The Effect of Urban Transportation on Nation Urban Identity: The Example of Baku

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 36, 688 - 714, 02.08.2022

Oğuz Kağan Bayrakdar , Bahar Özsoy

https://doi.org/10.31198/idealkent.1064863

Öz

Increasing population, expanding borders, and strengthening local trends in globalization have brought cities to the forefront as significant actors. Local governments, which aim to gather residents and outsiders under a specific romantic idea, have the opportunity to shape urban planning and urban transportation in line with this purpose. Cities planned with a political, cultural, economic, functional, and social point of view can also contain an ideological narrative. This study argues that urban transportation effectively creates the identity of the national city. In Azerbaijan, where the emphasis on ethnic identity is quite substantial due to the influence of historical and political conditions, it is claimed that urban transportation is used to create a human type suitable for the ideological identity of the central government. In this context, the effect of the routes on the national identity formation process was handled through the Baku example, and bus route number 18 was examined as a sample since it is one of the most used lines of the city. As a result, it has been observed that most of the names, symbols and images, from the names of the stops to the line route, from the urban furniture around the route to the writings on the bus, are a tool for the political power to legitimize its own sovereignty.

Anahtar Kelimeler

Urban Transportation, Urban Identity, National Ideologies, Baku

Kent İçi Ulaşımın Ulus Kent Kimliğine Etkisi: Bakü Örneği

Öz

Küreselleşme sürecinde artan nüfus, genişleyen sınırlar ve güçlenen yerel eğilimler kentlerin önemli aktörler olarak ön plana çıkmasını sağlamıştır. Sakinlerini ve dışarıdan gelenleri belirli bir ideolojik fikir altında toplamayı amaç edinen yerel yönetimler, kentsel planlamayı ve kent içi ulaşımı bu amaç doğrultusunda şekillendirebilme imkânına sahiptir. Siyasi, kültürel, ekonomik, sosyal ve işlevsel bir bakış açısı ile planlanan kentler aynı zamanda ideolojik bir anlatıyı da içerebilmektedirler. Bu çalışma kent içi ulaşımın ulus kent kimliğinin oluşturulmasında etkili olduğunu savunmaktadır. Tarihi ve siyasi koşulların etkisi ile etnik kimliğe yapılan vurgunun oldukça güçlü olduğu Azerbaycan’da, kent içi ulaşımın merkezi yönetimin ideolojik kimliğine uygun insan tipi oluşturmada bir araç olarak kullanıldığı iddia edilmektedir. Bu kapsamda çalışmada kent içi ulaşımın sağlandığı güzergâhların ulusal kimlik oluşturma sürecine olan etkisi Bakü örneği üzerinden ele alınmış olup kentin en çok kullanılan hatlarından biri olması sebebiyle 18 numaralı otobüs güzergâhı örneklem olarak incelenmiştir. Sonuçta durak isimlerinden hat güzergâhına, güzergâh etrafındaki kent mobilyalarından otobüs üzerindeki yazılara kadar çoğu isim, simge ve görselin siyasi iktidarın kendi egemenliğini meşrulaştırmada bir araç niteliği taşıdığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kent içi ulaşım, kent kimliği, milli ideolojiler, Bakü

Kaynakça

• Abbasgil, E. (1994). İstanbul’daki toplu taşımacılık kapsamında raylı sistemlerin değerlendirmesi (Esenler-Aksaray hızlı tramvay örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Abdülkerimov, B. (2021, Eylül 2). Özbekistan'ın 30. bağımsızlık yılı için yaptırdığı anıt, Özbek halkının 3 bin yıllık kültürünü yansıtıyor. Anadolu Ajansı. 15 Ocak 2022 tarihinde, https://www.aa.com.tr adresinden erişildi.
• Akkoyunlu Ertan, K. (1997). Kentli hakları. Amme İdaresi Dergisi, 30(3), 31-48.
• Akkoyunlu Ertan, K. (2008). Kent hakkı üzerine düşünceler. Amme İdaresi Dergisi, 41(4), 125-141.
• Aksu, Ö.V. (2012). Kent mobilyaları tasarımında özgün yaklaşımlar. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(6), 373-386.
• Ataşer, G. A. ve Sayfutdinova, L. (2014). Bakü. M. Yılmaz-A. Ç. Kavuncu (Der.), Türk dünyası başkentleri: Ankara Almatı-Astana-Aşkabat-Bakü-Bişkek-Duşanbe-Lefkoşa-Taşkent içinde (ss. 261-331). Ankara: SFN Yayıncılık.
• ATƏT, (2013). Dayanıqlı nəqliyyat siyasəti: təhlil, təcrübə, tövsiyyələr. Bakı: Ekoleks Ekoloji Hüquq Mərkəzi.
• Ayaz, E. S. (2018, Nisan 17-20). Milli kimliğin kurucusu ve koruyucusu olarak dil. Uluslararası Orta Asya Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde. Göç, Yoksulluk ve Kimlik sempozyumu, Bişkek.
• Azaryahu, M. (1990). Renaming the past: changes in "city text" in Germany and Austria, 1945-1947. History and Memory, 2(2), 32-53,
• Azaryahu, M. (1992). The purge of Bismarck and Saladin: the renaming of streets in East Berlin and Haifa, a comparative study in culture-planning. Poetics Today, 13(2), 351-367.
• Azaryahu, M. (1996). The power of commemorative street names. Environment and Planning D: Society and Space, 14, 311-330.
• Azerbaycan İstatistik Kurumu (2021). İstatistikler, 17 Ocak 2022 tarihinde, https://www.stat.gov.az adresinden erişildi.
• Babaxanlı, G. (2010). Azərbaycan ədəbi fikri və Hüseyn Cavid. Bakı: Çaşıoğlu.
• BNF (2021). Azərbaycanda nəqliyyat sisteminin dekarbonizasiyası: gələcəyə doğru fəaliyyətin planlaşdırılması. Beynəlxalq Nəqliyyat Forumunun Strateji Sənədləri, No. 87, Paris: İƏİT Nəşrləri.
• Bayrakdar, O. K. (2020). Bir dönüşüm dinamiği olarak petrolün Bakü şehir kimliğine ve şehirleşmesine etkisi. Turkish Studies-Social, 15(8), 3387-3402.
• Çelikyay, H. S. (2017). Kent imgelerinin kamusal alanı tariflemedeki rolü, kamusal alanların mekânsal organizasyonu. Bartın: Bartın Üniversitesi Yayınları.
• Çevikel, Ş. (2022). Coğrafya kader midir? Coğrafya-dış politika ilişkisi: Azerbaycan örneği. Cappadocia Journal of Area Studies (CJAS), 4(1), 40-63.
• Doğan, A. (2020). Kamusal alanda bir erk metaforu olarak meydan. Yayımlanmamış doktora tezi, Mimar Sinan Güzel SanatlarÜniversitesi, İstanbul.
• Fətullayev, Ş. (2013). XIX əsr və XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda şəhərsalma və memarlıq. Bakı: Şərq-Qərb Nəşriyyat Evi.
• Germeç Tanrıverdi, E.(2017). Sosyolojik açıdan küreselleşme ve ulus devlet. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji, Kısa fakat eleştirel bir giriş (Çev.Yıldız Battal, Ü.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hasanoğlu, İ. (2015). Homo sovieticus: SSCB’de sovyet halkı inşası çabaları. Journal Of Turkish Studies, 10(1), 311-340.
• İlgar, M. Z. ve Coşgun İlgar, S. (2013). Nitel bir araştırma deseni olarak gömülü teori (Temellendirilmiş Kuram). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 197-247.
• Jafarli, F. (2018). Modernization of Baku’s transport system: infrastructure development issues. Caucasus Analytıcal Dıgest No. 101, 15-18.
• Kaşıkçı, M. V. (2019). The Soviet and the post-soviet: street names and national discourse in Almaty. Europe-Asia Studies, 71(8), 1345-1366.
• Keleş, R. (1998). Kent bilim terimleri sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi.
• Lynch, K. (1990). The image of the city. United States of America: The M.I.T. Press.
• Madanipour, A. (1999). Why are the design and development of public spaces significant for cities? Environment and Planning B: Planning and Design, 26(6), 879-891.
• Naryaprağı, S. ve Polat, E. (2020). Kent makroformu ve kent içi ulaşım etkileşimi: Isparta Örneği. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 5(2), 201-220.
• NTV (2021, Kasım 5). “Gecekondu patlaması”, 18 Ocak 2022 tarihinde, http://arsiv.ntv.com.tr/news/-42048-.asp?cp1=1 adresinden erişildi.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özdoğan, H. (2019). Kentsel aidiyette meydanlar: Trabzon belediye meydanı örneği. Planlama, 29(3), 229-246.
• Özsoy, B. ve Aydemir, F.B. (2022). Küresel çözümsüzlükten vatan muharebesine: Dağlık Karabağ’da Minsk Grubu’nun rolü üzerine bir değerlendirme. Süleyman Demirel Vizyoner Dergisi,13(33), 143-160.
• Palonen, E. (2008). The city-text in post-communist Budapest: street names, memorial, and the politics of commemoration. Geojournal, 73, 3.
• Pustu, Y. (2006). Küreselleşme sürecinde kent: Antik Site’den dünya kentine. Sayıştay Dergisi, 60, 129-151.
• Rossi, A. (1982). The arthitecture of the city. England: The MIT Press.
• Sadri, H. (2011). Kadınların kent hakkı. TMMOB Mimarlar Odası, Ankara, Bülten No: 87.
• Sarıbay, A. İ. (1998). Küreselleşme Sivil Toplum ve İslam. Ankara: Vadi Yayınları.
• Sipahi, E. B. ve Özsoy, B. (2022). Dirençli/Dayanıklı kentlerin inşasında kent diplomasisinin rolü. Kartepe Zirvesi, Kocaeli. [Yayınlanacak].
• Sipahi, E.B, Özsoy, B. ve Qasımlı, M. (2022). Nisan savaşlarından vatan muharebesine: Azerbaycan’da “Böyük Qayıdış” süreci üzerine bir değerlendirme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 72, 198-217.
• Sipahi, E.B. ve Özsoy, B. (2021). Geçmişten günümüze kent diplomasisi. A. Dönmez (Der.), Modern Çağ’da Savaş ve Diplomasi içinde (ss. 357-398). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Smith, A.D. (1994). Milli Kimlik. (çev. Bahadır Sina Şener), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Süleymanlı, E. (2006). Milletleşme sürecinde Azerbaycan Türkleri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Şahnagil, S. (2016). Küreselleşmeye karşı ulus devlet: Milli kimliğin geleceği üzerine bir değerlendirme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (36-1), 605-625.
• Tekeli, İ. (1990). Bir kentin kimliği üzerine düşünceler. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1-2), 251-259.
• Ünlü, T. S. (2017). Kent kimliğinin oluşumunda kentsel bellek ve kentsel mekân ilişkisi: Mersin örneği. Planlama, 27(1), 75–93.