JOACHİM TRİER SİNEMASINDA ALTERNATİF KADIN İMAJLARI: THELMA (2017) VE THE WORST PERSON İN THE WORLD (2021) FİLMLERİNE DAİR FEMİNİST BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 14 - 39, 31.12.2024

Şehriban Yüksel

Öz

Sinema sanatı diğer disiplinlerle eş güdümlü bir hareket izleyerek bir tür alışveriş sağlamış ve izleyiciye kendi dilinden anlatılar sunmuştur. Temelde kadın haklarının adil bir düzlemde ele alınmasını ve kadın-erkek arası eşitliğin sağlanmasını dert edinen Feminizm de sinemada en yoğun işlenen alanlardan biri olmaktadır. Gerçek yaşamdaki kadın realitesinin sinemaya ne biçimde yansıtıldığı, sinematik evrende ele alınan kadın imajlarının gerçek imaj ile uyuşup uyuşmadığı feminist teorinin ilgilendiği başlıca sorulardır. Feminist film kuramcıları ve feminist teori özellikle klasik anlatı sinemasında temsil edilen kadın imajlarının revize edilmesi adına eleştiriler sunmakta ve alternatif kadın imajlarını işaret etmektedir.
Çalışmanın amacı Norveçli yönetmen Joachim Trier’in Thelma (2017) ve The Worst Person in the World (2021) filmlerini Terasa de Lautres’in Feminist film kuramı bağlamında incelemek ve kadının ne tür bir imajla ele alındığını ortaya koymaktır. Çalışmada “ilgili örneklemlerde ele alınan kadın kimliği Terasa De Lautres’in film kuramı ile ne ölçüde uyuşmaktadır” ve “kadın kimliği klişe imajların dışında temsil edilebilmiş midir”? sorularına cevap aranmaktadır.
Thelma (2017) ve The Worst Person in the World (2021) filmlerinin kasti örneklem yöntemi ile belirlendiği çalışmada Betimsel Analiz ve Tematik Analiz yöntemi tercih edilmiştir. Joachim Trier’in Thelma ve The Worst person in the World filmleri incelenmiş, incelenen filmlerde egemen toplumsal cinsiyet rollerini yeniden üreten kadın imajlarından uzak bir kadın profilinin temsil edildiği sonucuna varılmıştır. Klasik anlatıda kadın için çizilmek istenen ideal kadın profilinin her iki örneklemde de tersyüz edilerek ataerkil bakışın yerini dişil arzu ve isteklere bıraktığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Joachim Trier, Alternatif imaj, Feminist film eleştirisi, The worst person in the world, Thelma

ALTERNATİVE WOMEN IMAGES İN THE CİNEMA OF JOACHİM TRİER: A FEMİNİST REVİEW REGARDİNG THELMA (2017) AND THE WORST PERSON İN THE WORLD (2021)

Öz

The art of cinema has provided a kind of exchange by following a coordinated movement with other disciplines and presented the audience with narratives from its own language. Feminism, which is basically concerned with the fair treatment of women's rights and ensuring equality between men and women, is one of the most intensively studied areas in cinema. How the reality of women in real life is reflected in cinema and whether the images of women in the cinematic universe match the real image are the main questions that feminist theory is interested in. Feminist film theorists and feminist theory offer critiques to revise the images of women represented in classical narrative cinema and point to alternative images of women.
The aim of the study is to analyze Norwegian director Joachim Trier's Thelma (2017) and The Worst Person in the World (2021) in the context of Terasa de Lautres' Feminist film theory and to reveal what kind of image of women is addressed. The study seeks to answer the questions “to what extent does the female identity dealt with in the relevant samples correspond to Terasa De Lautres' film theory” and “is the female identity represented outside of stereotypical images”?
In the study, in whichThelma (2017) and The Worst Person in the World (2021) films were determined by deliberate sampling method, Descriptive Analysis and Thematic Analysis method were preferred. Joachim Trier's Thelma and The Worst person in the World were analyzed, and it was concluded that a woman profile far from the images of women reproducing dominant gender roles was represented in the analyzed films. It has been determined that the ideal female profile desired to be drawn for women in the classical narrative has been turned inside out in both samples and the patriarchal view has been replaced by feminine desires and wishes.

Anahtar Kelimeler

Joachim Trier, Alternative image, Feminist film criticism, The Worst Person in the world, Thelma

Kaynakça

• Aktaş, G. (2013). Feminist söylemler bağlamında kadın kimliği: Erkek egemen bir toplumda kadın olmak. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 55-56.
• Aydoğdu, H. (2004). Modern Kimlikte Öznenin Ölümü. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 116-117.
• Bakır, B., & Onat, E. S. (2015). Hollywood sinemasında baştan/yoldan çıkarıcı kadın figürünün dönüşümü. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 89-102. https://doi.org/10.12780/uusbd.17976
• Beauvoir, S. d. (2016). İkinci Cinsiyet (çev. G. Savran). Koçkam
• Bekri, P. (2022). Tarihsel süreç içinde kimliğin bir sosyal olgu olarak sinemaya yansıması: hollywood sineması örneği [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi
• Berger, J. (2017). Görme biçimleri (S. Yurdanur, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Çarıkcı, K., Meral, H., Berkil, S., Çalışır, A., Önala, L., & Arslan, Ö. (2024). Nitel araştırmalarda tematik analiz.
• Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 10(37), 127-140. https://doi.org/10.5281/zenodo.10509707
• Çavuşoğlu, A. (2016). Kimlik politikaları. I. Uluslararası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi (s. 731-735). Saraybosna.
• Dalbay, R. S. (2018). Kimlik ve toplumsal kimlik kavramı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 162.
• Dökmen, Z. Y. (2009). Toplumsal cinsiyet. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Erdoğan, M. Ş. (2020). Betimsel analiz. Academia. https://www.academia.edu/44736827/BET%C4%B0MSEL_ANAL%C4%B0Z adresinden 1 Kasım tarihinde alınmıştır.
• Ersoy, E. (2009). Cinsiyet kültürü içerisinde kadın ve erkek kimliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 213.
• Fine, C. (2011). Delusions of gender: How our minds, society, and neurosexism create difference. W. W. Norton & Company.
• Göker, N. (2014). Sinemada alternatif kadın temsilleri: Stepford kadınları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 224.
• Göngör, H. (2015). Hollywood’un kadına biçtiği rol yahut sinemada kadın temsili. Hakan Göngür Arşiv. https://hakangungor.org/2015/08/13/hollywoodun-kadina-bictigi-rol-sinemada-kadin-temsili/ adresinden 1 Kasım tarihinde erişilmiştir.
• Griffith, D. W. (Yönetmen). (1915). The birth of a nation [Film]. Epoch Producing Co.
• Holland, J. (2019). Mizojini: Dünyanın en eski önyargısı kadından nefretin evrensel tarihi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kalın, C. C. (2016). Simone De Beauvoir: Ötekiliğin kabulü. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 6(2), 229-242.
• Kaymaz M, M. (2022). Türk sinemasında toplumsal cinsiyet gerçeğine farklı bir bakış: değişmek zorunda olan kadınlar. Yazıt Kültür Bilimleri Dergisi, 2(1), 9-24. https://doi.org/10.29228/yazitdergisi.2
• Lynch, D. (Yönetmen). (1986). Blue velvet [Film]. De Laurentiis Entertainment Group.
• Méliès, G. (Yönetmen). (1902). Le voyage dans la lune [Film]. Gaston Méliès.
• Metin, A. (2011). Kimliğin toplumsal inşası ve geleneksel kadın kimliğinin aktarımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 74-82.
• Miyazaki, H. (Yönetmen). (2004). Howl’s moving castle [Film]. Studio Ghibli.
• Mulvey, L. (1973). Görsel haz ve anlatı sineması (A. Nilgün, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Özkantar, M. Ö. (2019). Türk televizyonlarında yayınlanan gelin kayınvalide programları: Hegemonik erkeklik bağlamında bir inceleme. Abant Üniversitesi Kültürel Araştırmalar Dergisi, 19.
• Öztürk, S. R. (2000). Sinemada kadın olmak. Alan Yayıncılık.
• Paglia, C. (1990). Sexual personae: art and decadence from nefertiti to Emily Dickinson. Random House USA Inc.
• Smelik, A. (2008). Feminist sinema ve film teorisi ve ayna çatladı. (D. Koç, Çev.) Agora Yayınları.
• Trier, J. (Yönetmen). (2006). Reprise [Film]. Nordisk Film Post.
• Trier, J. (Yönetmen). (2011). Oslo, august 31st [Film]. Nordisk Film Post.
• Trier, J. (Yönetmen). (2017). Thelma [Film]. MK2 Films.
• Trier, J. (Yönetmen). (2021). The worst person in the world [Film]. MK2 Films
• Türk Dil Kurumu. (1945). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Uslu, C., Doğanyılmaz Duman, D., & Duman, G. (2023). Toplumsal cinsiyet rollerini Virginia Woolf üzerinden düşünmek: kendine ait bir oda. Izmir Democracy University Social Sciences Journal, 6(2), 198-212. https://doi.org/10.61127/idusos.1402837
• Üzeltüzenci, P. (2022). Tekinsiz bir canavar olarak kadın: Barbara Creed ve tersten korku sineması. 5 Harfliler. https://www.5harfliler.com/tekinsiz-bir-canavar-olarak-kadin-barbara-creed-ve-tersten-korku-sinemasi/ adresinden 1 Kasım tarihinde alınmıştır.
• Vatandaş, D. D. C. (2011). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. Istanbul Journal of Sociological Studies, 35, 29-56.
• Verhoeven, P. (Yönetmen). (1992). Basic instinct [Film]. TriStar Pictures, Inc.
• Weir, A. (2014). Taylor ve Foucault arasında modern kimlikler. In F. Mollaer (Ed.), Kimlik politikaları (ss. 110-120). Doğu Batı Yayınları.
• Yılmaz, E. (2024). Popüler Türk sineması ve postmodern kimlik. Detay Yayıncılık