Normatif Çerçeveleme Kapsamında Bir Yaya Kaldırımı Peyzaj Tasarımı Örneği

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 46, 2577 - 2602, 31.12.2024

Sinem Kızılaslan

https://doi.org/10.31198/idealkent.1448502

Öz

Kentsel mekân planlaması ve tasarımında odak nokta insanların ihtiyaçlarıdır. İnsanların hizmet ve olanaklara erişim kolaylığı, teknolojik gelişmeler, gelişmiş alt yapı sistemleri, gelişmiş ulaşım hatları vb. birçok nedenle kentsel mekânlar gelişmiş bir toplumun göstergesi olarak düşünülmektedir. Kentsel mekânların sahip olduğu ya da sahip olması gereken bu özellikleri için fiziksel çevre ana kaynaktır ve sınırsız değildir. Günümüz kentlerinin başılıca gerçeği kısıtlı olan çevresel kaynaklarla insanların temel ihtiyaçlarının karşılanamamasıdır. Bu bağlamda kentlerdeki hızlı nüfus artışıyla yapılaşmanın ve taşıt trafiğinin artması yürünebilir alanların azalmasına ve giderek yetersiz hale gelmesine neden olmuştur. Oysa yürümek, insan sağlığına olan olumlu etkilerinin yanında insanların çevrelerini algılayabilmelerinde de ön koşullardan biridir. Ayrıca yürünebilecek alanların azalması sosyal bir varlık olan insanın diğer insanlarıla olan iletişimini de olumsuz etkileyebilmektedir. Bu nedenlerle kent içinde yürümeye el verişli alanların arttırılması gerekmektedir. Yaya kaldırımlarının birincil görevi yaya sirkülasyonunu sağlamak olsa da günümüz kentlerinde başta kaldırım genişlikleri ve kaldırım yükseklikleri olmak üzere kaldırımlar birçok özellikleri ile çoğu zaman yürümeye elverişli ortamlar olamamaktadırlar. Oysa doğru tasarlanan yaya kaldırımları insanları yürümeye teşvik ederek yürümekle ilişkili olan alt hedeflerle de kent insanına fayda sağlayabilir. Bu çoklu yapı Amaç Çerçeveleme Teorisi’nin (Goal Framing Theory) modüler yapısıyla benzerlik göstermektedir. Çalışma kapsamında seçilen mekân tasarımları ve kentsel donatılar; yerlere çöp atılmaması, insanların hareket etmeye yönlendirilmesi, yaban yaşamının korunması bağlamında, normatif hedefler kapsamında değerlendirilmiştir. Çalışmanın devamında Normatif Çerçeveleme kapsamında 3D modelleme yöntemiyle Samsun ilinin Atakum ilçesinde bulunan bir yaya kaldırımının; kaldırım genişliği, kaldırım yüksekliği, çevresiyle ilişkisi ve kullanım yoğunluğu göz önünde bulundurularak, düzenleme çalışması yapılmıştır. Yapılan çalışmayla yürümeye teşvik eden ve olanak sağlayan bir yaya kaldırımı peyzaj tasarımı önerisi sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Amaç çerçeveleme teorisi, normatif çerçeveleme, kaldırım tasarımı, erişilebilirlik

Landscape Design Example of An Pedestrian Sidewalk within the Scope of Normative Framing

Öz

The focal point in urban space planning and design is the needs of people. The urban environment can be regarded as an indicator of a developed society for a number of reasons, including the ease of access to services and facilities, technological developments, the presence of advanced infrastructure systems, and the availability of advanced transport lines. The physical environment is the main source for these features that urban spaces have or should have, and it is not unlimited. The main reality of today's cities is that the basic needs of people cannot be met with limited environmental resources. In this context, the rapid population growth in cities and the increase in construction and vehicle traffic have led to a decrease in walkable areas and have become increasingly inadequate. However, in addition to its positive effects on human health, walking is one of the prerequisites for people to perceive their environment. In addition, the decrease in walkable areas can also negatively affect the communication of people, who are social beings, with other people. For these reasons, it is necessary to increase the areas suitable for walking in the city. Although the primary task of sidewalks is to provide pedestrian circulation, in today's cities, sidewalks are often not suitable for walking due to many features, especially sidewalk widths and sidewalk heights. However, properly designed pedestrian sidewalks can encourage people to walk and benefit the people of the city with sub-goals related to walking. This multiple structure is similar to the modular structure of Goal Framing Theory. The space designs and urban reinforcements selected within the scope of the study were evaluated within the scope of normative goals in the context of not throwing garbage on the ground, directing people to move, and protecting wildlife. In the continuation of the study, within the scope of Normative Framing, an arrangement study of a pedestrian sidewalk in Atakum district of Samsun province was carried out by 3D modeling method, taking into account the width of the sidewalk, the height of the sidewalk, its relationship with its surroundings and the intensity of use. With this study, a pedestrian sidewalk landscape design proposal that encourages and enables walking is presented.

Anahtar Kelimeler

Goal framing theory, normative framing, design of pedestrian sidewalk, accessibility

Kaynakça

• Ay, U. (2017). Çevreci tüketim davranışlarının değer-inanç-norm kuramı temelinde incelenmesi. Tüketici ve Tüketim Davranışları Dergisi, 9(1), 1-33.
• Bahari, N., Arshad, A. K., ve Yahya, Z. (2013, March). Assessing the pedestrian'perception of sidewalk facilities based on pedestrian travel purpose. 9th International Colloquim on Signal Precessing and Its Applications, (27-32). Malaysia.
• Bekci, B. (2012). Fiziksel engelli kullanıcılar için en uygun ulaşım akslarının erişebilirlik açısından irdelenmesi: Bartın kenti örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 14(Özel sayı), 26-36.
• Brown, D. (2017). Başlangıç. Altın Kitaplar.
• Cassidy, T. (1997). Behaviour and experience in context. Psychology Press.
• Chong, D., ve Druckman, J. (2007). Framing theory. Annu. Rev. Polit. Sci., 10(1). https://doi.10.1146/annurev.polisci.10.072805.103054
• Çelikyay, S., Aydemir, P. K., ve Yılmazsoy, B. K. (2020). Değişen-dönüşen kentlerde kamusal alan olanakları: aktif kaldırım zonları. S. Yardımlı (Ed.), Mimarlık, planlama ve tasarım alanında akademik çalışmalar- II içinde (s. 281-303). Gece Kitaplığı.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2023). İncinebilir yol kullanıcılarının korunmasına yönelik tedbirler uygulama klavuzu: https://webdosya.csb.gov.tr/db/yerelyonetimler/icerikler/01082023-kilavuz-20230801135102.pdf
• Ergül, H. (2015). Mimarlığın ihmal edilen sosyal ve toplumsal yönü. Akademik Platform, 1070-1079.
• Etienne, J. (2010). The impact of regulatory policy on individual behaviour: a goal framing theory approach. London of School of Economics and Political Science.
• Etienne, J. (2011). Compliance theory: a goal framing approach. Law & Policy, 33(3), 305-333.
• Fine, G. A., ve Manning, P. (2003). Erving Goffman. G. Ritzer (Ed.), The blackwell companion to major contemporary social theorists içinde (s. 34-62). Blackwell publishing.
• Gedizlioğlu, E. (2004). Kentlerimizde trafik yönetimi. Türkiye Mühendislik Haberleri, 434(6), 17-22.
• Gülgün, B., & Altuğ, İ. (2006). İzmir kıyı bandı uygulamalarında ergonomik strandartlara uygunluğun değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Ege Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 43(1), 146-156.
• Küçükağtaş, K., ve Kurtaslan, B. Ö. (2017). Selçuk Üniversitesi Kampüsü'nde kaldırım-yaya yolu tasarımları ile kot farkı çözümlerinin fiziksel engelli erişimi açısından irdelenmesi. Kesit Akademi Dergisi, 3(12), 21-53.
• Lewin, K. (1951). Field theory in social science. Harper Brothers Publishers.
• Lindenberg, S. (2008). Social rationality, semi- modularity and goal- framing: What is it all about? Analyse&Kritik, 30, 669-687.
• Lindenberg, S. (2009). Why framing should be all about the impact of goals on cognitions and evaluations. S. M. Lindenberg, S. Lindenberg, S. Hill, C. Kroneberg, ve R. Schnell. Hartmut Essers Erklärende Soziologie içinde (s. 53-79).
• Lindenberg, S. (2018). How cues in the environment affect normative behaviour. Environmental psychogy: An Introduction içinde (s. 144-153). University of Groningen.
• Lindenberg, S., ve Steg, L. (2007). Norvative, gain and hedonic goal frames guiding environmental behavior. Journal of Social Issues, 63(1), 117-137.
• Lindenberg, S., ve Steg, L. (2013). Goal framing theory and norm-guided environmental behavior. Encouraging Sustainable Behavior içinde (s. 37-54). Psychology Press.
• Lindenberg, S., Six, F., ve Keizer, K. (2021). Social contagion and goal framing: the sustainability of rule compliance. D. Sokol, ve B. Rooij (Ed.), Cambridge :handbook of Comliance içinde (s. 422-437). Cambridge University Press.
• Loehlin, J. C. (1992). Genes and environment in personality. Sage Publications.
• Noor, N. D., ve Nordin, N. B. (2023). Reassuring pro-environmental behaviour: a goal-framing theory perspective. Bioresources and Environment, 1(3), 14-26.
• Olgun, R., ve Yılmaz, T. (2014). Parkları erişilebilirlikleri üzerine bir araştırma: Niğde Kızılelma parkı örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15(1), 48-63.
• Özdemir, O., Özdemir, P. G., Kadak, M. T., & Nasıroğlu, S. (2012). Kişilik gelişimi. Psikiatride Güncel Yaklaşımlar, 566-589. https://doi.10.5455/cap.20120433
• Öztürk, S., ve İsmail, T. Y. (2015). Kastamonu kent merkezinde fiziksel engelli hareketliliği. Süleymen Demirel üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi , 511-516.
• Roberts, B. W., ve Robins, R. W. (2004). Person-environmet fit and its implications for personality development: a longitudinal study. Journal of Personality, 89-110.
• Tekel, A., & Özalp, Y. (2016). Mekanın fiziksel ve algısal niteliğinin yürünebilirliğe ve mekânda yürümeden duyulan memnuniyetine etkisi: Ankara Atatürk Bulvarı örneği. Planlama, 26(1), 40-50.https://doi.10.5505/planlama.2016.53825
• Tuğer, A. T., Dursun, İ., ve Kabadayı, E. T. (2018). Çevreci tüketim davranışı: etkili faktörler ve teorik açıklamalar. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(4), 2979-3007.
• Turan, A. D., ve Kılıçlar, İ. E. (2019, Nisan). Çevreci davranışın amaç çerçeveleme teorileri temelinde irdelenmesi: çevre eğitimine yönelik deneysel bir araştırma. 27. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, (s. 1180-1193). Antalya.
• Türk, S. m. (2015). 20. YY Kent kuramları. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 41-59.
• Manşet Türkiye (2019, 22 Ekim). Çin'de piano basamak. https://www.mansetturkiye.com/cin-de-piano-basamak/11202/
• İl Gazetesi (2017, 27 Şubat). Potalı çöp kutusu. 2024, 01 03 https://www.ilgazetesi.com.tr/potali-cop-kutusu-259899h.htm
• Pinterest (2024, 01 Mart) https://www.pinterest.ca/pin/66005950780152312/
• Pinterest (2024, 02 Mart). https://i.pinimg.com/originals/f4/b8/e0/f4b8e07f31a932e 43f3fe6cabde91fae.png
• Pinterest (2024, 03 Mart) https://www.pinterest.ca/pin/747597606906789677/
• Pinterest (2024, 04 Mart) https://www.pinterest.ca/pin/139330182212011332/
• Yıldız, N. (2018, Kasım-Aralık). Engelliler için erişilebilirlik kavramının kentsel ergonami bağlamında değerlendirilmesi. 2nd International Symposium on Innovative Approaches in Scientific studies, (s. 416-424). Samsun.
• Yüksel, H. (2013). Toplumsal etki ve uyma. A. Şimşek, ve Ö. Eroğlu (Ed.), Davranış Bilimleri içinde (s. 456-484). Eğitim Yayınevi.