Müşterek Mekân Oturma Elemanlarının Sağlık ve Konfor Koşullarını Karşılaması: Kent Mobilyaları Üzerinden Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 44, 1157 - 1189, 31.07.2024

Mehmet Varlı

https://doi.org/10.31198/idealkent.1374456

Öz

İnsanın doğal gereksinimlerinden biri olan oturma eyleminde, anatomik yapının eyleme elverişliliği, çevre ve donatı materyalin uygunluğu, oturma elemanının tasarım yetkinliği; eylem süreci ve sonucunda, sağlık, konfor ve verimde beklenen neticenin elde edilmesine olanak sağlamaktadır. Müşterek mekânlarda konumlandırılan, değişken kullanıcılara hitap eden oturma elemanlarında; kullanıcı hassasiyeti, eyleme yönelik doğru tasarım, malzeme ve montaj durumu, çevre koşulları ve diğer kullanıcıların bıraktığı deformasyon, kendisinden beklenen verimin seviyesi üzerinde etkilidir. Toplumsal çevrenin hizmet enstrümanı bu donatılar, kullanıcı sağlık ve konfor durumunun devamını sağlamalı, çevre ve eylemsel etkileşime engel olmamalıdır. Çalışmada, müşterek mekânlar arasında sayacağımız kentsel alanlarda kullanıma sunulan oturma donatılarının; çevrede gerçekleşen eyleme yönelik beklenen sağlık ve konfor koşullarının kullanıcılar üzerindeki etkisinin belirlenmesi, kullanıcı ve donatı etkileşiminin iyileştirilmesinde tasarım kriterlerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Literatür taraması ile kent mobilyalarında oturma konfor ve konforsuzluğu, mobilya ve kullanıcı etkileşimi, etkileşimin postür sağlığı üzerindeki etkileri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Müşterek Mekân, Postür, Oturma Elemanı, Kent Mobilyası, Eğitim Mobilyası

Meeting Health and Comfort Conditions of Common Space Seating Elements: A Review on Urban Furniture

Öz

In the act of sitting, which is one of the natural needs of human beings, the suitability of the anatomical structure for the action, the suitability of the environment and the reinforcement material, and the design competence of the seating element; the action process and its result allow the expected result in health, comfort and efficiency to be achieved. In seating elements that are positioned in common spaces and appeal to variable users; user sensitivity, correct design for action, material and assembly status, environmental conditions and deformation left by other users are effective on the level of efficiency expected from it. These equipment, which are the service instruments of the social environment, should ensure the continuation of the user's health and comfort status and should not interfere with environmental and action interaction. In this study, it is aimed to determine the effect of the expected health and comfort conditions on the users of the seating equipment offered for use in urban areas, which we consider among the common spaces, and to reveal the design criteria for improving the interaction between the user and the equipment. With the literature review, seating comfort and discomfort in urban furniture, furniture and user interaction, and the effects of interaction on posture health were examined.

Anahtar Kelimeler

Common space, posture, seating element, urban furniture

Kaynakça

• Akın, Ö., ve Demir, M. (2021). Karamürsel İlçesi (Kocaeli) kıyı bandı rekreasyonel alanlarında kentsel donatı elemanlarının ergonomi kriterleri yönünden değerlendirilmesi. Journal of Architectural Sciences and Applications, 6(1), 268-287.
• Aktaş, K. O. (2021). Hacettepe Hastanesi Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik (Pre) Cerrahi Anabilim Dalı kliniği muayene odalarında mekânsal algı. Sanat Yazıları, (45), 427-444.
• Akyol, E. (2006). Kent mobilyaları tasarım ve kullanım süreci (Doctoral dissertation, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Altıparmakoğulları, Y. (2009). Oturma öğesi tasarımında basınç diyagramı modelinin kullanılmasıyla oturma profilinin tasarım kriterlerinin ortaya konulması (Yüksek lisans tezi).
• Altun, N. (1992). Bel ağrısı (Lowbackpain). Klinik Jinekoloji, Yıldırım M. (Editör). Türkiye Klinikleri Yayınevi.
• Barker, V. (1998). Postura, posizione, movimento per potenziare le prestazioni sessuali, rimodellare il corpo, ritardare l'invecchiamento, ridurre l'obesità, sviluppare le capacità. Edizioni Mediterranee.
• Bilgin, N. (1984). Çocuklar ve mekanlar. Mimarlık, 84(9), 31-33.
• Cappetti, N., ve Manso, E. D. (2021). Study of the relationships between articular moments, comfort, and human posture on a chair. Work, 68(s1), S59-S68.
• Carini, F., Mazzola, M., Fici, C., Palmeri, S., Messina, M., Damiani, P., ve Tomasello, G. (2017). Posture and posturology, anatomical and physiological profiles: overview and current state of art. Acta Bio-Medica: Atenei Parmensis, 88(1), 11-16. https://doi.org/10.23750/abm.v88i1.5309
• Ceviz, E., ve Genc, H. (2022). Postür bozuklukları ve egzersiz.
• Curaoğlu, F. (2017). Oturma eylemi-günlük yaşam teknolojileri-tasarım ilişkileri üzerine bir analiz-ofis oturma elemanları. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 6(3), 1161-1173.
• Dascalu, D. M. (2011). Landscape effects of urban furniture textures. Bulletin UASVM Horticulture, 68(1), 324-331.
• De Looze, M. P., Kuijt-Evers, L. F., ve Van Dieen, J. A. A. P. (2003). Sitting comfort and discomfort and the relationships with objective measures. Ergonomics, 46(10), 985-997.
• Demirarslan, D. (2019). Türk yaşam kültüründe oturma mobilyasının değişimi ve gelişimi. The Journal of Turk-Islam World Social Studies, 16(16), 71-85.
• Demirarslan, D. (2022). Mobilya ve tasarım. Efe Akademi Yayınları.
• Demirci, F. B. (2020). Sağlıklı bireylerde oturmada farklı ayak pozisyonlarının rahatsızlık hissi, ağırlık aktarımı ve postür üzerine biyomekanik etkileri (Master's thesis, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Doğan, C., ve Altan, O. (2007). Kamusal alanda oturma eylemi ve ergonomik ilkeler. Megaron YTÜ Mim. Fak. E-Dergisi, 2(3), 159-166.
• DSÖ. (2022). Global status report on physical activity.
• Ekşi, B. Ü. (2019). Sedanter ve fiziksel aktif kadınlarda denge ve postür egzersizlerinin etkilerinin karşılaştırılması.
• Estrada, J. E., ve Vea, L. A. (2018). Modelling and simulation of spine in sitting posture in a computer-related workplace. Int. J. Comput. Sci. Mob. Comput, 7, 121-135.
• Felek, S. Ö., Kutsal, S., ve Erdoğan, B. G. (2022). Kent mobilyalarında ergonomik ve antropometrik ölçütlere dayalı parametrik tasarım. International Journal of Engineering Research and Development, 14(3), 109-119.
• Gehl, J. (2010). Cities for people. Island Press, Washington D.C., US.
• Goossens, R. (1994). Biomechanics of body support: A study of load distribution, shear, decubitus risk and form of the spine.
• Güleç Solak, S. (2017). Mekân-kimlik etkileşimi: Kavramsal ve kuramsal bir bakış.
• Gülgün, B., ve Altuğ, İ. (2006). İzmir kıyı bandı uygulamalarında ergonomik standartlara uygunluğun değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(1), 145-156.
• Gürsoy, S. (2011). Mobilyalarında ahşap malzeme kullanımı üzerine incelemeler (Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul).
• Hu, R., ve Hao, Q. (2022). Health promotion system for the elderly's daily body functions based on nanoprotective technology. Journal of Nanomaterials, 2022, e1645089. https://doi.org/10.1155/2022/1645089
• Kahveci, H., ve Göker, P. (2020). Kent mobilyaları tasarım dersi stüdyo çalışması; üst örtü-oturma birimi ve piknik donatısı tasarımı. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 22(3), 693-707.
• Karaca, O., Bolkaner, M. K., İnançoğlu, S., ve Asilsoy, B. (2020). Kent mobilyası üzerine bir çalışma: Yakın Doğu Üniversitesi kampüsü. Yakın Doğu Üniversitesi Yakın Mimarlık Dergisi, 4(1), 34-44.
• Katzman, W. B., Wanek, L., Shepherd, J. A., ve Sellmeyer, D. E. (2010). Age-related hyperkyphosis: Its causes, consequences, and management. Journal of Orthopaedic ve Sports Physical Therapy, 40(6), 352-360.
• Kim, D., Cho, M., Park, Y., ve Yang, Y. (2015). Effect of an exercise program for posture correction on musculoskeletal pain. Journal of Physical Therapy Science, 27(6), 1791-1794. https://doi.org/10.1589/jpts.27.1791
• Kuzgun, Y. (2020). Eğitimde bireysel farklılıklar. Zekâ ve yetenekler. 2. Bölüm. Ankara: Nobel Yayınları.
• Külekçi, A. E. (2018). Erzurum’da kentsel mekanlarda kullanılan bazı kent donatı, zemin ve bitkisel elemanlarının ergonomik ve antropometrik yönden incelenmesi. ATA Planlama ve Tasarım Dergisi, 2(2), 35-45.
• Lefebvre, H. (2023). Mekânın Üretimi. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul, Sel Yayıncılık. (Orijinal çalışma 1974 yılında yayımlandı).
• Main, B., ve Hannah, G. G. (2010). Site furnishings: A complete guide to the planning, selection and use of landscape furniture and amenities. John Wiley ve Sons.
• Moughtin, C. (2007). Urban design: Street and square. Routledge.
• O’Sullivan, K., O’Sullivan, P., O’Sullivan, L., ve Dankaerts, W. (2012). What do physiotherapists consider to be the best sitting spinal posture? Manual Therapy, 17(5), 432-437.
• Özen, A. (2006). Mimari sanal gerçeklik ortamlarında algı psikolojisi. Bilgi Teknolojileri Kongresi IV, Akademik Bilişim 2006, Denizli.
• Panero, J., ve Zelnik, M. (2014). Human dimension and interior space. Whitney Library of Design.
• Pastorelli, F., ve Pasquetti, P. (2013). Biomechanical analysis and rehabilitation in athletes. Clinical Cases in Mineral ve Bone Metabolism, 10(2).
• Pheasant, S. (1996). Bodyspace: Anthropometry, ergonomics and the design of work. Taylor ve Francis Routledge.
• Prvanov, S. (2019). Geometry, ergonomic, digital design and production of furniture for public spaces. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.20396.26242/1
• Scoppa, F. (2000). Posturologia: Il modello neurofisiologico, il modello biomeccanico, il modello psicosomatico. Otoneurologia, 2002(9), 3-13.
• Siu, K.W.M. ve Wong, K.S.L. (2015). Flexible design principles: Street furniture design for transforming environments, diverse users, changing needs and dynamic interactions. Facilities, 33: (9/10), 588-62.
• Stavrides, S. (2016). Common space: The city as commons. Zed Books.
• Thomas, K. S., ve Magal, M. (2014). How does physical activity impact postural stability. Journal of Novel Physiotherapies, 4(206), 2.
• Tuncay, S. (2011). İletişim, çevre etkileşimi ve ulusal mensubiyet bilincinin algılanması. İstanbul Journal of Sociological Studies, (31), 125-143.
• Uslu, E., ve A. E. Ertürk, (2019). Urban Furniture in Historical Process. Journal of History Culture and Art Research, Cilt 8, Sayı 4, s.s. 425-444.
• Wang, H., Weiss, K. J., Haggerty, M. C., ve Heath, J. E. (2014). Aktif oturmanın gövde hareketine etkisi. Spor ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(4), 333-337.
• Yücel, G. F. (2006). Kamusal açık mekânlarda donatı elemanlarının kullanımı. Ege Mimarlık Dergisi, 4(59), 26-29.
• İnternet Kaynakları Url-1: https://nblturkiye.com/postural-duzgunlugun-vucudumuz-acisindan-onemi-ve-germe-egzersizi-onerileri/ (Erişim 18.08.2023) Url-2: https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/175902/mod_resource/content/1/oturma_elemanlar%C4%B1.pdf (Erişim 20.08.2023).