Architectural Perception and Fear of Falling in the Elderly

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 44, 1133 - 1156, 31.07.2024

Nuray Girgin Esra Girgin

https://doi.org/10.31198/idealkent.1371561

Öz

Old age is a period of increased dependency, increased risk of accidents and decreased physical abilities. With the increase in the elderly population and falls, the necessity of a holistic approach to the problems of the elderly has become even more important. Falls, which are an important cause of injury in older adults, are caused by the interaction of individual and environmental factors. The most common cause of falls in the elderly is physical factors including the architectural features of houses, gardens, social environment areas and other structures or the internal design features of the spaces. An individual's physical perception of a space determines the knowledge of the experience associated with that space and plays an important role in the evaluation of the space. These evaluations affect the mobility of the person in the space or environment. Fear of falling, which occurs after a fall or the possibility of a fall, is the emergence of a state of anxiety that causes avoidance and reduction of activity in the elderly. We will present an overview of the expansions and meaningful interaction of perceived and designed space, the relationship between spatial perception and fear of falling, and living spaces that support the elderly's participation in the social environment. In this article, the importance of functional and usable spaces in public or private spaces will be discussed in the context of the spatial perception of the elderly in the context of reducing the fear of falling and therefore the fear of falling, and the importance of never falling will be emphasized. In improving the quality of life of the elderly, the perception of the past about the space can have an impact on the future and strategies can be created to support this positively.

Anahtar Kelimeler

fear of falling, Accessibility, falls, space design, older people

Yaşlılarda Mimari Algı ve Düşme Korkusu

Öz

Yaşlılık, bağımlılığın arttığı, kaza riskinin yükseldiği ve fiziksel yeteneklerin azaldığı bir dönemdir. Yaşlı nüfusun ve düşmelerin artmasıyla birlikte yaşlıların sorunlarına bütüncül bir yaklaşımın gerekliliği daha da önemli hale gelmiştir. Yaşlı yetişkinlerde önemli bir yaralanma nedeni olan düşmeler, bireysel ve çevresel faktörlerin etkileşiminden kaynaklanmaktadır. Yaşlılarda düşmelerin en yaygın nedeni, evlerin, bahçelerin, sosyal çevre alanlarının ve diğer yapıların mimari özelliklerini veya mekanların iç tasarım özelliklerini içeren fiziksel faktörlerdir. Bireyin bir mekâna ilişkin fiziksel algısı, o mekanla ilgili deneyim bilgisini belirler ve mekânın değerlendirilmesinde önemli bir rol oynar. Bu değerlendirmeler kişinin mekân ya da ortamdaki hareket kabiliyetini etkiler. Bir düşme ya da düşme olasılığı sonrasında ortaya çıkan düşme korkusu, yaşlılarda kaçınma ve aktivitenin azalmasına neden olan bir kaygı durumunun ortaya çıkmasıdır. Algılanan ve tasarlanan mekânın açılımları ve anlamlı etkileşimi, mekânsal algı ve düşme korkusu arasındaki ilişki ve yaşlıların sosyal çevreye katılımını destekleyen yaşam alanlarına genel bir bakış sunacağız. Bu makalede, kamusal ya da özel alanlarda işlevsel ve kullanılabilir mekânların önemi, yaşlıların mekânsal algısı ve dolayısıyla düşme korkusunun azaltılması bağlamında ele alınacak ve hiç düşmemenin önemi vurgulanacaktır. Yaşlıların yaşam kalitesinin artırılmasında geçmişin mekânla ilgili algısı geleceğe etki edebilir ve bunu olumlu yönde destekleyecek stratejiler oluşturulabilir.

Anahtar Kelimeler

erişilebilirlik, düşme, mekan tasarımı, yaşlılar, düşme korkusu

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul onayı gerekmemektedir.

Kaynakça

• Ağar, A. (2020). Yaşlılarda ortaya çıkan fizyolojik değişiklikler. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 3(3), 347-354.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB), Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2015). Yaşlı dostu kentler sempozyumu, Bildiri Kitabı, Ankara. 25.08.2023 tarihinde https://www.aile.gov.tr/uploads/eyhgm/uploads/pages/yasli-dostu-kentler-sempozyumu-bildiri-kitabi/yasli-dostu-kentler-sempozyumu-bildiri-kitabi-ni-indirmek-icin-tiklayiniz.pdf adresinden erişilmiştir.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2007). Türkiye’de yaşlıların durumu ve yaşlanma ulusal eylem planı. Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü. 20.08.2023 tarihinde https://www.aile.gov.tr/media/33628/turkiyede-yaslilarin-durumu-ve-yaslanma-ulusal-eylem-plani.pdf adresinden erişilmiştir.
• Akyıldız, N. A. (2017). İnsan-mekân ilişkisi bağlamında ’yaşlı dostu mekânlar’. Grafiker Yayınevi.
• Akyıldız, N. A. (2020). Sürdürülebilir yaş dostu kentler için aktif yaşlanmanın değeri. Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5, 49-70.
• Akyıldız, N. A., & Akbaş, E. (2020). Yaş dostu kent kriterlerinin kentsel morfolojiyi biçimlendirmesi. Sosyal Çalışma Dergisi, 4(12), 16-22.
• Ang, G. C., Low, S. L., & How, C. H. (2020). Approach to falls among the elderly in the community. Singapore Medical Journal, 61(3), 116.
• Arslan, S. (2021). Ayşe Erkmen’in işlerinde bellek ve mekân. İdil, 88, 1865–1874.
• Atay, E., & Akdeniz, M. (2011). Yaşlılarda düşme, düşme korkusu ve bedensel etkinlik. GeroFam, 2(1), 11-28.
• Avcıoğlu, S. S., & Akın, O. (2017). Kolektif bellek ve kentsel mekân algısı bağlamında İstanbul Tuzla Köyiçi Koruma Bölgesi’nin mekânsal değişiminin irdelenmesi. İdealkent, 8(22), 423-450.
• Azak, S. N., & Belir, O. (2020). Yaşlı bireylerin kent mekânlarını kullanım analizleri: Heybeliada’da bir inceleme. Modular Journal, 3(1), 20-38.
• Beğer, T., & Yavuzer, H. (2012). Yaşlılık ve yaşlılık epidemiyolojisi. Klinik Gelişim, 25, 1-3.
• Buz, S., Koçak, Y. E., & Gözen, Ö. (2018). Türkiye'de yaşlılara sunulan hizmetlerin Birleşmiş Milletler Yaşlılık İlkeleri çerçevesinde değerlendirilmesi: Ankara örneği. The Journal of Academic Social Science.
• Caner, Ş., & Avcı, İ. A. (2022). Yaşlılarda düşme riski, korkusu ve düşme davranışları ile düşmeye yönelik evde bakım gereksinimlerinin incelenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 193-208.
• Canever, J. B., Danielewicz, A. L., Leopoldino, A. A. O., & de Avelar, N. C. P. (2021). Is the self-perception of the built neighborhood associated with fear of falling in community-dwelling older adults? Archives of Gerontology and Geriatrics, 95, 104395.
• Cevizci, A. (2000). Bellek. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma. 06.06.2024 tarihinde https://can-ada.net/wp-content/uploads/2020/06/ahmet-cevizci-felsefe-socc88zlucc88gcc86ucc881816.pdf adresinden erişilmiştir.
• Chen, W. C., Li, Y. T., Tung, T. H., Chen, C., & Tsai, C. Y. (2021). The relationship between falling and fear of falling among community-dwelling elderly. Medicine, 100(26).
• Clemson, L., Mackenzie, L., Ballinger, C., Close, J. C., & Cumming, R. G. (2008). Environmental interventions to prevent falls in community-dwelling older people: A meta-analysis of randomized trials. Journal of Aging and Health, 20(8), 954-971.
• Curcio, C. L. (2022). Fear of falling and environmental factors: A scoping review. Annals of Geriatric Medicine and Research, 83-93.
• Çubukçu, M. (2018). Evde bakım alanlarda düşme riskinin değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 22(2), 50-57.
• Demirkan, H. (2015). Mekânlarda erişilebilirlik, kullanılabilirlik ve yaşanabilirlik. Dosya 36, (3), 1-4.
• Dostoğlu, N., Şahin, E. B., & Taneli, Y. (2009). Evrensel tasarım: Tanımlar, hedefler, ilkeler. Mimarlık Dergisi, 347.
• Echeverría, A., Astorga, C., Fernández, C., Salgado, M., & Dintrans, V. (2022). Functionality and seniors: Where are we and where should we be going? Revista Panamericana de Salud Publica = Pan American Journal of Public Health, 46.
• Edgü, E. (2021). Hayatta kalma güdüsü: Bir mekânsal algı süreci. Coğrafi Bilimler Dergisi, 19(1), 217-241.
• Enginöz, E. B. (2015). Erişilebilir mimarlık. Mimarlık Dergisi, 381, 48-52.
• Friedman, S. M., Munoz, B., West, S. K., Rubin, G. S., & Fried, L. P. (2002). Falls and fear of falling: Which comes first? A longitudinal prediction model suggests strategies for primary and secondary prevention. Journal of the American Geriatrics Society, 50(8), 1329-1335.
• Gezer, H. (2012). Mekânı kavrama sürecinde algılama bileşenleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 1-10.
• Gökçek, M. B., Gökçek, İ., Yılmaz, T., Kasım, İ., Yılmaz, T. E., & Özkara, A. (2019). Düşme şikâyeti ile acil servise başvuran 65 yaş ve üzeri hastaların düşme nedenleri ve risk faktörlerinin araştırılması. Konuralp Medical Journal, 11(2), 217-226.
• Hausdorff, J. M., Rios, D. A., & Edelberg, H. K. (2001). Gait variability and fall risk in community-living older adults: A 1-year prospective study. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 82(8), 1050-1056.
• Iamtrakul, P., Chayphong, S., Jomnonkwao, S., & Ratanavaraha, V. (2021). The association of falls risk in older adults and their living environment: A case study of rural area, Thailand. Sustainability, 13(24).
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum, algı ve iletişim. İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınları.
• Karlsson, M. K., Magnusson, H., Von Schewelov, T., & Rosengren, B. E. (2013). Prevention of falls in the elderly—a review. Osteoporosis International, 24(3), 747-762.
• Kozak, D. A., Bahar, N. T., Faruk, A. Y., Kılıç, B., & Başıbüyük, G. Ö. (2021). Türkiye’de ileri yaştaki yetişkinlerin düşme durumları. Antropoloji, 41, 11-20.
• Köktürk, E. (2010). Mekân algısı ve mekân ilişkisi üzerine. Mekânsal Planlamada Jeodezi Sempozyumu, 1-15.
• Lawton, M. P., & Simon, B. (1968). The ecology of social relationships in housing for the elderly. The Gerontologist, 8(2), 108-115.
• Lee, H., Kim, S. H., Lee, S. C., Kim, S., Cho, G. C., Kim, M. J., & Han, C. (2018). Severe injuries from low-height falls in the elderly population. Journal of Korean Medical Science, 33(36).
• Lee, S., Lee, C., Ory, M. G., Won, J., Towne Jr, S. D., Wang, S., & Forjuoh, S. N. (2018). Fear of outdoor falling among community-dwelling middle-aged and older adults: The role of neighborhood environments. The Gerontologist, 58(6), 1065-1074.
• Lefebvre, H. (1991). The production of space. Blackwell.
• Leland, R. M. (2006). Mimarlığın öyküsü, ögeleri ve anlamı (E. Akça, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Montero-Odasso, M., Van Der Velde, N., Alexander, N. B., Becker, C., Blain, H., Camicioli, R., ... & Masud, T. (2021). New horizons in falls prevention and management for older adults: A global initiative. Age and Ageing, 50(5), 1499-1507.
• Murphy, J. I. B. (1982). Düşme sonrası sendromu: 36 yaşlı hasta üzerinde yapılan bir çalışma. Gerontoloji, 265-270.
• Özen, A. (2006). Mimari sanal gerçeklik ortamlarında algı psikolojisi. Bilgi Teknolojileri Kongresi IV, Akademik Bilişim 2006, Denizli, Turkey.
• Palabıyık, A. (2012). Özgün bir kentsel mekân okuması: Muş örneği. Kent Sosyolojisi, Hece yay.
• Pereira, C., Bravo, J., Raimundo, A., Tomas‐Carus, P., Mendes, F., & Baptista, F. (2020). Risk for physical dependence in community‐dwelling older adults: The role of fear of falling, falls and fall‐related injuries. International Journal of Older People Nursing, 15(3).
• Pinto, M. R., De Medici, S., Zlotnicki, A., Bianchi, A., Van Sant, C., & Napou, C. (1997). Reduced visual acuity in elderly people: The role of ergonomics and gerontechnology. Age and Ageing, 26(5), 339-344.
• Portegijs, E., Lee, C., & Zhu, X. (2023). Activity-friendly environments for active aging: The physical, social, and technology environments. Frontiers in Public Health, 10, 1080148.
• Ramachandran, V. S., Blakeslee, S., & Dolan, R. J. (1998). Phantoms in the brain probing the mysteries of the human mind. Nature, 396(6712), 639-640.
• Rantakokko, M., Iwarsson, S., Mänty, M., Leinonen, R., & Rantanen, T. (2012). Perceived barriers in the outdoor environment and development of walking difficulties in older people. Age and Ageing, 41(1), 118-121.
• Rantanen, T., Portegijs, E., Viljanen, A., Eronen, J., Saajanaho, M., Tsai, L. T., ... & Rantakokko, M. (2012). Individual and environmental factors underlying life space of older people–study protocol and design of a cohort study on life-space mobility in old age (LISPE). BMC Public Health, 12, 1-17.
• Rico, C. L. V., & Curcio, C. L. (2022). Fear of falling and environmental factors: A scoping review. Annals of Geriatric Medicine and Research, 26(2), 83.
• Sağlık Bakanlığı (SB). (2021). Türkiye Sağlıklı Yaşlanma Eylem Planı ve Uygulama Programı 2021-2026. 06.07.2024 tarihinde https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kronik-hastaliklar-ve-yasli-sagligi-db/Dokumanlar/Kitaplar/Turkiye_Saglikli_Yaslanma_Eylem_Plani_ve_Uygulama_Programi_2021-2026.pdf adresinden erişilmiştir.
• Sanderson, W. C., & Scherbov, S. (2019). Prospective longevity: A new vision of population aging. Harvard University Press.
• Solak, S. S. G. (2017). Mekân-kimlik etkileşimi: Kavramsal ve kuramsal bir bakış. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 13-37.
• Sözen, M., & Tanyeli, U. (1986). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. Evrim Matbaacılık.
• Swift, C. G. (2006). The role of medical assessment and intervention in the prevention of falls. Age and Ageing, 35, 65-68.
• Taş, E. Z., Kırışık, H., Yıldız, F., Ata, Z., & Aktuğ, M. (2023). Yaşlı dostu kentin anlamı ve aktif yaşlanmaya katkıları: Cumhuriyetin 100. yılında İzmir kenti örneği. Kent Akademisi, 16 (Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılı Özel Sayısı | Special Issue for the 100th Anniversary of the Republic of Türkiye), 71-96.
• The National Council on Aging (NCOA). (2022). Falls prevention for older adults. 08.10.2023 tarihinde https://www.ncoa.org/older-adults/health/prevention/falls-prevention adresinden erişilmiştir.
• Tinetti, M. E., Richman, D., & Powell, L. (1990). Falls efficacy as a measure of fear of falling. Journal of Gerontology, 45(6), 239-243.
• Tornero-Quiñones, I., Sáez-Padilla, J., Espina Díaz, A., Abad Robles, M. T., & Sierra Robles, Á. (2020). Functional ability, frailty and risk of falls in the elderly: Relations with autonomy in daily living. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(3), 1006.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2023). Düşmek. 06.09.2023 tarihinde https://sozluk.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TİK). (2021). İstatistiklerle yaşlılar, 2020. 08.09.2023 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index adresinden erişilmiştir.
• Uzun, N., Şahbaz, Y., & Tarakçı, E. (2018). Yaşlılarda düşmeye yol açan faktörler ve koruyucu rehabilitasyon yaklaşımları. HSP, 5(2), 267-274.
• Wanka, A., Moulaert, T., & Drilling, M. (2018). From environmental stress to spatial expulsion – Rethinking concepts of socio-spatial exclusion in later life. International Journal of Ageing and Later Life, 12(2), 25-51.
• World Health Organization. (2007a). WHO global report on falls prevention in older age. 08.09.2024 tarihinde https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/43811/9789241563536_eng.pdf?sequence=1 adresinden erişilmiştir.
• World Health Organization. (2007b). Global age-friendly cities: A guide. 25.09.2023 tarihinde https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/43755/9789241547307_eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişilmiştir.
• World Health Organization. (2015). World report on ageing and health. 25.09.2023 tarihinde https://www.afro.who.int/publications/world-report-ageing-and-health adresinden erişilmiştir.
• World Health Organization. (2018). Ageing and health, key sheets. 26.09.2023 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health adresinden erişilmiştir.
• World Health Organization. (2021a). Active ageing: A policy framework. 25.09.2023 tarihinde https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/67215/WHO_NMH_NPH_02.8.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişilmiştir.
• World Health Organization. (2021b). Falls. 25.09.2023 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/falls adresinden erişilmiştir.
• World Health Organization. (2021c). WHO's work on the UN Decade of Healthy Ageing (2021–2030). 16.10.2023 tarihinde https://cdn.who.int/media/docs/default-source/decade-of-healthy-ageing/decade-proposal-final-apr2020-en.pdf adresinden erişilmiştir.
• World Health Organization. (2021d). Step safely: Strategies for preventing and managing falls across the life-course. 25.09.2023 tarihinde https://www.who.int/publications/i/item/978924002191-4 adresinden erişilmiştir.
• Zorlu, T. (2017). Yaşlılar için konutta iç mekân tasarımı ve ergonomi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2), 40-53.