Biyoihtimamın Mülkiyet Üzerinden Organizasyonu ve Güvenliğin Eşitsiz Dağılımı

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 44, 852 - 876, 31.07.2024

Kamile Batur

https://doi.org/10.31198/idealkent.1511712

Öz

6 Şubat Depremleri akabinde afet hazırlığı olarak kentsel dönüşüm tekrar gündeme geldi. İskenderun’da riskli alan kararlarının iptal edilmiş olması devletin vatandaşlarının güvenliği için göstermesi gereken ihtimamın eksikliğine delil olarak sunuldu. Gölcük Depreminden bu yana devlet ve yaşam arasında kurulan yeni biyopolitik ilişki (biyoihtimam), yaşama iliştirilen toplumsal duygular ve hassasiyetlerle beraber şekillenerek, yaşamı kırılganlığı üzerinden tanımlamakta ve devleti bu kırılganlığın tespiti, giderilmesi konusunda sorumluluk ve inisiyatif sahibi haline getirmektedir. Fakat bu hassasiyet ve duygular belli araçlar ile rasyonalize edilmektedir. Bu araçlar risklerin ve ihtimamın eşitsiz dağılımını ve hatta bazı yaşamların kırılganlaştırılması doğallaştırılmaktadır. Risk odaklı kentsel dönüşüm ve bina yenilemelerine odaklanarak, bu makalede, bu rasyonelleştirme ve doğallaştırma mekanizmalarından birinin, sürecin mülkiyet odaklı organize edilmesi olduğunu göstereceğim. Depremlere ve diğer afetlere karşı kent sakinlerinin güvenliğini sağlamak, eşitsizlikleri merkeze alan alternatif mimari ve kentsel ihtimam pratikleri ile mümkün olabilir.

Anahtar Kelimeler

biyopolitika, deprem, kentsel dönüşüm, eşitsizlik, mülkiyet

Destekleyen Kurum

Avusturya Bilimler Akademisi DOC Programı

Organziation of Biocare through Property and Uneven Distribution of Safety

Öz

After the earthquakes of February 6, urban transformation as an instrument of disaster prevention was put back on the agenda. The cancellation of decisions on risky areas in İskenderun was presented as evidence of the state's lack of care for the safety of its citizens. Since the Gölcük earthquake, the new biopolitical relationship established between the state and life (biocare) has been formed together with the affects and sentiments attached to life, defining life in terms of its vulnerability and making the state responsible for detecting and eliminating this vulnerability. However, these sentiments and emotions are rationalized through certain tools and mechanisms. These tools and mechanisms also naturalize the unequal distribution of risk and care, even the production of vulnerability for some lives. Focusing on risk-based urban transformation and building renewal, I will show in this article that one of these rationalization mechanisms is the organization of the process around private property. Ensuring the safety of city dwellers against earthquakes and other disasters may be possible through alternative architectural and urban practices of care that center inequalities.

Anahtar Kelimeler

Biopolitics, earthquake, urban renewal, inequality, property

Kaynakça

• Adelekan, I., Johnson, C., Manda, M., Matyas, D., Mberu, B., Parnell, S., Pelling, M., Satterthwaite, D., ve Vivekananda, J. (2015). Disaster risk and its reduction: An agenda for urban Africa. International Development Planning Review, 37(1), 33–43. https://doi.org/10.3828/idpr.2015.4
• Agamben, G. (1998). Homo sacer: Sovereign power and bare life. Stanford: Stanford University Press.
• Alexander, D. (1985). Death and injury in earthquakes. Disasters, 9(1), 57–60. https://doi.org/10.1111/j.1467-7717.1985.tb00911.x
• Aradau, C. ve Tazzioli, M. (2020). Biopolitics multiple: Migration, extraction, subtraction. Millennium: Journal of International Studies, 48(2), 198–220. https://doi.org/10.1177/0305829819889139
• Arendt, H. (1998). The human condition. University of Chicago Press.
• Avcı, A. (2013). 6306 Sayılı afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi hakkında kanun açısından mülkiyet hakkının sınırlandırılması. M. Yasin ve C. Şahin (Der.), Kentsel Dönüşüm Hukuku içinde (ss. 187-203). İstanbul: İstanbul Üniversitesi S. S. ONAR İdare Hukuku ve İlimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Batur, K. (2023). Biyoihtimam: Afete hazırlığın biyopolitikası ve kırılgan yaşamın üretimi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 765–784. https://doi.org/10.18506/anemon.1362892
• Bayurgil, L. (2019). Dönüşen “cadde”de mahalle ilişkileri: Ev sahibi ve kapıcılar. Beyond.Istanbul, 04/Istanbul Yollarında Kentsel Politik Ekoloji, 151–155.
• Berkmen, N. H. ve Turgut, S. (2019). Kentsel dönüşüm kıskacında “Bağdat Caddesi.” MEGARON, 14(1), 155–166. https://doi.org/10.14744/MEGARON.2019.35467
• Blomley, N. (2004). Unsettling the city: Urban land and the politics of property. Routledge.
• Çavdar, A. ve Tan, P. (2013). Sunuş. A. Çavdar ve P. Tan (Der.), İstanbul: Müstesna şehrin istisna hali içinde (s. 7–14). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• ÇŞB (2012). Kentsel dönüşüm hakkında 50 soru 50 cevap. Ankara: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• Duman, B. (2015). Kentsel dönüşümde riskler ve beklentilere dair ilk tespitler: İstanbul’da bir saha çalışması. MEGARON / Yıldız Technical University, Faculty of Architecture E-Journal, 10(3), 410–422.
• Easterling, K. (2005). Enduring innocence: Global architecture and its political masquerades. Cambridge, Mass: MIT Press.
• Fassin, D. (2009). Another politics of life is possible. Theory, Culture & Society, 26(5), 44–60. https://doi.org/10.1177/0263276409106349
• Fassin, D. (2018). Life: A critical user’s manual. Cambridge: Polity.
• Fawaz, M. (2017). Exceptions and the actually existing practice of planning: Beirut (Lebanon) as case study. Urban Studies, 54(8), 1938–1955. https://doi.org/10.1177/0042098016640453
• Foucault, M. (1978). The history of sexuality. Volume I: An Introduction. (R. Hurley, Trans.). New York: Pantheon Books.
• Foucault, M. (2003). Society must be defended. Lectures at the Collège de France, 1975-76. New York: Picador.
• Foucault, M. (2007). Security, territory, population. Lectures at the Collège de France, 1977-78. New York: Palgrave Macmillan.
• Gunes, O. (2015). Turkey’s grand challenge: Disaster-proof building inventory within 20 years. Case Studies in Construction Materials, 2, 18–34. https://doi.org/10.1016/j.cscm.2014.12.003
• Gupta, A. (2012). Red tape: Bureaucracy, structural violence, and poverty in India. Durham: Duke University Press.
• Hardal, S. ve Kılıç, T. (2019). İstanbul Gaziosmanpaşa’da tamamlanan kentsel dönüşüm projelerinin sosyo mekansal etkileri. │SBAD│Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(2), 699–716.
• İBB (2003). İstanbul için deprem mastır planı. İstanbul: İstanbul Büyük Şehir Belediyesi.
• Joseph William, S. (2000). Entitlement: The paradoxes of property. New Haven: Yale University Press.
• Kates, R. W. ve Haarmann, V. (1992). Where the poor live: Are the assumptions correct? Environment, 34, 4–28.
• Keenan, S. (2015). Subversive property: Law and the production of spaces of belonging. London: Routledge.
• Kılıç, T. ve Hardal, S. (2014). Kentsel dönüşümün sosyal ve mekansal yansımalarına bir örnek: Sarıgöl Mahallesi (Gaziosmanpaşa-İstanbul). Türk Coğrafya Dergisi, 62, 1–7. https://doi.org/10.17211/tcd.33157
• Kırmızıtaş, D. (2023, 17 Şubat). Erdoğan ve Danıştaya göre İskenderun “riskli alan” değilmiş. Evrensel. 18 Şubat 2023 tarihinde, https://www.evrensel.net/haber/482572/erdogan-ve-danistaya-gore-iskenderun-riskli-alan-degilmis adresinden erişildi.
• Mbembe, A. (2003). Necropolitics. Public Culture, 15(1), 11–40. https://doi.org/10.1215/08992363-15-1-11
• Mitchell, K. (2006). Geographies of identity: The new exceptionalism. Progress in Human Geography, 30(1), 95–106. https://doi.org/10.1191/0309132506ph594pr
• Mitropoulos, A. (2020). Pandemonium: Proliferating borders of capital and the pandemic swerve. London: Pluto Press.
• Murray, M. J. (2009). Fire and ice: Unnatural disasters and the disposable urban poor in post‐apartheid Johannesburg. International Journal of Urban and Regional Research, 33(1), 165–192. https://doi.org/10.1111/j.1468-2427.2009.00835.x
• Neocleous, M. (2008). Critique of security. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Ong, A. (2006). Neoliberalism as exception: Mutations in citizenship and sovereignty. Durham: Duke University Press.
• Özler, Ö. A., Tayfun, S., ve Salihoğlu, G. Ö. (2015). The effects of new urban transformation law on upper-class housing prices: The case of Caddebostan, Istanbul. R. Efe, B. Carmen, İ. Cüberal ve N. Gulnara (Der.), Environment and Ecology at the Beginning of 21st Century içinde (ss. 47–60). Sofya: St. Kliment Ohridski University Press.
• Pérouse, J.-F. (2013). Kentsel dönüşümün yaygınlaştırılması ya da suskun çoğunluğun acımasız zaferi... T. Bora (Der..), Milyonluk Manzara. Kentsel Dönüşümün Resimleri içinde (ss. 49–55). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Povinelli, E. A. (2011). Economies of abandonment: Social belonging and endurance in late liberalism. Durham: Duke University Press.
• Povinelli, E. A. (2016). Geontologies: A requiem to late liberalism. Durham: Duke University Press.
• Reid-Henry, S. M. (2014). Humanitarianism as liberal diagnostic: Humanitarian reason and the political rationalities of the liberal will-to-care. Transactions of the Institute of British Geographers, 39(3), 418–431. https://doi.org/10.1111/tran.12029
• Stoler, A. L. (2006). On degrees of imperial sovereignty. Public Culture, 18(1), 125–146. https://doi.org/10.1215/08992363-18-1-125
• Stoler, A. L. (2016). Duress: Imperial durabilities in our times. Durham: Duke University Press.
• Şahin, C. (2013). Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi hakkındaki kanun’a yönelik bazı eleştiriler. M. Yasin ve C. Şahin (Der.), Kentsel Dönüşüm Hukuku içinde (ss. 51–72). İstanbul: İstanbul Üniversitesi S.S.ONAR İdare Hukuku ve İlimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Töre, E., Gökşin, Z. A. ve Yazıcı, Y. E. (2017). Gecekondu alanlarında dönüşümü yönetmek: Gaziosmanpaşa Sarıgöl-Yenidoğan örneği. mimar.ist, 2017(1), 90–100.
• UN-Habitat. (2009). Global report on human settlements 2009: Planning sustainable cities, united nations human settlements programme. London: Earthscan.
• Uzunçarşılı Baysal, C. (2013). Civilizing the Kurdish population of Ayazma: Ayazma / Tepeüstü urban transformation project -Küçükçekmece Istanbul. Journal of Planning, 23(2), 83–94. https://doi.org/10.5505/planlama.2013.88597
• Wisner, B., Blaikie, P., Cannon, T., ve Davis, I. (1994). At risk—natural hazards, people’s vulnerability, and disasters. London: Routledge.