Distopik Bilim Kurgu Sinemasında Geleceğin Kent İmajlarının “Space Sweepers” ve “Elysium” Filmi Üzerinden Okunması

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 45, 1535 - 1551

Filiz Doğan

https://doi.org/10.31198/idealkent.1438989

Öz

Sinematografik anlatı yöntemiyle insanlara kentlerde yaşanan değişim ve dönüşümler eleştirel bir yaklaşımla sunularak, kentlerin geleceğiyle ilgili sorunlara farklı bir disiplin vasıtasıyla çözüm aranmaktadır. Bu düşünceden yola çıkarak, sinemada geleceğin kent temsillerini oluşturmak amacıyla Space Sweepers ve Elysium filmleri içerdikleri kent ve sosyal alanlar bağlamında karşılaştırılmış ve analiz edilmiştir. İki filmin ortak noktası, iklim krizinin yaşandığı ve toplumsal sınıf arasındaki uçurumun giderek açıldığı bir gelecek temsilidir. Her iki film de benzer distopik anlatı yöntemini kullanarak, çarpık bir düzen, otoriter bir mutlak güç ve sınıf ayrımının yaşandığı toplumu, hayatta kalma mücadelesini, bir başkaldırı ve yeniden doğuş senaryolarıyla izleyicilere sunmaktadır. Buna karşı, geleceğin yaşanabilir kenti, doğayı ve bilimi temsil etmektedir. Elde edilen veriler doğrultusunda her iki filmde de oluşturulan kentlerin, distopik evreni temsil ettiği görülmüştür. Filmlerdeki görsel anlatı biçiminden yola çıkılarak yaşanabilir kent kavramı yeniden tanımlanmış, gelecekte oluşabilecek sorunlar insan-yaşam ilişkisi bağlamında araştırılmıştır Bu makale, geleceğin kent temsillerini distopik anlatı yöntemiyle dönüşüm bağlamında incelemektedir. Bu dönüşümün insan hayatında olumlu sonuçlara neden olabileceği gibi, kentleri yaşanabilir olmaktan uzaklaştırabileceği, sosyal kopukluklara yol açabileceği, insanları yalnızlaştırabileceği, kent kavramını değiştirip dönüştürebileceği, dijital teknolojinin kentsel mekanlara hakim olacağı öngörülerinin çoğunlukta olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Distopya, Kentsel imaj, Geleceğin kent temsilleri, Sinema

Futuristic Urban Images in Dystopian Science Fiction Movies “Space Sweepers” And “Elysium”

Öz

The cinematographic narrative method presents the changes and transformations in urban life with a critical approach, and solutions to the future urban problems are investigated in a different discipline. Thus, the present study aimed to compare and analyze Space Sweepers and Elysium based on urban and social elements included in these movies to reflect on futuristic urban representations in movies. The two films share a future where the consequences of the climate crisis is experienced in societies with a wide gap between the social classes. Based on the visual narrative employed in the movies, the concept of livable city was redefined, and future problems were investigated based on the relationship between the human and life. In the paper, futuristic urban representations were analyzed based on the transformations in the dystopian narrative. It was determined that while the transformation could lead to positive outcomes in human life, it could render the cities less livable, lead to social distances, isolate individuals, alter and transform the concept of urban spaces, which would be dominated by digital technologies.

Anahtar Kelimeler

Dystopia, Urban image, Futuristic urban representation, Movies

Kaynakça

• Akkar, Z. M. (2006). Kentsel Dönüşüm Üzerine Batı’daki Kavramlar: Tanımlar, Süreçler ve Türkiye, TMMOB Şehir Plancıları Odası Planlama Dergisi, (36), 29-38.
• Akkuş, C. A. (2008). Sinema ve kent (Master's Thesis), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Sinema ve Televizyon Bölümü, İstanbul.
• Anıl, F. (2015). Kentsel Dönüşümü Bir Fırsat Kabul Ederek Binalarda Isı Yalıtımının Faydalarının Araştırılması (Master's Thesis), İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Aslanoğlu, E. (2000). Spillover Effects of Foreign Direct Investments on Turkish Manufacturing Industry. Journal of International Development: The Journal of the Development Studies Association, 12(8), 1111-1130.
• Barber, S. (2002). Projected Cities: Cinema And Urban Space. Reaktion Books.
• Başaran, İ. (2008). Kent, Kentleşme ve Kentlileşme, Kent ve Yerel Yönetim, 1. Baskı, İstanbul: Okutan Yayıncılık.
• Bayrakçı, Z. (2014). Sinema ve Kent Arakesitinde Bir Kenti Okumak: Berlin Örneği (Master's thesis), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bumin, T. (2010). Tartışılan Modernlik: Descartes ve Spinoza, YKY, İstanbul.
• Dictionary, O. E. (1989). Oxford English Dictionary. Simpson, Ja & Weiner, Esc, 3.
• Doxiadis, C. A. (1996). Between Utopia and Dystopia, Connecticut: The Trinit College Press.
• Dowling, G. R. (1986). Managing Your Corporate Images. Industrial Marketing Management, 15(2), 109-115.
• Ekşi, Y. E., & Baz, İ. (2019). Cittaslow-Sakin Şehirlerde Yaşanabilirlik Üzerine Bir Araştırma, İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 1(2), 71-76.
• Engez, A. (2007). Küreselleşme Sürecinde Kentlerin İmaj ve Kimlikleri: Karşılaştırmalı İstanbul Örneği (Doctoral Dissertation), Marmara Üniversitesi, Turkey.
• Erman, T. (1997). Squatter (Gecekondu) Housing Versus Apartment Housing: Turkish Rural-to-Urban Migrant Residents' Perspectives, Habitat International, 21(1), 91-106.
• Grimmond, S. U. E. (2007). Urbanization and Global Environmental Change: Local Effects of Urban Warming, The Geographical Journal, 173(1), 83-88.
• Gül, Ş. (2013). Kent imajının markalaşmaya etkisi: Kahramanmaraş örneği (Master's thesis), Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Harvey, D. (1978). The Urban Process Under Capitalism: A Framework For Analysis, International Journal of Urban And Regional Research, 2(1- 3), 101-131.
• Kayır, G. Ö. (2007). Coğrafi Bilgi Sistemi’nden Yararlanarak Antalya Kenti İçin Sürdürülebilirlik Projesi Geliştirilebilir, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 30 Ekim- 2 Kasım, KTÜ, Trabzon.
• Kocalar, A. C. (2018). “Koruma Alanları” nın Yükselen Rantı ile Çevre-Orman Koruma Mevzuatındaki Değişimler ve “Bolu-Gölcük Tabiat Parkı” Örneği, Kesit Akademi Dergisi, (16), 136-159. Lynch, K. (2010). Kent İmgesi. (Çev. İ. Başaran). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Milner, A. (2005). Literature, culture and society. Psychology Press.
• Monumental Elevator in The Movie Space Sweepers (2021). 03 January 2024 accessed from https://twitter.com/ToughSf/status/1394216123202109441/photo/2
• Mumford, L. (2016). Şehirlerin kültürü (Cilt 19). Open Road Media.
• Jameson, F. (2007). Archaeologies Of The Future: The Desire Called Utopia And Other Science Fictions, Verso Books.
• New Habitat in Elysium (2021). 03 January 2024 accessed from https://www.archdaily.com.br/br/760982/cinemearquiteturaelysium/54ac46b3e58ece186f000019?next_project=no
• Oğurlu, İ. (2014). Çevre-Kent İmajı-Kent Kimliği-Kent Kültürü Etkileşimlerine Bir Bakış, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(14), 373-392.
• Oktuğ, M. (2008). Kent-Sinema İlişkisine Kuramsal Bir Yaklaşım, Sinematografik Kentler Mekânlar Hatıralar, Arzular, 117-126.
• Pike, D. L. (2005). Subterranean Cities: The World Beneath Paris and London, 1800-1945, Cornell University Press.
• Ruesen, J., Fehr, M. & Rieger, T. W. (Eds.). (2022). Thinking Utopia: Steps Into Other Worlds, Berghahn Books.
• Serag El Din, H., Shalaby, A., Farouh, H. E. & Elariane, S. A. (2013). Principles Of Urban Quality Of Life For A Neighborhood, HBRC journal, 9(1), 86-92.
• Sönmez, S. A. (2022). Kentin Çeperlerinde Varoluş Mücadelesi: Kentsel Dönüşüm Sürecinde Sinemada Birey ve Mekan Anlatıları, Uluslararası Sosyal Bilimler ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(1), 56-67.
• Şahin, A. (2010). Örgüt Kültürü-Yönetim İlişkisi ve Yönetsel Etkinlik, Maliye Dergisi, 159(2), 21-35.
• Tally Jr, R. (2012). Spatiality, Routledge.
• The Artifical Paradise in Elysium (2021). 03 January 2024 accessed from https://www.archdaily.com.br/br/760982/cinemaearquiteturaelysium/54b02825e58ece9827000002
• The New Habitat in Space Sweepers (2021). 03 January 2024 accessed from https://www.artstation.com/artwork/zOoan6
• The Novel Habitat in Space Sweepers (2021). 03 January 2024 accessed from https://karasaga.com/space-sweepers/
• Urban Image in Elysium (2021). 03 January 2024 accessed from https://www.bilimkurgukulubu.com/sinema/elysium-sosyal-eko-elestiri/
• Urban Image in Space Sweepers (2021). 03 January 2024 accessed from https://www.lendyagasshi.com/2021/02/reviewfilmkoreaspacesweepers.html.
• Urban Image in Space Sweepers (2021). 03 January 2024 accessed from https://www.darksidereviews.com/film-space-sweepers-de-jo-sung-hee-2021/
• Ünver, E. (2016). Neden ve Nasıl Sanat Eğitimi. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 5(23), 865-878.