Sosyal Konutların Toplu Taşıma Sistemi ile Entegrasyonu: Diyarbakır Örneği

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 44, 967 - 988, 31.07.2024

Gül Şebnem Tutal Canan Koç

https://doi.org/10.31198/idealkent.1433688

Öz

Türkiye’de sosyal konutlar genellikle kent merkezinden uzak ve düşük maliyetli arazilere Toplu Konut İdaresi tarafından inşa edilmektedir. Bu durum toplu konut alanlarında yaşayan kullanıcıların toplu taşıma hizmetlerine yüksek bağımlılıklarının olmasına neden olmaktadır. Toplumsal eşitliğin sağlanması noktasına etkili olan kamusal hizmetlerden biri de toplu taşımadır. Toplu taşımanın sosyal konutlarla entegrasyonu kullanıcıların toplumun bir parçası olarak kalmasını ve sosyal yaşamda var olmasını sağlayacaktır. Çalışmada Diyarbakır’da yer alan Şilbe, Üçkuyu, Memursen ve Çölgüzeli toplu konut alanları ele alınmıştır. Bu alanlardan kentin tarihi ve ticari merkezlerinden biri olan Dağkapı’ya mevcut toplu taşıma sistemi ile ulaşımın nasıl sağlandığı araştırılmıştır. Çalışmada sosyal konutlar, kent içi ulaşım ve erişilebilirlik ilişkisi ile ilgili literatür taraması yapılmıştır. Daha sonra belediye otobüslerinin güzergahları ile ilgili bilgiler Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nden alınmış ve Moovit uygulamasıyla seçilen alanlardan varış noktasına giden en kısa rota belirlenmiştir. Rotalar karşılaştırılmış görselleştirilerek değerlendirme yapılmıştır. Diyarbakır’daki toplu konut alanlarının mevcut ulaşım sistemiyle entegrasyonunda sorunlar olduğu görülmüş ve geleceğe yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

toplu taşıma, toplu konut, ulaşım sistemleri, erişilebilirlik

Integration of Social Housing With Public Transportation System: The Case of Diyarbakır

Öz

In Turkey, social housing is generally built by the Mass Housing Administration on low-cost land far from the city center. This leads to a high dependency on public transportation services for users living in public housing areas. Public transportation is one of the public services that are effective in ensuring social equality. Integration of public transportation with social housing will ensure that users remain a part of society and participate in social life. In this study, Şilbe, Üçkuyu, Memursen, and Çölgüzeli mass housing areas in Diyarbakır are analyzed. It was investigated how the existing public transportation system provides transportation from these areas to Dağkapı, one of the historical and commercial centers of the city. Information on the routes of municipal buses was obtained from Diyarbakır Metropolitan Municipality and the shortest route from the selected areas to the destination was determined with the Moovit application. The routes were compared, visualized and evaluated. It was observed that there are problems in the integration of mass housing areas in Diyarbakır with the existing transportation system and suggestions for the future were presented.

Anahtar Kelimeler

public transportation, public housing, transportation systems, accessibility

Kaynakça

• Attoh, K.A. (2017). Public transportation and the idiocy of urban life. Urban Studies, 54, 196 - 213. https://doi.org/10.1177/0042098015622759
• Aydın, E. ve Kemeç, S. (2021). Van ana kent alanının toplu taşımaya erişilebilirlik seviyesinin Covıd-19 pandemisi bağlamında değerlendirilmesi. KAPU Trakya Journal of Architecture and Design, 1(1), 33- 44.
• Cirit, F. (2014). Sürdürülebilir kentiçi ulaşım politikaları ve toplu taşıma sistemlerinin karşılaştırılması (Yayın No: 2891). [Uzmanlık tezi, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü]. Kalkınma Bakanlığı Yayınları. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Surdurulebilir-Kentici-Ulasim-Politikalari-Ve-Toplu-Tasima-Sistemlerinin-Karsilastirilmasi-Faruk-Cirit.pdf
• Çeçen, M. Y. ve Bolakar Tosun, H. (2024). Diyarbakır toplu taşıma sisteminde otobüs kullanımının incelenmesi ve iyileştirme önerileri. Black Sea Journal of Engineering and Science, 7(2), 316-322. https://doi.org/10.34248/bsengineering.1414010
• Çelikkol, N. (2020). Sosyal konut alanlarının sürdürülebilir kentsel gelişme yaklaşımlarından akıllı büyüme yaklaşımı çerçevesinde değerlendirilmesi: Toki Samsun Kuzeyyıldızı sosyal konutları örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2019, Eylül). 03.07.2024 tarihinde https://i.toki.gov.tr/content/entities/main-page-slider/20191011095737969524-pdf.pdf adresinden erişildi.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2022, Eylül). 10.12.2023 tarihinde https://csb.gov.tr/bakan-murat-kurum-toki-eliyle-tam-1-milyon-170-bin-konut-ureterek-dunyada-model-olduk-bakanlik-faaliyetleri-36219 adresinden erişildi.
• Dağlı, D. ve Çağlıyan, A. (2021). Determination of urban sprawl and transformation process: The case of Diyarbakır. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 43, 212-234. https://doi.org/10.32003/igge.819481
• Dalkılıç, N. ve Halifeoğlu, F. M. (2011). Erken Cumhuriyet döneminde Diyarbakır’da kamu binaları: 1923-1950 dönemi. Mimarlık Dergisi, 358, 74-84.
• DeKeseredy, W.S., Schwartz, M.D., Alvi, S. ve Tomaszewski, E.A. (2003). Crime victimization, alcohol consumption, and drug use in Canadian public housing. Journal of Criminal Justice, 31, 383-396. https://doi.org/10.1016/S0047-2352(03)00031-X
• Delbosc, A. ve Currie, G. (2011). Using lorenz curves to assess public transit equity. Journal of Transport Geography, 19, 1252-1259. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2011.02.008
• Gabriel, A. (1940). Diyarbakır Suriçi bölgesi yerleşim planı.
• Hochstenbach, C. ve Musterd, S. (2018). Gentrification and the suburbanization of poverty: Changing urban geographies through boom and bust periods. Urban Geography, 39, 26-53. https://doi.org/10.1080/02723638.2016.1276718
• İl Afet Risk Azaltma Planı Diyarbakır. (2021). AFAD Planlama ve Risk Azaltma Dairesi Başkanlığı. 17.11.2023 tarihinde https://diyarbakir.afad.gov.tr/kurumlar/diyarbakir.afad/Il-plani/Diyarbakir-IRAP-kitapcik.pdf adresinden erişildi.
• Kayan, A. (2019). Kentsel dönüşüm ve Diyarbakır Sur örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(3), 758-782.
• Kayan, A. ve Baran, R. (2019). Avrupa kentsel şartı kapsamında ulaşım dolaşım hakkı: Diyarbakır örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(18), 344-359.
• Kejanlı, D. T. ve Koç, C. (2020). Diyarbakır’ın kentsel gelişimi üzerine bir değerlendirme. Çakır Aydın, D., Özbudak Akça, B., Aydın Öksüz, A. Aras Baylan, B. ve Eren, B. (Ed.), Gelecek ve Kent içinde (s. 20-44), Nobel Akademik.
• Koç, C. (2018). Sürdürülebilir kentleşme politikalarında sosyal konutların yeri: Güneydoğu Anadolu Bölgesi örneği. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dicle Üniversitesi.
• Koç, C. ve Kejanlı, D. T. (2021). Examınatıon of Cultural Change in Publıc House Cases. Ademi, V. ve Acar, M. (Ed.), Internatıonal Kosovo Congress on culture, arts and multı dıscıplınary studıes (s. 225-245), Babil Yayınevi.
• Martínez, C., Hodgson, F., Mullen, C. ve Timms, P. (2017). Creating inequality in accessibility: The relationships between public transport and social housing policy in deprived areas of Santiago de Chile. Journal of Transport Geography, 67, 102-109. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2017.09.006
• Odabaşı, E. (2018). Toplu taşıma güzergâh seçimine erişilebilirliğin etkisi: Karşıyaka tramvay örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Özdemir, A. ve Özdemir, A. (2018). Toplu taşıma güzergâhlarının belirlenmesinde CBS olanaklarının kullanılabilirliği. Maktav, D. ve Avdan, U. (Ed.), VII. Uzaktan Algılama CBS Sempozyumu. (s. 153-159). http://dx.doi.org/10.15659/uzalcbs2018.6186
• Özyılmaz, H. (2022). Toplu konut yerleşimlerinin engelsiz tasarım bağlamında değerlendirilmesi: Diyarbakır Şilbe örneği. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11, 29-68. doi: 10.55007/dufed.981547.
• Páez, A., Gertes Mercado, R., Farber, S., Morency, C. ve Roorda, M.J. (2010). Relative accessibility deprivation ındicators for urban settings: Definitions and application to food deserts in montreal. Urban Studies, 47, 1415 - 1438. https://doi.org/10.1177/00420980093536
• Radzimski, A. (2023). Accessibility of social housing by sustainable transport modes: A study in Poznań, Poland. Journal of Transport Geography, 111, 1-14. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2023.103648
• Talen, E. ve Koschinsky, J. (2011). Is subsidized housing in sustainable neighborhoods? Evidence from Chicago. Housing Policy Debate, 21, 1 - 28. https://doi.org/10.1080/10511482.2010.533618
• Toplu Konut İdaresi Başkanlığı. (2019, Eylül). TOKİ kurumsal tanıtım dokümanı. 10.12.2023 tarihinde https://i.toki.gov.tr/content/entities/main-page-slider/20191011095737969524-pdf.pdf adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2022). Nüfus istatistikleri portalı. 12.12.2023 tarihinde https://nip.tuik.gov.tr/?value=OrtalamaHanehalkiBuyuklugu adresinden erişildi.