Covid-19 Pandemisi Bağlamında Risk Toplumunda Ev ve İktidar İlişkileri

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 45, 1731 - 1752

Zeynep Dilekli Karatay , Ahmet Ayhan Koyuncu

https://doi.org/10.31198/idealkent.1410393

Öz

Mekân, insanların eylemleri, inanç dünyaları, sosyal ilişkileri gibi önemli sosyal ve kültürel kodlarıyla süslenerek inşa edilmektedir. Mekânlar sadece birer binadan veya taşlardan oluşan maddi varlıklar değildir, aynı zamanda toplumların kolektif bilincini taşıyan kültürel unsurları da barındırmaktadır. Özellikle bu manevi unsurları bünyesinde barındıran temel mekânlardan biri de evlerdir. Sosyo-mekânsal bir unsur olarak evler, her coğrafyanın ihtiyaç ve şartlarına göre şekillenmektedir. Her ne kadar şekilsel olarak değişse de hepsinin ortak özelliği, maddi veya manevi duygusallığın yoğun olarak yaşandığı mekânlar olmasıdır. Bu benzerlikler özellikle risk toplumunda daha belirgin bir biçimde görülmektedir. Her şeyden önce korku kültüründe veya risk toplumunda en güvenlikli mekânlar evler olmuştur. Fakat evler, hiçbir zaman toplumsal hayatta ve kamusal mekânlarda bireyleri tahakküm altına alan iktidar ilişkilerinden bağımsız bir okumaya tabi tutulamaz. Özellikle iktidarın söylem ve pratiklerle, hayatın her alana müdahalesi “ev” içerisindeki ilişkilere de yansımaktadır. Foucault’un analizinde olduğu gibi modern dönemde iktidar makro yapılarda olduğu kadar en basit ilişkilerde dahi bulunarak mikro yapılarda da varlığını sürdürmektedir. Bütün bunlardan hareketle yapılmak istenen bu çalışma ev ve iktidar ilişkilerini detaylı bir şekilde analiz etmeyi amaçlamaktadır ve özgün bir konu olması nedeniyle literatüre önemli bir katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Risk toplumu, korku, korku kültürü, iktidar, ev

In The Context of the Covid-19 Pandemic Home and Power Relations in The Risk Society

Öz

The place is being built by decorating it with important social and cultural codes such as people's actions, belief worlds, social relations. In particular, one of the main places that contains these spiritual elements is houses. As a socio-spatial element, houses are shaped according to the needs and conditions of each geography. Although they change in form, the common feature of all of them is that they are places where material or spiritual sensuality is experienced intensively. These similarities are especially evident in the risk society. First of all, houses have been the safest places in a culture of fear or a risk society. But houses can never be subjected to a reading independent of the power relations that dominate individuals in social life and public spaces. In particular, the intervention of power in discourse and practices in all areas of life is also reflected in the relationships within the “home”. Based on all these, this study aims to analyze the relations between home and power in the risk society in detail and it is thought that it will make an important contribution to the literature because it is an original topic.

Anahtar Kelimeler

Risk society, fear, culture of fear, power, home.

Kaynakça

• Arıkboğa, F.Ş., Doğan, E., Akdöl, B. ve İrengün, O. (2020). Küresel salgın döneminde evden çalışma araştırma raporu. https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=kuresel-salgin-doneminde-evden-c%CC%A7alis%CC%A7ma-aras%CC%A7tirma-raporu.pdf
• Bauman, Z. (2003). Modernlik ve müphemlik. (Türkmen, İ. Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beck, U. (2011a). Risk toplumu: başka bir modernliğe doğru. (K. Özdoğan ve B. Doğan, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Beck, U. (2011b). World at risk, (Ciaran Cronin, Trn.). Cambridge: Polity Press.
• Bilişli, Y. ve Çakmak, F. (2019). Michel Foucault’nun biyo-iktidar perspektifinden Türkiye’de gazete sağlık haberlerinin analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 323-339.
• Cansever, T. (2013). İslam’da şehir ve mimari. İstanbul: Timaş Yayınları.
• CNN Türk, (2020, Mart 16). Camiler kapatıldı mı? diyanetten son dakika açıklaması yapıldı. 16 Mayıs 2020 tarihinde, https://www.cnnturk.com/turkiye/camiler-kapatildi-mi-diyanetten-son-dakika-aciklamasi-yapildi adresinden erişildi.
• Dölek, E. (2018). Max Weber ve Michel Foucault'da iktidar: karşılaştırmalı bir analiz. (Yüksek Lisans Tezi). Ulusal Tez Merkezi. (516491).
• drfahrettinkoca. (2020a, Mart 22). Yeni hayatlar kaybediyoruz. Vaka sayıları artıyor. Fakat mümkün olduğunca çok sayıda test yaptığımız unutulmamalı. Tedavi altına alınmış her hastayla, salgının önünü kesmiş oluyoruz. Bugün 9 yeni vefat, 289 yeni tanı var. Evimizde kalalım. Risk almayalım. Hayat eve sığar. (X).
• drfahrettinkoca. (2020b, Eylül 27). Hafif şikayetleri olup tedavisi evde yapılan veya semptomsuz ama izolasyon kuralına kesinlikle uyması gereken kişilerden bazılarının, bu kurala nedense uymadığı bilgisini alıyoruz. Testi pozitif çıkan kişi, bulaştırıcılık açısından kendini tıpkı hastanedeki hasta gibi görmelidir. (X).
• drfahrettinkoca. (2020c, Nisan 8). Vakaları, vaka teması olanları, şüpheli vakaları takip etmek için kullanımı zorunlu bir APLİKASYON geliştirdik. Evde izolasyon kuralına uyulup uyulmadığını tespit edeceğiz. İzolasyon ihlalinin yaptırımı olacak. Sistem bir iki gün içinde devreye girecek. (X).
• Foucault, M. (2011). Entelektüelin siyasi işlevi (3. baskı). (I. Ergüden, O. Akınhay ve F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2012). İktidarın gözü. (3. baskı). (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Furedi, F. (2017). Korku kültürü: risk almamanın riskleri. (B. Yıldırım, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2000). Elimizden kaçıp giden dünya. (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Giddens, A. (2009). Sağ ve solun ötesinde: radikal politikaların geleceği. (M. Sözen ve S. Yücesoy, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Giddens, A. ve Sutton, P.W. (2020). Sosyolojide temel kavramlar (4). (A. Esgin, Çev.). Ankara: Phoenix Yayınevi. (2014).
• Günerigök, M. (2018). Risk toplumu ve din: yeni bir sosyolojiye doğru. Ankara: Maarif Mektepleri Yayınevi.
• Gürcan, T. (2013, Kasım 10). Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi. 28 Kasım 2019 tarihinde https://evrimagaci.org/maslowun-ihtiyaclar-hiyerarsisi-1644 adresinden erişildi.
• Güven, S. (2020). Yeni koronavirüs hastalığının toplumsal etkileri üzerine bir değerlendirme. TRT Akademi Dergisi, 5(10), 91-98.
• Hürriyet, (2020, Nisan 10). Sosyal izolasyon nedir? izole etmek ne demek? 23 Ağustos 2020 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/galeri-sosyal-izolasyon-nedir-izole-etmek-ne-demek-41491437 adresinden erişildi.
• Kamuajans, (2021, Kasım 2). YÖK Başkanı Yekta Saraç’tan uzaktan eğitim açıklaması. 27 Aralık 2021 tarihinde http://www.kamuajans.com/akademik-personel/yok-baskani-yekta-sarac-tan-uzaktan-egitim-aciklamasi-h548717.html adresinden erişildi.
• Karakaş, M., Sala, B., Aykut, G., Bozkurt, R., vd. (2022). Covid-19 Salgını Sürecinde Evin Kullanımına İlişkin Sosyolojik Bir Analiz, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 724-742. https://doi.org/10.32709/akusosbil.1078871
• NTV, (2020, Mart 23). Uzaktan eğitimde ilk ders bakan Selçuk’tan. 27 Ağustos 2020 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=IEJyNLllmCQ adresinden erişildi.
• Saf, H.H. (2017). Risk toplumunda toplumsal denetim: Whatsapp darbesine facetime önlemi. TRT Akademi, 2(3): 160-180.
• Soydemir, S. (2011). Modernizmin karanlık yüzü: risk toplumu. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3(2), 169-178.
• Şahin, İ. (2019). Hayat bir oyundur-sosyal acı, teodise, sosyodise ve ritüel. Ankara: Çizgi Kitabevi.
• T.C. İçişleri Bakanlığı, (2021, Nisan 26). 81 il valiliğine tam kapanma genelgesi gönderildi. 13 Temmuz 2024 tarihinde, https://www.icisleri.gov.tr/81-il-valiligine-tam-kapanma-tedbirleri-genelgesi-gonderildi adresinden erişildi.
• Taşgüzen, Z. (2021). Pandemi Sürecinde Ev: Gündelik Pratikler ve Yeni Kamusallığın Deneyimi. İDEALKENT (COVID-19 Sonrası Kentsel Kamusal Mekânların Dönüşümü), 586-608. https://doi.org/10.31198/idealkent.871640
• TRTHABER, (2020, Mart 28). Cumhurbaşkanı Erdoğan yeni tedbirleri açıkladı. 13 Temmuz 2024 tarihinde, https://www.trthaber.com/haber/gundem/cumhurbaskani-erdogan-yeni-tedbirleri-acikladi-470824.html adresinden erişildi.
• Yardımcıoğlu, M. ve Kaplan, M. (2018). Kapitalizm ve şizofreni: Deleuze ve Guattari, İslâhiye İİBF Uluslararası E-Dergi, 2(2), 77-87.
• Yıldırım, E. (2008). Risk toplumunda (depremle) yaşamak. Akademik İncelemeler, 3(1), 75-85.
• Yıldırım, O ve İpek, İ. (2020). Yeni koronavirüs salgını dolayısıyla gündeme gelen sosyal izolasyon ve gönüllü karantina döneminde internet ve sosyal medya kullanımı, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (52), 69-94. https://doi.org/10.47998/ikad.788255
• Yıldırım, Y. (2010). Private and public use of the living room: an upper income case in Ankara. (Master Thesis). Ulusal Tez Merkezi. (262320).
• Yörükan, A. (2006). Şehir sosyolojisinin ve insan ekolojisinin teorik temelleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.