Türkiye’deki kısa süreli yağışların trend analizi

Yıl 2008, Cilt: 1 Sayı: 1, 18 - 25, 01.03.2008

Reşat Acar Serkan Şenocak

Öz

Bu çalışmada Türkiye’deki 46 yağış istasyonundaki 5 dakikadan 60 dakikaya

kadar kısa süreli yağışların 1938 - 2000 yılları arasındaki trendleri incelenmiştir. Zaman

serilerinin homojenlik testi için non-parametrik bir test olan Swed-Eisenhart run testi

kullanılmıştır.

Mann-Kendall testi kullanılarak α = 0.01 ve α = 0.05 anlamlılık seviyesinde trend

analizleri yapılmıştır. 31 istasyonda anlamlı trend bulunamazken 13 istasyonda pozitif

trend ve 2 istasyonda negatif trend bulunmuştur. Bu değişikliğin bölgesel ve küresel

iklim değişikliği ile ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır.

İstatistiksel olarak pozitif trende sahip 13 istasyon, Akdeniz ve Karadeniz ikliminden

etkilenen Türkiye’nin batısında, Karadeniz ikliminden etkilenen Türkiye’nin kuzey doğusunda

ve Akdeniz ikliminden etkilenen Türkiye’nin güney batısında yer almaktadır.

En büyük eğimli trend, 1938 ile 2000 yılları arasında 60 dakikalık kısa süreli yağışta

%93 artış oranı ile İzmir istasyonunda gözlenmiştir. En düşük eğimli trend ise 1965

ile 2000 yılları arasında tüm kısa süreli yağış sürelerinde %1 artış oranı ile Artvin

istasyonunda gözlenmiştir. Negatif trendler sadece iki istasyonda gözlenmiştir. Bunlar

15 dakikalık yağış için %24 azalma oranıyla doğuda yer alan Erzincan istasyonu ve 60

dakikalık yağış için %2 azalma oranıyla batıda yer alan Balıkesir istasyonudur.

Bunlara ek olarak, önemli pozitif trende sahip kısa süreli yağışların zaman serilerinde

genel trend çizgisine uymayan olağanüstü yağış olayları vardır. Bu ekstrem yağışlar

özellikle 1940-1945, 1965-1968, 1974-1975, 1979-1981, 1982-1986, 1992-2000, 1995-

1998 periyotlarındadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Kısa süreli yağışlar, Trend analizi, Mann-Kendall testi, İklim değişikliği

Kaynakça

• Birsan, M.V., Molnár, P., Burlando, P. and Pfaundler, M., (2005). Streamflow trends in Switzerland, Journal of Hydrology, 314, (1-4), 312-329.
• Burn, D.H. and Hag Elnur, M.A., (2002). Detection of hydrologic trends and variability, Journal of Hydrology, 255, 107-122.
• Groisman, P.Y., Knight, R.W. and Karl, T.R., (2001). Heavy precipitation and high streamflow in the contiguous United States: trends in the twentieth century, Bulletin of the American Meteorological Society, 82, (2), 219-246.
• IPCC, (1995). Climate changes: Contribution of Working Group I to the Second Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, 141–193.
• IPCC, (1996). In: Houghton, J.T., Meira Filho, L.G., Callander, B.A., Harris, N., Kattenberg, A., Maskell, K. (Eds.), Climate Change (1995): The Science of Climate Change. Cambridge University Press, Cambridge.
• Iwashima T. and Yamatomo R., (1993). A statistical analysis of the extreme events: Long-term trends of heavy precipitation, Journal of the Meteorological Society of Japan, 71, 637–640.
• Kahya, E. and Kalayci, S., (2004). Trend analysis of streamflow in Turkey, Journal of Hydrology, 289, 128-144.
• Karl, T.R. and Plummer, N., (1995). Trends in high-frequency climate variability in the twentieth century, Nature, 377, 217-220.
• Karl, T.R., Knight, R.W., Easterling D.R. and Quayle R.G., (1996). Indices of climate change for the United States, Bulletin of the American Meteorological Society, 77, 279–292.
• Lettenmaier, D.P., Wood, E.F. and Wallis, J.R., (1994). Hydro-climatological trends in the continental United States, 1948-88, Journal of Climate, 7, 586-606.
• Lins, H.F. and Slack, J.R., (1999). Streamflow trends in the United States, Geophysical Research Letter, 26, (2), 227-230.
• Molnár, P. and Ramírez, J, G., (2001). Recent trends in precipitation and streamflow in the Rio Puerco basin, Journal of Climate, 14, 2317-2328.
• Plummer, N., Salinger, M.J., Nicholis, N, Suppiah, R., Henhessy, K.J., Leichton, R.M., Trewin, B., Page, C.M. and Lough, G.M., (1999). Changes in climate extremes over the Australian region and New Zealand during the twentieth centuries, Climate Change, 42, 183–202.
• Swed, F.A. and Eisenharth, C., (1943). Tables for testing randomness of grouping in a sequence of alternatives, Annals Mathematical Statistics, 14, 66–87.
• Tayanç M. ve Toros H., (1997). Urbanization effects on regional climate change in the case of four large cities of Turkey, Climatic Change, 35, 501–524.
• Zhang, X., Harvey, K.D., Hogg, W.D. and Yuzyk, T.R., (2001). Trends in Canadian streamflow, Water Resources Research, 37, (4), 987-998.