Mimarlar ve İnsani Yardım

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 44, 609 - 640, 31.07.2024

Ömer Faruk Günenç

https://doi.org/10.31198/idealkent.1510868

Öz

Mimarlık ve insani yardım sorunsalı çerçevesinde üretilen mimarlıklar üç başlık altında tasniflenebilir. Birincisi, acil durumlarda üretilen mekânsal pratiklerdir. Geçicilik zannıyla inşa edilen mülteci kampları ve geçici yerleşim yerleri bu gruba dâhil olabilir. İkincisi, afet ve savaş sonrasında kentsel ve kırsal alanlardaki fiziksel örgütlenmelerin kalıcı biçimlerde yeniden inşasını içerir. Üçüncüsü, sefil coğrafyalar, kırsal alanlar ve kentsel arka sokaklar olmak üzere çeşitli yer-zamanlarda nesneleştirilen ve toplumsallığın mimarlık mecrasıyla dönüştürülmeye çalışıldığı üretimleri imler. Bu çalışmanın amacı, üçüncü başlık altında faaliyet gösteren mimarlar arasından Francis Kéré, Anna Heringer ve Yasmeen Lari özelinde, insani yardımın tabiatına mimarlık mecrasıyla ekledikleri savlanan yeni bir özelliği tartışmaktır. Metnin giriş başlığında çizilmeye çalışılan daraltılmış bir çerçeveden sonra, aktörlere dair ayrı başlıklar altında kesitler sunulmuştur. Mimarlığı örgütleyiş biçimleri, mimar kimliğini/rollerini değiştirme yatkınlıkları ve fiziksel gerçekliklerinde karşımıza çıkan yere özgü çözümleri incelenmiştir. Böylece mimarlık dolayımıyla insani yardımın tabiatına eklenmeye çalışılan yeni özelliğin, toplulukların dışarıya bağımlılıklarını azaltmak ya da ortadan kaldırmak olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

francis kéré, anna heringer, yasmeen lari, insani yardım, yerel mimari

Architects and Humanitarian Aid

Öz

Architectural works produced within the context of humanitarian aid can be classified under three main categories. The first category includes spatial practices created during emergencies, such as refugee camps and temporary settlements built with the assumption of temporariness. The second category involves the permanent reconstruction of physical realities in urban and rural areas during post-disaster and post-war periods. The third category encompasses architectural productions situated in various contexts, including impoverished geographies, rural areas, and urban slums, where the goal is to transform social conditions through architecture. This study aims to explore a new dimension that architects contribute to the field of humanitarian aid through their architectural practices. The focus is on the works of Francis Kéré, Anna Heringer, and Yasmeen Lari, who exemplify the third category. The study presents a detailed analysis of each architect, examining their organizational and production methods, their efforts to redefine the identity and role of the architect, and the site-specific solutions evident in their work. The findings suggest that a significant new feature is the ability of architectural humanitarian aid to reduce or eliminate the need for external humanitarian assistance by fostering self-sufficiency within communities.

Anahtar Kelimeler

Francis Kéré, Anna Heringer, Yasmeen Lari, humanitarian aid, vernacular architecture

Kaynakça

• Arıcıoğlu, F., Çetin, M. (2010). Psikiyatride bireye özgü tedavi belki biraz eski veya biraz yeni ama geleceğin tedavisi. Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 20(4), 269-273.
• Berlingieri, F., Corradi, E., Cozza, C. ve Forino, I. (Der.) (2021). Yasmeen lari: an architect. (A. A. Mcil, Çev.). Milan-Turin: Pearson.
• Berlingieri, F. (2021). Architecture as cultural translation 1963-1983. F. Berlingieri vd. (Der.), Yasmeen lari: an architect içinde (ss. 23-29). Milan-Turin: Pearson.
• Charlesworth, E. (2014). Humanitarian architecture: 15 stories of architects working after disaster. London and New York: Routledge.
• Charlesworth, E., Fien, J. (2023). Design for fragility: 13 stories of humanitarian architects. London and New York: Routledge.
• Corradi, E. (2021). The future underpinned by the past. F. Berlingieri vd. (Der.), Yasmeen lari: an architect içinde (ss. 31-39). Milan-Turin: Pearson.
• Cozza, C. (2021). Wanted: architects to change the world. F. Berlingieri vd. (Der.), Yasmeen lari: an architect içinde (ss. 41-49). Milan-Turin: Pearson.
• Deleuze, G. (2021). Bergsonculuk. (H. Yücefer, Çev.). İstanbul: Alfa Yay. (Orijinal eserin yayın tarihi 1966, 2014)
• Fitz, A. (2022). Caring for people for the planet and for beauty. A. Heringer. Essential beauty içinde (ss. 9-27). Fundación ICO and Arquitecture Viva.
• Forino, I. (2021). Designing for the people. F. Berlingieri vd. (Der.), Yasmeen lari: an architect içinde (ss. 17-21). Milan-Turin: Pearson.
• Gökdağ, K. (2019). İktidar teleolojisi: ibn haldûn’un toplum ve siyaset teorisinde asabiyet. İstanbul: Klasik Yay.
• Güner, D. (2022). Diébédo francis kéré afrika’nın bilgisi ve koşulların mimarisi. Kent, 8, 39-43..
• Heringer, A. (2022). Essential beauty. Fundación ICO and Arquitecture Viva.
• Lepik, A. (ed.). (2022). Francis kéré special edition. Architecture and Urbanism (a+u). 620.
• Ökdemir, E. S. (2022). 2022 Pritzker ödülü kazananı diébédo francis kéré yerelde yerelle birlikte inşa etmek. Mimarlık, 425, 68-70.
• Rabbat, N. (2013). The right to architecture. Thresholds, 41, 98-103.
• Tekpınar, L., Erdem, R. (2019). Kişiselleştirilmiş tıp ve genom araştırmalarının sağlık çıktıları bağlamında değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(4), 843-862.
• URL 1: Archdaily https://www.archdaily.com/ (29.06.2024 tarihinde erişildi)
• URL 2: Mali Eyüp Sultan Camii https://tdv.org/tr-TR/proje/mali-eyup-sultan-camii/#:~:text=Mali'nin%20ba%C5%9F%C5%9Fehri%20Bamako'da,Mehmet%20G%C3%B6rmez%20taraf%C4%B1ndan%20ibadete%20a%C3%A7%C4%B1ld%C4%B1. (29.06.2024 tarihinde erişildi)
• URL 3: Sensing Spaces: Architecture Reimagined Diébédo Francis Kéré https://www.youtube.com/watch?v=iOdIdyPV8Dw (29.06.2024 tarihinde erişildi.)
• URL 4: (TED Talks) Francis Kéré: How to Build with Clay and Community https://www.ted.com/talks/diebedo_francis_kere_how_to_build_with_clay_and_community?subtitle=en&trigger=0s (29.06.2024 tarihinde erişildi.)
• URL 5: Kéré Mimarlık Ofisi resmi adresi https://www.kerearchitecture.com/ (29.06.2024 tarihinde erişildi)
• URL 6: (Belgesel Film) Francis Kéré: An Architect Between https://vimeo.com/202247625 (29.06.2024 tarihinde erişildi.)
• URL 7: Kéré Foundation https://www.kerefoundation.com/en (29.06.2024 tarihinde erişildi)
• URL 8: A. Heringer Documentary https://channel.louisiana.dk/video/anna-heringerleave-no-waste-but-knowledge (29.06.2024 tarihinde erişildi)
• URL 9: Heringer Biyografi https://www.kunstuni-linz.at/fileadmin/media/mitarbeiterinnen/090226_bio_heringer_01.pdf (29.06.2024 tarihinde erişildi)
• URL 10: Dipdii Kumaşları https://www.dipdiitextiles.org/ (29.06.2024 tarihinde erişildi)
• URL 11: Anna Heringer Mimarlık Ofisi resmi adresi https://www.anna-heringer.com/vision/ (29.06.2024 tarihinde erişildi)
• URL 12: Heritage Foundation of Pakistan https://www.heritagefoundationpak.org/Hf (29.06.2024 tarihinde erişildi)
• URL 13: Rebel Architecture: A Traditional Future Yasmeen Lari https://www.youtube.com/watch?v=5yvAFis1FB0 (29.06.2024 tarihinde erişildi.)
• URL 14: Barefoot Social Architecture Yasmeen Lari https://www.ted.com/talks/yasmeen_lari_barefoot_social_architecture_how_we_can_work_towards_a_sustainable_urban_future?trigger=0s (29.06.2024 tarihinde erişildi.)
• URL 15: Yasmeen Lari Zero Carbon Channel https://www.youtube.com/@YasmeenLariZCC (29.06.2024 tarihinde erişildi.)