Is Fikirtepe Urban Regeneration Project a Crime Against the City?

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 37, 1963 - 1980, 14.11.2022

Fatma Gözde Köseoğlu Nihan Özdemir Sönmez

https://doi.org/10.31198/idealkent.1134298

Öz

In this study, Fikirtrepe Urban Regeneration Process was questioned within the frame of the concept of public interest proposed by Prof. Dr. Ruşen Keleş and his views on crimes against the city. It was intended to examine the legal process of the regeneration to give an account of the rent created by the state and, to analyze the sharing of the rent. The study primarily examined the urban land rent resulting from the increase in the zoning rights envisaged by the urban regeneration plans. Then, light was shed on the actors who took part in the process and the distribution of the rent among the partners. In addition, discussion was held on the expectations of the former landowners in Fikirtepe from the urban transformation process and their perception of the overall process. Finally, Prof. Dr. Ruşen Keleş's views were brought regarding urban land rent, the concept of public interest and crimes against the city. As a conclusion, it was pointed out that it is not possible to refer to the concept of public interest in the Fikirtepe Urban Regeneration Process and that the project is a crime committed against the city.

Anahtar Kelimeler

Commonwealth, public welfare, urban crime, urban economic rents, urban regeneration, rent sharing

Fikirtepe Kentsel Dönüşüm Projesi Kente Karşı İşlenmiş Bir Suç Mudur?

Öz

Bu çalışma ile, Fikirtepe kentsel dönüşüm süreci, Prof. Dr. Ruşen Keleş’in kamu yararı kavramı ve kente karşı işlenmiş suçlara yönelik görüşleri çerçevesinde sorgulanmıştır. Çalışmanın hedefleri arasında Fikirtepe Kentsel Dönüşüm Projesi’nin yasal süreci ve plan kararlarının incelenmesi ile kamu eliyle yaratılan fazladan rantın açıklanmasının yanı sıra, rantın paydaşlarının ve paylaşım sürecinin irdelenmesi yer almaktadır. Çalışma kapsamında öncelikle; kentsel dönüşüm planlarının öngördüğü imar hakkı artışı sonucunda meydana gelen kentsel arazi rantı ve planların niteliğinden kaynaklanan fazladan rant incelenmiştir. Ardından kentsel dönüşüm sürecinde rol alan aktörler ile meydana gelen rantın paylaşım sürecinde sahneye çıkan ve Fikirtepelilerce “Çantacı” olarak adlandırılan manipülatörler tanımlanmış olup aynı zamanda rantın sürece dahil olan aktörlerce hangi oranlarda bölüşüldüğüne açıklık getirilmiştir. Ayrıca Fikirtepeli hak sahiplerinin kentsel dönüşüm sürecinden beklentileri ve süreci algılayış biçimleri tartışılmıştır. Son aşamada ise Prof. Dr. Ruşen Keleş’in kentsel arazi rantı, kamu yararı kavramı ve kente karşı işlenmiş suçlara ilişkin görüşlerine yer verilmiştir. Çalışmanın sonuç kısmında ise Fikirtepe’de hayata geçirilen Kentsel Dönüşüm Projesi Prof. Dr. Ruşen Keleş’in kamu yararı kavramına ve kente yönelik işlenmiş suçlara yaklaşımı çerçevesinde değerlendirilerek; Fikirtepe Kentsel Dönüşüm Süreci’nde kamu yararı kavramından söz etmenin mümkün olmadığı ve projenin kente karşı işlenmiş bir suç niteliği taşıdığı ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamu yararı, kent suçları, kentsel rant, kentsel dönüşüm, rantın paylaşımı

Kaynakça

• Bektaş, C. (1997). Kültürel ve güzel duyusal kirlenme. R. Keleş (Der.). İnsan, çevre, toplum içinde, (ss. 99-112.). Ankara: İmge Yayıncılık.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2013). Kadıköy İlçesi Fikirtepe ve çevresi 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı açıklama raporu. Ankara
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2011). Fikirtepe ve çevresi 1/1000 ölçekli uygulama imar planı açıklama raporu.
• Keleş, R. (1994). Kent ve çevre haklarının korunması üzerine gözlemler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 49(3), 276-280.
• Keleş, R. (1995). Sağlıklı kentte yaşama hakkı. Sağlıklı kentler ve inşaat mühendisliği içinde, (ss. 172.). İzmir: TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yayını.
• Keleş, R. (2000). Kent ve çevre değerleri bağlamında kamu yararı kavramı. M. Ersoy, Ç. Keskinok (Der.). Mekan planlama ve yargı denetimi içinde.(ss.1-14) Ankara: Yargı Yayınevi.
• Keleş, R.(2003) Urban regeneration in Istanbul. Birleşmiş Milletler’in Mavi Plan çerçevesindeki Priority Action Programme, Regional Activity Center’a sunulmuş bildiri, Split.
• Keleş, R. (2004) Kentsel dönüşümün tüzel altyapısı. Mimarist. 12 (4), 73-76.
• Keleş, R. (2005). Kent ve kültür üzerine. Mülkiye Dergisi. 29(246), 9-18.
• Keleş, R. (2010a). Kentleşme politikası, Ankara: İmge Yayınları.
• Keleş, R. (2010b). Türkiye’de kentleşme kime ne kazandırıyor?. İdealkent. 1, 28-31.
• Keleş, R., Geray, C., Mengi, A., ve Emre, C. (1998) Toprak rantının kamuya kazandırılması, Ankara: Türkkent.
• Köseoğlu, F. G. (2020). Kentsel dönüşüm sürecinde meydana gelen gayrimenkul rantı içinde kamu payının arttırılması. (Doktora tezi). Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (675305)
• Royal Institution of Chartered Surveyors. (2010).
• Royal Institution of Chartered Surveyors. (2012).
• Roberts, P. (2000). The evolution, definition and purpose of urban regeneration. P. Roberts., H. Skyes (Der),.Urban regeneration a handbook içinde.(ss. 9-36). London: Sage Publications.
• Turok, I. (2004). Urban Regeneration: what can be done and what should be avoided?. Paper presented to International Urban Regeneration Implementations Symposium. Istanbul.