Şakarim’in Şiirlerinde Uluhiyet Meselesi (Tanrı’nın Varlığının Delilleri)

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 331 - 362, 15.12.2022

Nurlybek Zhanykulov

Öz

Tanrı’yı tanımak, onun sıfat ve fiillerini incelemekle mümkün olabilir. Tanrı’yı tanımak aynı zamanda insanın kendisini tanımak demektir. Çünkü insanın benlik bilgisi Tanrı’nın bilgisinden kaynaklanmaktadır. İnsanlık tarihine baktığımızda birçok düşünürün Tanrı’nın sıfatlarını tanımaya ve O’nun varlığına yönelik delilleri geliştirmeye çalıştığını görürüz. Onlar evrende oluşan düzeni, uyumu, güzelliği ve muhteşemliği hep mutlak bir güçle ilişkilendirmiştir. Bu düşünürlerden biri de Şakarim’dir.
Bu makalede Kazak felsefesinin en kuşatıcı isimlerinden olan Şakarim’in uluhiyet anlayışı, onun Tanrı’nın varlığı ve ispatına yönelik görüşleri metafor, fabl, hikâye ve diğer sanat örnekleriyle ortaya konulmuştur. Çalışmada düşünürün eserinde işlediği konuların sembolik değerleri de belirtilmiştir. Filozofun düşüncelerinin temeli İslam’ın temel kaynaklarından oluşmaktadır. Şakarim, Kur’an ruhunu çok iyi anlayıp onu sade bir dil ile insanlara anlatabilen bir şair ve aynı zamanda büyük bir filozoftur. Onun “sırlı sözler”i insanı Tanrı’ya ulaştırma sürecince bir vasıta olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla Şakarim’in manevi dünyasından bugünler için çıkarılabilecek önemli dersler vardır. Onun ortaya koyduğu fikir ve düşünceler günümüz insanının içine düştüğü bunalımlara ışık tutacak niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Şakarim, Yar, Aşk, Tanrı ve Evren

Destekleyen Kurum

İdrak Dini Araştırmalar Dergisi

Kaynakça

• Aydın, Mehmet. Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2018.
• Ahmetbekova, Akbota - Mominkulov Canat. “Şahkerim Felsefesinin Tasavvufi Şiirdeki Görünüşü”. Kültür Evreni, 99-109.
• Augustine. The Confessions of Saint Augustine. trans. Edward B. Pusey, New York: The Modern Library, 1949.
• Batislam, H. Dilek. “Divan Şiirlerinde Kadeh ve Kadeh Redifli Gazeller”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 18 (2017), 1-28.
• Davies, Brian. Din Felsefesine Giriş. çev. Fatih Taştan, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2011.
• Demir, Recep. “Divan Şiirinde Kırmızı Renk”. Türkiyet Mecmuası. 25 (Bahar 2015), 57-91.
• Demirel, Serhat. Türkçe Telaffuz Sözlüğü, İstanbul: RTÜK, 2021.
• Fiğlali, Ethem Ruhi. Mezhepler ve Tarikatlar Ansiklopedisi. İstanbul: Tercüman Gazetesi Aile ve Kültür Kitaplığı Yayınları, 1987.
• Garifolla, Esim. Gulama-Name (Abay, Şakarim, Nuhtar). Astana: Has-Sak Yayınları, 2019.
• İsmail, Şimşek. “Tanrı’nın Varlığının Delili Olarak Güzellik Kanıtı”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5/10, (Mayıs 2014/2 yıl), 67-84.
• İbragim, Damira. “Kazak Şair Şahkerim Kudayberdiulı’nın Şiirlerinde Sevgili”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 11 (İstanbul 2013), 177-194.
• Kudayberdioğlu, Şakarim. Şıgarmaları: Ölender, Dastandar, Kara Sözder. Almatı: Jazuşı, 1988.
• Kudayberdioğlu, Şakarim. Kazak Aynası. Almatı: Atamura Yayınları, 2003.
• Kudayberdioğlu, Şakarim. İmanım. Almatı: Arıs Yayınları, 2000.
• Kılıç, Recep - Reçber, Mehmet Sait. Din Felsefesi. Ankara: Garfiker Yayınları, 2014.
• Mevlâna. Mesnevi-i Manevi. çev. Derya Örs ve Hicabi Kırlangıç. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Peterson, Michael vd. Akıl ve İnanç. Din Felsefesine Giriş. çev. Rahim Açar. İstanbul: Küre Yayınları, 2019.
• Platon. Şölen. çev. Birdal Akar. İstanbul: Şule Yayınları, 2009.
• Sıdıkov, Erlan. Şakarim. Almatı: L.N. Gumilev Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Topçu, Nurettin. Türkiye’nin Maarif Davası, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2020.
• Tokat, Latif. Din Felsefesi. Ankara: Bilay Yayınları, 2018.
• Türker, Ömer. Ahlakın Temeli. Ankara: Nobel Yayın, 2016.
• Uludağ, Erdoğan. “Bir Güzellik Unsuru Olarak Fuzulli’nin Gazellerinde Saç”. Eski Türk Araştırmaları Dergisi. 3/1 (Şubat 2020), 241-294.
• Ülken, Hilmi Ziya. Genel Felsefe Dersleri. Ankara: Ankara Ü.İ.F.Y., 1972.
• Yasa, Metin. Varoluşsal İnanç Sorunları. Ankara: Elis Yayınları, 2018.
• Yasa, Metin. Şiirlerle Din Felsefesi. Ankara: Elis Yayınları, 2019.
• Yaran, Cafer Sadık. Din Felsefesine Giriş, İstanbul: Rağbet Yayınları, 2018.