Konut Hakkı ve Konut Aktivizmi

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 37, 1981 - 2001, 14.11.2022

Gökberk Uray

https://doi.org/10.31198/idealkent.1124796

Cited By: 1

Öz

Yalnızca insan olarak bakılmaksızın tüm canlılar; tarih boyunca dış tehditlerden korunmak, sağlıklı bir ortamda yaşamlarını idame ettirebilmek, barınma ihtiyaçlarını karşılayabilmek için barınaklara veya konutlara ihtiyaç duymuştur. Konut, canlıların var olduğu ilk andan beri yaşayan bir olgu olarak düşünülebilir. Bu perspektiften hareketle, zaman içinde insan haklarının gelişimiyle birlikte konut hakkının temel bir hak olarak yer edinmesi zaruri hale gelmiştir. Hem uluslararası belgeler hem de ülkelerin iç mevzuatıyla garanti altına alınmış olan konut hakkı; öncelikli olarak insan haklarının, daha sonrasında ise kentli haklarının en temel noktalarından biridir. Ancak, hukukla çelişen pratikler veya rant temelli konut politikaları gibi sebeplerle konut hakkı göz ardı edilebilmektedir. Bu durumlara karşı ise bireyler çeşitli yöntemlerle tepkilerini ortaya koymaktadır. Bu yöntemler bazen protesto yürüyüşleri şeklinde olurken bazen de kira grevleri veya konut işgalleri gibi yöntemlerle olmaktadır. Bu çalışmada, öncelikle konut hakkının uluslararası hukuktaki ve Türkiye mevzuatındaki önemi saptanmış, daha sonrasında konutla ilgili sorunlar irdelenerek bu sorunların doğurmuş olduğu konut aktivizmi kavramı, dünyadan ve Türkiye’den örneklerle ifade edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Konut hakkı, konut aktivizmi, kentsel toplumsal hareketler

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

Bu çalışmayı hazırlama fikri, Ankara Üniversitesi, Kent, Çevre ve Yerel Yönetim Politikaları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı’nda Sayın Prof. Dr. Kıvılcım Ertan’ın “Kentli Hakları'' dersinde ortaya çıkmıştır. Bu sebeple değerli Hocamıza teşekkürü borç bilirim.

Right to Housing and Housing Activism

Öz

All living things, regardless of whether they are humans or not, have needed shelters or houses throughout history in order to be protected from external threats, to maintain their lives in a healthy environment, and to meet their sheltering needs. Housing can be thought of as a living phenomenon since the first moment of the existence of living things. From this perspective, with the development of human rights, it has become necessary for the right to housing to take its place as a fundamental right. Right to housing, which is guaranteed by both international documents and domestic legislation of countries, is one of the most fundamental aspects of human rights first and then of rights to the city. However, the right to housing can be ignored for reasons such as practices that conflict with the law or housing policies based on rent. Against these situations, individuals show their reactions in various ways. These ways are sometimes in the form of protest marches, and sometimes by methods such as rent strikes or housing occupations. In this study, firstly, the importance of the right to housing in international law and Turkish legislation has been determined, then the problems related to housing have been examined and the concept of housing activism, which has been caused by these problems, has been tried to be expressed with examples from the world and Turkey.

Anahtar Kelimeler

Right to housing, housing activism, urban social movements

Proje Numarası

-

Kaynakça

• 7 Kasım 1982 tarih ve 2109 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası.
• Avrupa Konseyi. (1950). Avrupa insan hakları sözleşmesi. Strazburg: Avrupa Konseyi.
• Avrupa Konseyi. (1961). Avrupa sosyal şartı. Strazburg: Avrupa Konseyi.
• Avrupa Konseyi. (1992). Avrupa kentsel şartı. Strazburg: Avrupa Konseyi.
• Avrupa Konseyi. (2008). Avrupa kentsel şartı II – Yeni kentlilik için manifesto. Strazburg: Avrupa Konseyi.
• Adanalı, Y. A. (2021). Tüm krizler karşısında bir sığınak olarak yaşamaya elverişli konut. 28 Nisan 2021 tarihinde, https://mekandaadalet.org/wp-content/uploads/2021/03/MAD_SSM_M9_YAA_BA_PUL-TEK.pdf adresinden erişildi.
• Akkoyunlu Ertan, K. (2007). Paris banliyö hareketini anlamak: Manuel Castells’i yeniden okumak. Amme İdaresi Dergisi, 40(1), 57-83.
• Arkitera. (2017, Ocak 20). Barınma aktivistleri boş binaların barınağa dönüştürülmesini talep ediyor. 12 Nisan 2021 tarihinde, https://www.arkitera.com/haber/barinma-aktivistleri-bos-binalarin-barinaga-donusturulmesini-talep-ediyor/ adresinden erişildi.
• BBC Türkçe. (2014, Ocak 14). Mahalle dayanışmalarından işgal evlerine. 13 Nisan 2021 tarihinde, https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/01/140119_isgal_evleri adresinden erişildi.
• Bianet. (2021, Eylül 21). Barınamıyoruz hareketi ilk nöbetini tamamladı. 1 Haziran 2022 tarihinde, https://m.bianet.org/bianet/toplum/250546-barinamiyoruz-hareketi-ilk-nobetini-tamamladi adresinden erişildi.
• Birleşmiş Milletler. (1948). İnsan hakları evrensel beyannamesi. New York: Birleşmiş Milletler.
• Birleşmiş Milletler. (1965). Her türlü ırk ayrımcılığının ortadan kaldırılmasına ilişkin uluslararası sözleşme. New York: Birleşmiş Milletler.
• Birleşmiş Milletler. (1966). Ekonomik, sosyal ve kültürel haklar uluslararası sözleşmesi. New York: Birleşmiş Milletler.
• Birleşmiş Milletler. (1979). Kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın önlenmesi sözleşmesi. New York: Birleşmiş Milletler.
• Birleşmiş Milletler. (1990a). Çocuk haklarına dair sözleşme. New York: Birleşmiş Milletler.
• Birleşmiş Milletler. (1990b). Tüm göçmen işçilerin ve aile fertlerinin haklarının korunmasına dair uluslararası sözleşme. New York: Birleşmiş Milletler.
• Birleşmiş Milletler. (2008). Engellilerin haklarına ilişkin sözleşme. New York: Birleşmiş Milletler.
• Doğanay, G. (2016). Avrupa’da işgal hareketlerinin kapsamı ve Türkiye örneği: Don kişot sosyal merkezi. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 4(2), 91-111. https://doi.org/10.14782/sbd.2016222064.
• DW Türkçe. (2013, Haziran 20). Paris’te konut sıkıntısı. 12 Nisan 2021 tarihinde, https://www.dw.com/tr/pariste-konut-sıkıntısı/av-16888627 adresinden erişildi.
• Evrensel. (2016, Aralık 24). Küçükarmutlu’da yıkıma karşı ortak direniş. 12 Nisan 2021 tarihinde, https://www.evrensel.net/haber/301107/kucukarmutluda-yikima-karsi-ortak-direnis adresinden erişildi.
• Ezme, A. (2010, Haziran 9). 2010 dünya futbol şampiyonası, olimpiyat stadı, Ayazma ve bir direniş öyküsü. Mimdap. 12 Nisan 2021 tarihinde, http://mimdap.org/2010/06/2010-dunya-futbol-thampiyonasy-olimpiyat-stady-ayazma-ve-bir-direnith-oykusu/ adresinden erişildi.
• Gazete Duvar. (2020, Mayıs 27). Duvar özel... Cihan Uzunçarşılı Baysal: Konut işgalleri, kira grevleri artacak. 8 Nisan 2021 tarihinde, https://www.youtube.com/watch?v=1u6R-kHxBsc adresinden erişildi.
• Geniş, Ş. (2018). Barınma hakkını savunmak. Mülkiye Dergisi, 42(3), 481-488.
• Karakoç, N. (2017, Aralık 14). Düzce Umut Evleri, 2017 dünya habitat ödülleri finalistleri arasında. Arkitera. 13 Nisan 2021 tarihinde, https://www.arkitera.com/haber/duzce-umut-evleri-2017-dunya-habitat-odulleri-finalistleri-arasinda/ adresinden erişildi.
• Kaos GL Derneği. (2020). Yogyakarta ilkeleri. (A. Eti ve I. Demirakın, Çev.). Ankara: Ayrıntı Basımevi. (Orijinal eserin yayın tarihi 2006). 7 Nisan 2021 tarihinde, https://kaosgldernegi.org/images/library/yogyakarta-web.pdf adresinden erişildi.
• Keleş, R. (2019). 100 soruda Türkiye’de kentleşme, konut ve gecekondu. İzmir: Cem Yayınevi.
• Özgül, C. G. (2018). Konut aktivizmi: Mülkiyet hakkı ve kiracı hareketlerinin karşılaştırmalı bir incelemesi. Kentsel Politikalar içinde (ss. 97-104). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Öztürk, F. (2019, Ekim 10). Mortgage krizi: Nedenleri, etkileri ve sonuçları. Dünya Bülteni. 12 Nisan 2021 tarihinde, https://www.dunyabulteni.net/ekonomi-finans/mortgage-krizi-nedenleri-etkileri-ve-sonuclari-h35395.html adresinden erişildi.
• Phelan, C. (2018, Eylül 22). Sit-down protest in Dublin city centre as hundreds gather to rally against housing and homelessness crisis. The Irish Sun. 7 Nisan 2021 tarihinde https://www.thesun.ie/news/3156267/dublin-protest-homeless-housing-crisis/ adresinden erişildi.
• Şengel, M. (2013, 29-30 Mart). Elverişli konut hakkı bir insan hakkıdır. Uluslararası Konut Hakkı Sempozyumu, Ankara, Türkiye.
• Umut Evleri. (2015, Haziran 15). Umut Evleri nedir?. 12 Nisan 2021 tarihinde, http://www.umutevleri.org/umut-evleri-nedir/ adresinden erişildi.
• Uzunçarşılı Baysal, C. (2012). Konut hakkı olmadan kent olur mu? [Powerpoint slaytı]. 10 Nisan 2021 tarihinde, https://www.academia.edu/6835193/Konut_Hakkı_Olmadan_Kent_Olur_mu_Kent_ve_Hukuk_Seminerleri adresinden erişildi.