SAĞLIK/ŞİFA BAHÇELERİNİN TASARIM VE KULLANIMLARININ COVİD-19 SALGINI PERSPEKTİFİNDEN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 212 - 226, 30.09.2021

Aslı Güneş Gölbey

https://doi.org/10.52538/iduhes.983324

Öz

Doğanın iyileştirici gücü yüzyıllardan beri topluluklarca bilinmekte ve kullanılmaktadır. Doğal ortamlar, sağladıkları duyumsamalarla hasta bireylerin stresini azaltarak algılarını canlandırmakta, rahatlatmakta ve acılarını azaltmaktadır. Sağlık/Şifa bahçeleri doğanın bu özelliklerini kullanarak hastaların iyileşme süreçlerine katkıda bulunan mekanlardır. Bu bahçeler, münferit olabileceği gibi, çoğunlukla sağlık yapıları çevresinde, entegre bir şekilde tasarlanan mekanlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle yurtdışındaki sağlık yapılarının çevresinde yaygın olan bu bahçe kullanım şekli ve beraberindeki hortikültürel tedavi yöntemlerinin, duyu bahçelerinin örnekleri ülkemizde de görülmeye başlamıştır. Ne yazık ki yüzyılın en korkutucu olaylarından olan Covid-19 salgının ortaya çıkışıyla toplumsal yaşantıda büyük değişiklikler meydana gelmiş, izolasyon, maske-mesafe-hijyen gibi havramlar hayatımızın ayrılmaz parçası olmuştur. Bu durum tüm mekânsal kullanımları da etkileyerek çeşitli kısıtlar getirmiştir. Çalışmada, sağlık/şifa bahçeleri tanımlanmış, tasarımı ve mekânsal organizasyonları irdelenmiş ve bu mekanların tasarım ve kullanımlarında salgın sürecinde oluşabilecek değişimler ortaya konularak değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmanın temel amacı, bahsi geçen mekanların, pandemi ile iş yükü artan sağlık çalışanları, hastalar ve ziyaretçileri için sunduğu destekleyici unsurların ortaya çıkarılarak, sağlık yapıları çevresinde bulunan açık yeşil alanların salgın dönem koşulları gözetilerek sağlık/şifa bahçesi olarak tasarlanmasını teşvik eden uygulamaların artmasını sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık bahçesi, şifa bahçesi, Covid-19 salgını, mekânsal tasarım, bahçe terapisi

Kaynakça

• Almond, D., ve Mazumder, B. (2005). The 1918 influenza pandemic and subsequent health outcomes: an analysis of SIPP data. American Economic Review, 95(2), 258- 262.
• ASLA- American Society of Landscape Architects, (2021). ASLA 2006 Professional Awards. https://www.asla.org/awards/2006/06winners/294.html
• Aşkın, R, Bozkurt, Y., Zeybek, Z. (2020). Covid-19 pandemisi: psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı Yıl:19 Sayı:37 Bahar (Özel Ek) s.304-318
• Baker, C., Wuest, J. & Stern, P.N. (1992). Method slurring: the grounded theory/ phenomenology example. Journal of Advanced Nursing, 17, 1355-1360
• Burnett, J. D., (1997). Therapeutic Effects of Landscape Architecture. In Health Care Design, ed. Marberry, Sara O. New York: John Wiley and Sons, USA, 71-83.
• Cooper Marcus, C. and Barnes, M., (1999). Healing Gardens: Theraupetic Benefits and Design Recommendations, John Wiley & Sons Inc. , New York, 1-4, 14-21, 30, 96, 107-138.
• Delaney, C. and Burnett, J. D., (1992). Design Quality:Landscape DesignImproving the Quality of Healthcare, In Journal of Healthcare Design: Proceedings from the National Symposium on Healthcare Design, Martinez, California, 91-108.
• Demirkan, G.Ç. (2019). İyileştirici Bahçeler ve Tasarım Kriterlerinin Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 7(1): 148-151, 2019
• Edge-Gumbel, S., (1996). Flower Power-The Proper Garden Can Cultivate a Wealth of Hospital Benefits, Health Facilities Management, 9, 6
• Eckerling, M., (1996). Guidelines for Designing Healing Gardens, Journal of Therapeutic Horticulture, 8, 335-347.
• Ekici, Ö. K. (2012). Yeşil Terapi İyileştiren Doğa. Bilim ve Teknik Dergisi, Mayıs Sayısı.
• Ghose, S., (1999). The Healing Dimensions of Hospital Gardens : Three Case Studies Assessing The Use, Therapeutic Benefits and Design Recommendations, The University Of Texas at Arlington,USA, 120-137
• Güleç Solak, S. (2017). Mekân-kimlik etkileşimi: kavramsal ve kuramsal bir bakış. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt 6, sayı (1) ISSN: 1624-7215.
• İnceoğlu, M. (2010), Tutum, Algı ve İletişim, İstanbul, Beykent Üniversitesi Yayınları.
• Kamp, D., (1996). Design Considerations for the Development of Therapeutic Gardens, Journal of Therapeutic Horticulture, 8, 245-247.
• Lee, A. M., Wong, J. G., McAlonan, G. M., Cheung, V., Cheung, C., Sham, P. C., ve Chua, S. E., (2007). Stress and psychological distress among SARS survivors 1 year after the outbreak. The Canadian Journal of Psychiatry, 52(4), 233-240.
• Macdoughall, B. E. and Ettinhaussen, R., (1976). The Islamic Garden, Dumbarton Oaks Trustees for Harvard University, Washington DC, 89-99.
• Marcus, C.C., Barnes, M., (1995). Gardens in Health Care Facilities: Uses, Therapeutic Benefits, and Design Recommendations.Martinez, CA: The Center for Health Care Design
• Onat Kocabıyık, O. (2015). Olgubilim ve Gömülü Kuram: Bazı Özellikler Açısından Karşılaştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 55-66
• Özen, A., (2006), “Mimari Sanal Gerçeklik Ortamlarında Algı Psikolojisi”, Bilgi Teknolojileri Kongresi IV, Akademik Bilişim, Denizli, http://ab.org.tr/ab06/bildiri/81.doc,4/6/2012.
• Paine, R. G., (1990). People Places-Design Guidelines for Urban Open Space, Edited by Clare Cooper Marcus and Carolyn Francis; Van Nostrand Reinhold, New York, 90-95.
• Park, J. S., Lee, E. H., Park, N. R., ve Choi, Y. H., (2018). Mental Health of Nurses Working at a Government-designated Hospital During A MERS-Cov Outbreak: A Cross-sectional Study, Archives of Psychiatric Nursing, 32(1), 2-6.
• Pouya, S., Bayramoğlu, E., Demirel, Ö. (2015). Şifa Bahçesi Tasarım Yöntemlerinin Araştırılması. Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2015, 15 (1): 15-25
• Rajkumar, R. P., (2020). COVID-19 and Mental Health: A Review of the Existing Literature, Asian Journal of Psychiatry, 52, 102066, https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102066
• Sakıcı, Ç., (2009). Ruh Ve Sinir Hastalıkları Hastanelerinde Açık Alan Terapi Ünitelerinin Peyzaj Tasarımı: Ataköy (Trabzon) Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları Hastanesi Örneği. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Trabzon.
• Sakıcı, Ç., Çelik, S., Kapucu, Ö. (2013). Kastamonu’daki hastane bahçelerinin peyzaj tasarımlarının değerlendirilmesi. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi / SDU Faculty of Forestry Journal No: 14: 64-73
• Scarfone, S. C., (1996). Design of Outdoor Environments for Wellness and the Role of Landscape Architecture, Journal of Therapeutic Horticulture, 7, 123-129.
• Serez, A. (2011). Tarihsel Süreç İçerisinde Sağlık Bahçeleri. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Y. Çağatay Seçkin. İstanbul, Türkiye
• Sürer, A.G. (2021). Covid-19 Sürecinde KenttenKırsala Dönüş. Kapadokya Coğrafya Dergisi, 1(3),
• T.C. Sağlık Bakanlığı Bilim Danışma Kurulu (2021) Covıd-19 Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberihttps://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/40982/0/covid19-toplumdasalginyonetimirehberi pdf.pdf
• Ulrich, R.S. (1984). View Trough a Window May Influence Recovery From Surgery. Science, New Series, Volume 224, Issue 4647 p:420-421
• Ware, C. E., (1994). "Designig and building healing gardens at a healthcare facilities" in The Healing Dimensions of People-Plant Relations: proceedings of a research symposium; eds Mark Francis, Pat Lindsey,Jay Stone Lindsey, University of California at Davis, 324.
• WHO- World Health Organisation. (2021). WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard. https://covid19.who.int/
• Wu, K. K., Chan, S. K., ve Ma, T. M. (2005). Posttraumatic Stress, Anxiety, and Depression in Survivors of Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS)", Journal of Traumatic Stress: Official Publication of The International Society for Traumatic Stress Studies, 18(1), 39-42.
• Wu, P., Fang, Y., Guan, Z., Fan, B., Kong, J., Yao, Z., ve Hoven, C. W. (2009). The psychological impact of the SARS epidemic on hospital employees in China: exposure, risk perception, and altruistic acceptance of risk. The Canadian Journal of Psychiatry, 54(5), 302-311.