension of the urban space. In developed cities, cultural spaces form the basis of regional transformation projects. This study aims to examine the concept of urban interior in the axis of cultural development and sustainable urbanization through the transformation in the city center of Helsinki. Public space and urban interior concepts are analysed through a literature review. Field research was conducted at Helsinki Lasipalatsi Square and Amos Rex Underground Museum. The area is examined by focusing on its historical context, its relationship with the city and, its transformation. The study discusses the features of the multi-functional transformation of public square designed within the scope of sustainable urban policies, the methods that blur the boundaries between the public interior and the urban interior, and the conditions of a layered spatial experience. As a result, the study shows that the main factor that transforms the public square into an urban interior is its design in visual and tactile layered relationships with the museum space

Anahtar Kelimeler

Urban interior, public space, cultural development, sustainable urbanism, Helsinki

Kaynakça

• Akarsu, B. (2014). Kant'ta Mekân ve Zaman Kavramları. İstanbul Üniversitesi Felsefe Arkivi Dergisi, 0 (14), s. 108-122.
• Altınyıldız Artun, N. (2014). Sürrealizm Mimarlık: Mekân Sanatı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Amos Rex. (2020). Architecture. 12.10.2020 tarihinde https://amosrex.fi/en/about-us/architecture/ adresinden erişilmiştir.
• Archer, J. (2005). Social Theory of Space: Architecture and the Production of Self, Culture, and Society, Journal of the Society of Architectural Historians, Vol. 64 No. 4, s. 430-433. doi:10.2307/25068197.
• Attiwill, S. (2011). Urban Interior: Informal explorations, Interventions and Occupations, Ed. Rochus Urban Hinkel, Art, Architecture, Design Research (AADR) Publications, Baunach: Spurbuchverlag Publishing House of AADR, s. 11-24.
• Bala, H.A. (2006). Mimarlık- Şehircilik, Bina- Kent, İç- Dış, Özel- Kamusal Arasında Kentsel Arayüzler. Yapı Dergisi, s. 293. Erişim adresi: http://www.yapi.com.tr/haberler/mimarlik---sehircilik-bina---kent-ic---dis- ozel---kamusal-arasinda-kentsel-arayuzler_61114.html.
• City of Helsinki. (2016). New Amos Anderson museum named Amos Rex. 12.10.2020 tarihinde https://www.hel.fi/uutiset/en/helsinki/amos-rex adresinden erişildi.
• City of Helsinki. (2020a). Helsinki Energy Challenge- finding the future of heating, 23.10.2020 tarihinde https://www.myhelsinki.fi/en/think-sustainably/helsinki-energy-challenge-finding-the-future-of-heating adresinden erişilmiştir.
• City of Helsinki. (2020b). Lasipalatsi. 12.10.2020 tarihinde https://www.myhelsinki.fi/en/see-and-do/sights /lasipalatsi adresinden erişilmiştir.
• Corbusier, L. (1929). Towards A New Architecture, Londra: The Architectural Press, 1978.
• Cordan, Ö., Çolak, Ş. (2015). İç ve Dış Arasında Mekânsal ve Toplumsal Bir Karşılaşma Durumu Olarak “Kentsel İç Mekân”, Mimarlık Dergisi, 384, Temmuz-Ağustos 2015.
• Gardner, G. (2016). Toward a Vision of Sustainable Cities, State of the World Can a City Be Sustainable? Washington: Island Press s. 45-46.
• Gökgür, P. (2008). Kentsel Mekânda Kamusal Alanın Yeri, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Harteveld, M., Brown, D.S. (2007). On Public Interior Space, AA Files 56. Londra: Architectural Association Publications, s. 64-73.
• Helsinki Kent Planlama Departmanı. (2017). Helsinki City Plan – Helsinki is Growing Sustainably. 01.11.2020 tarihinde https://www.hel.fi/hel2/ksv/julkaisut/esitteet/esite-2017-1-en.pdf adresinden erişildi.
• Holl, S. (2000). Parallax, Birkhauser, Basel, Boston, Berlin: Publishers for Architecture.
• International Council of Museums. (2019). Museum Definition, 09.10.2020 tarihinde https://icom.museum /en/resources/standards-guidelines/museum-definition/ adresinden erişildi.
• Jarvie, J., Friend, R. (2016). Urbanization, Inclusion, and Social Justice, Can a City Be Sustainable?. Mastny, L. (Ed.), Worldwatch Institute, Island Press, Washington.
• Kahvecioğlu, H. (1998). Mimarlıkta İmaj: Mekânsal İmajın Oluşumu ve Yapısı Üzerine Bir Model, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lynch, K. (2010). Kent İmgesi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nalbantoğlu, H.Ü. (2008). Nedir mekân dedikleri? III. Disiplinlerarası Mimarlık Felsefe Toplantısı: Zaman- Mekân, Mekân-Zaman, 18-19 Kasım 2005, İstanbul, 88-105.
• Odabaş, U.K., (2018). Tarihsel Süreçte Kamusal Alanın Yapısal Dönüşümü ve Habermas, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Ekim 2018 22(Özel Sayı): 2051-2066.
• Organisation for Economic Co-operation and Development. (2019). Regional Outlook 2019, Finland. 23.10.2020 tarihinde http://www.oecd.org/cfe/_Finland.pdf adresinden erişildi.
• Organisation for Economic Co-operation and Development. (2020). Regional, rural and urban development, 23.10.2020 tarihinde http://www.oecd.org/regional/ adresinden erişildi.
• Özyörük, İ. (1995). The Interface of Architectural Built Form and Urban Outdoor Space, Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Ankara.
• Poot, T., Van Acker, M. ve De Vos, E. (2015). The Public Interior: The meeting place for the urban and the interior, Idea Journal 2015 Urban + Interior, s.44-55.
• Public Space. (2006). Underground complex in Kamppi centre. 11.10.2020 tarihinde https://www.publicspace.org/works/-/project/d169-underground-complex-in-kamppi-centre adresinden erişildi.
• United Nations. (2016). The United Nations Conference on Housing and Sustainable Urban Development. 10.10.2020 tarihinde http://habitat3.org/wp-content/uploads/NUA-Turkish.pdf?v=2 adresinden erişildi.
• United Nations Development Programme. (2016). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. 10.10.2020 tarihinde https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/sustainable-development-goals.html adresinden erişilmiştir.
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. (2019). Culture and sustainable development, United Nations. 10.10.2020 tarihinde https://en.unesco.org/system/files/private_documents /un_report_-_2019.pdf adresinden erişilmiştir.
• Zevi, B. (1957). Architecture as Space, New York: Horizon Press.