Religious-Moral Role Modelling of Religious Officials According to Mosque Congregation (Samsun Example)

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 127 - 168, 15.06.2024

Hüseyin Emre Duran , Macid Yılmaz

https://doi.org/10.62297/idrak.1436586

Öz

In this research, the religious-moral role modelling of religious officials is discussed from the perspective of the mosque community. The main subject of the research is how the role modelling of Imam Hatips and Muezzin Trustees working in mosques affiliated with the Presidency of Religious Affairs in Samsun province and its districts is perceived by the mosque community. The main purpose of this qualitative research is to explore the religious and moral role modelling of religious officials in terms of the mosque community. The importance of the study is that the results of this research can provide important data to authorized institutions and individuals. In this qualitative research, semi-structured interview technique was used. Codes and themes formed by the combination of codes emerged from the participants' statements. Then, these themes and codes were analyzed, interpreted, presented in tables, and some inferences were made. It was observed that the most important code emphasized by all participants regarding the religious officials who were taken as role models was "communication". The factors influencing the inability of religious officials to serve as role models are personal factors, mosque-centered activities carried out by religious officials, services they provide outside the mosque, and institutional factors. The most striking and important finding of the study is that the participants made comments about personal characteristics rather than issues such as prayer, adhan, khutbahand sermon, which are the primary responsibilities of religious officials. It has been concluded in the research that the majority of the participants do not take religious officials as role models and that religious officials cannot be role models.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Non-Formal Religious Education, Role Model, Religious Officials, Role Modelling of Religious Officials.

Cami Cemaatine Göre Din Görevlilerinin Rol Modelliği

Öz

Bu araştırmada din görevlilerinin dini-ahlaki rol modelliği, sosyal bilişsel öğrenme kuramı bağlamında ele alınmıştır. Samsun ili ve ilçelerinde Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı camilerde görev yapan imam hatiplerin ve müezzin kayyımların rol modelliğinin, cami cemaati tarafından nasıl algılandığı analiz edilmiştir. Nitel olarak yürütülen bu araştırmada yarı yapılandırılmış mülakat tekniği kullanılmıştır. Mülakat verilerinden yola çıkarak din görevlilerinin cami cemaati tarafından rol model olarak nasıl algılandığı anlaşılmaya çalışılmıştır. Katılımcıların ifadelerinden kodlar ve kodların bir araya gelerek oluşturduğu temalar ortaya çıkmıştır. Daha sonra bu temalar ve kodlar analiz edilip kuramdan da faydalanılarak yorumlanmış ve bazı çıkarımlara ulaşılmıştır. Rol model alınan din görevlileriyle ilgili, tüm katılımcılar tarafından vurgu yapılan en önemli kodun “iletişim” olduğu görülmüştür. Din görevlilerinin rol model olamamasında etkili olan faktörler ise; kişisel faktörler, din görevlilerinin cami merkezli yürüttüğü faaliyetler, cami dışında sunduğu hizmetler ve kurumsal faktörlerdir. En çok ifade edilen tema ise kişisel faktörler ve bu faktörlerin içinde yer alan din görevlilerinin memuriyet zihniyetine sahip olması, söz-davranışları arasındaki uyumsuzluk, iletişim becerilerindeki zayıflık, kişilik özellikleri, bilgi ve donanım eksikliğidir. Katılımcıların, din görevlilerinin asli sorumlulukları olan namaz, ezan, hutbe ve vaaz gibi konulardan çok kişisel özelliklerle ilgili yorumlar yapmaları, çalışmanın en dikkat çekici ve en önemli bulgusudur.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramı, Rol Model, Din Görevlileri, Din Görevlilerinin Rol Modelliği.

Kaynakça

• Buyrukçu, Ramazan. Din Görevlisinin Mesleğini Temsil Etme Gücü. Ankara: TDV Yayınları, 2008.
• Creswell, John. Eğitim Araştırmaları. İstanbul: Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları Merkezi, 2019.
• Creswell, John. Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2013.
• Çanakcı, Ahmet Ali. “Cami Cemaatinin Din Görevlilerine Bakışı: Balıkesir Örneği”. Balıkesir Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/2 (2015), 253-282.
• Güngör, Özcan (ed.). Bilimsel Araştırma Süreçleri Yöntem Teknik ve Etiğe Giriş: Nitel Araştırmalarda Kullanılan Araştırma Teknikleri. Ankara: Grafiker Yayınları, 2018.
• Çekin, Abdülkadir. “Mesleki Yeterlilik ve Beklenti Yönüyle Din Görevlisi Cemaat İlişkisi”. Diyanet İlmi Dergi 47/1 (2011), 89-108.
• Çelebi, Ahmet. İslam’da Eğitim-Öğretim Tarihi. İstanbul: Damla Yayınevi, 1998.
• Dam, Hasan. Yetişkinlerin Din Eğitimi. Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2002.
• Demir, Çağlar. Camilerdeki Dini Hizmetlerin Yapılmasında Cami Cemaatinin Din Görevlilerinden Beklentilerinin Değerlendirilmesi (Altınyayla Örneği). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Demir, Muhammed Hüseyin. Yetişkin Din Eğitiminde İletişim. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• DİB Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun (Kanun No. 633). Resmî Gazete 12038 (22 Haziran 1965). Erişim 15 Eylül 2022. https://hukukmusavirligi.diyanet.gov.tr/Documents/633%20say%C4%B1l%C4%B1%20Kanun%20(6002%20%C3%B6ncesi).pdf
• Doğan, Recai. “Cumhuriyet Öncesi Dönemde Yaygın Din Eğitimi Açısından Hutbeler”. Dini Araştırmalar Dergisi 1/2 (1998), 5-51.
• Gümüş, Arife (ed.). Yetişkinlerin Din Eğitimine Bakışları ve Din Eğitimi İhtiyaçları. İstanbul: İlke Yayınları, 2014.
• Gürbüz, Suat - Şahin, Faruk. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Kur’ân Yolu. Erişim 16 Nisan 2018. https://kuran.diyanet.gov.tr
• Kümbetoğlu, Belkıs. Niteliksel Araştırmalarda Analiz. İstanbul: Bağlam Yayınları, 2021.
• Memur-Sen. “Diyanet’te Rotaston İptal”. Erişim 15.06.2023. https://www.memursen.org.tr/diyanette-rotasyon-iptal.
• Ozan, Ömer. Din Görevlisinin Toplumsal İmajını Etkileyen Faktörler (Samsun Örneği) Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Sağlam, İsmail. “Cami Cemaatine Göre Fransa’daki Türk Din Görevlilerinin İletişim Yeterlikleri”. Değerler Eğitimi Dergisi 9/21 (2011), 121-145.
• Uygun, Hamdi. Halktaki Din Adamı İmajı ve Din Görevlilerinden Beklentileri. Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1992.
• Yılgın, Mehmet. Din Eğitimi Açısından Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri ve Cemaatle Olan İlişkileri. Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1997.
• Zengin, Zeki Salih. “Osmanlılar’da II. Meşrutiyet Döneminde Yeni Açılan Medreseler ve Din Görevlisi Yetiştirme Çalışmaları”. İslam Araştırmaları Dergisi 36 (2016), 33-61.