SAĞLIKLI BİREYLERDE CİNSİYETLER ARASINDA ÜST EKSTREMİTE FONKSİYONELLİĞİ AÇISINDAN FARK VAR MIDIR?

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 391 - 401, 30.09.2022

Yusuf Emük , Turhan Kahraman , Yeşim Şengül

https://doi.org/10.52538/iduhes.1116834

Öz

El fonksiyonlarının incelenmesi, uygun bir tedavi planı oluşturma ve tedavinin etkinliğini değerlendirme sırasında, limitasyonların ve fonksiyonel kapasitenin belirlenmesindeki en önemli unsurlardan biridir. Literatürde, üst ekstremite ile ilişkili aktiviteler sırasında erkek bireylerin daha yüksek miktarda kas kuvveti açığa çıkardığı gösterilmiştir. Ancak fonksiyonel aktiviteleri tamamlama süreleri bakımından cinsiyetler arasında fark olup olmadığı yeterince araştırılmamıştır. Bu nedenle, bu çalışmada Türk popülasyonunda sağlıklı genç yetişkinlerde cinsiyetler arasında el performansı ve el becerilerini karşılaştırmak amaçlanmıştır. Çalışmaya 20-30 yaş arasında çalışmaya katılmak için gönüllü olan, üst ekstremite performansını etkileyecek herhangi bir problemi bulunmayan, sağ el dominant sağlıklı bireyler dahil edildi. Çalışma kapsamında katılımcıların yaş, boy, vücut ağırlığı gibi demografik verileri toplandıktan sonra, bireyler Jebsen-Taylor El Fonksiyon Testi (JTEFT) ve Dokuz Delikli Çivi Testini (DDÇT) yazı-tura yöntemi kullanılarak rastgele şekilde uyguladı.
BULGULAR: Çalışmayı 49 kadın 36 erkek olmak üzere toplam 86 sağlıklı birey dahil edildi. Kadın katılımcıların yaş ortalaması 21,20±0,979 yıl, erkeklerin yaş ortalaması 21,16±1,068 yıl idi. Cinsiyetler arasında dominant olmayan el performansı karşılaştırıldığında sadece JTEFT geniş-ağır cisimleri toplama alt testinde erkek bireylerin kadınlara göre istatistiksel olarak anlamlı derecede testi daha hızlı tamamladıkları bulunmuştur (p=0,024). Diğer alt testler, toplam süre ve DDÇT performansları incelendiğinde cinsiyetler arasında fark bulunmamıştır (p>0,05). Dominant el performansları incelendiğinde erkek katılımcılar kadın katılımcılara göre kart çevirme, geniş-hafif cisimleri toplama ve geniş-ağır cisimleri toplama alt testlerini istatiksel olarak anlamlı derecede hızlı tamamlamışlardır (sırasıyla; p=0,004, p=0,009, p=0,006). Ayrıca, erkek katılımcıların testi tamamlama süreleri kadın katılımcılara göre daha kısaydı (p=0,008). Kadın katılımcıların yazı yazma alt testi süreleri daha kısaydı (p=0,024). Obje toplama, beslenme simülasyonu, pul dizme ve DDÇT performansları bakımından cinsiyetler arasında fark yoktu (p>0,05).  Çalışmada el hızının cinsiyetler arasında benzer olduğu fakat özellikle dominant elde olmak üzere el fonksiyonlarının kadın ve erkek genç sağlıklı bireylerde farklılıklar gösterdiği bulunmuştur. Bu öncü çalışmanın sonuçlarının daha geniş yaş gruplarını ve hastalığa sahip bireyleri dahil edecek şekilde genişletilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

cinsiyet, el fonksiyonları, Jebsen-Taylor el fonksiyon testi, dokuz delikli çivi testi

Kaynakça

• Caccese, J. B., Eckner, J. T., Franco-MacKendrick, L., Hazzard, J. B., Ni, M., Broglio, S. P., . . . Buckley, T. A. (2020). Clinical reaction-time performance factors in healthy collegiate athletes. Journal of Athletic Training, 55(6), 601-607.
• Chan, T. (2000). An investigation of finger and manual dexterity. Perceptual and Motor Skills, 90(2), 537-542.
• Dorfberger, S., Adi-Japha, E., & Karni, A. (2009). Sex differences in motor performance and motor learning in children and adolescents: an increasing male advantage in motor learning and consolidation phase gains. Behavioural brain research, 198(1), 165-171.
• Earhart, G. M., Cavanaugh, J. T., Ellis, T., Ford, M. P., Foreman, K. B., & Dibble, L. (2011). The 9-hole PEG test of upper extremity function: average values, test-retest reliability, and factors contributing to performance in people with Parkinson disease. Journal of Neurologic Physical Therapy, 35(4), 157-163.
• Hackel, M. E., Wolfe, G. A., Bang, S. M., & Canfield, J. S. (1992). Changes in hand function in the aging adult as determined by the Jebsen Test of Hand Function. Physical Therapy, 72(5), 373-377.
• Hervault, M., Balto, J. M., Hubbard, E. A., & Motl, R. W. (2017). Reliability, precision, and clinically important change of the Nine-Hole Peg Test in individuals with multiple sclerosis. International Journal of Rehabilitation Research, 40(1), 91-93. Jebsen, R., Taylor, N., Trieschmann, R., Trotter, M., & Howard, L. (1969). An Objective and Standardized Test of Hand Function. Archives of physical medicine and rehabilitation, 50(6), 311-319.
• John, S., Moorthy, R. K., Sebastian, T., & Rajshekhar, V. (2017). Evaluation of hand function in healthy individuals and patients undergoing uninstrumented central corpectomy for cervical spondylotic myelopathy using nine-hole peg test. Neurol India, 65(5), 1025-1030. doi:10.4103/neuroindia.NI_12_17
• Kubota, H., & Demura, S. (2011). Gender differences and laterality in maximal handgrip strength and controlled force exertion in young adults. Health, 3(11), 684-688.
• Lawrence, K. J. (2014). Chapter 63 - The aging wrist and hand. In T. L. Kauffman, R. Scott, J. O. Barr, & M. L. Moran (Eds.), A Comprehensive Guide to Geriatric Rehabilitation (Third Edition) (pp. 458-460). Oxford: Churchill Livingstone.
• Lee, K.-S., & Jung, M.-C. (2015). Ergonomic evaluation of biomechanical hand function. Safety and health at work, 6(1), 9-17.
• Mathiowetz, V., Weber, K., Kashman, N., & Volland, G. (1985). Adult norms for the nine hole peg test of finger dexterity. The Occupational Therapy Journal of Research, 5(1), 24-38.
• Metcalf, C. D., Irvine, T. A., Sims, J. L., Wang, Y. L., Su, A. W., & Norris, D. O. (2014). Complex hand dexterity: a review of biomechanical methods for measuring musical performance. Frontiers in psychology, 5, 414.
• Oxford Grice, K., Vogel, K. A., Le, V., Mitchell, A., Muniz, S., & Vollmer, M. A. (2003). Adult norms for a commercially available Nine Hole Peg Test for finger dexterity. The American journal of occupational therapy, 57(5), 570-573.
• Öksüz, Ç., Sığırtmaç, İ., & Leblebicioğlu, G. (2017). 1.2 hand outcome measurements. Evidence Based Data In Hand Surgery And Therapy, 23.
• Puh, U. (2010). Age-related and sex-related differences in hand and pinch grip strength in adults. International Journal of Rehabilitation Research, 33(1), 4-11.
• Reynolds, M. R., Scheiber, C., Hajovsky, D. B., Schwartz, B., & Kaufman, A. S. (2015). Gender differences in academic achievement: Is writing an exception to the gender similarities hypothesis? The Journal of genetic psychology, 176(4), 211-234.
• Ruff, R. M., & Parker, S. B. (1993). Gender-and age-specific changes in motor speed and eye-hand coordination in adults: normative values for the Finger Tapping and Grooved Pegboard Tests. Perceptual and Motor Skills, 76(3_suppl), 1219-1230.
• Sarfaraz, Z., Vahedi, Z., Feizy, A., & Behnia, F. (2008). Hand function related to age and sex. Iranian Rehabilitation Journal, 6(1), 10-15.
• Schaefer, S. Y., Saba, A., Baird, J. F., Kolar, M. B., Duff, K., & Stewart, J. C. (2018). Within-session practice effects in the jebsen hand function test (JHFT). American Journal of Occupational Therapy, 72(6), 7206345010p7206345011-7206345010p7206345015.
• Schoneveld, K., Wittink, H., & Takken, T. (2009). Clinimetric evaluation of measurement tools used in hand therapy to assess activity and participation. Journal of Hand Therapy, 22(3), 221-236.
• Sears, E. D., & Chung, K. C. (2010). Validity and responsiveness of the jebsen–taylor hand function test. The Journal of hand surgery, 35(1), 30-37.
• Sığırtmaç, İ. C., & Öksüz, Ç. (2021). Investigation of reliability, validity, and cutoff value of the Jebsen-Taylor Hand Function Test. Journal of Hand Therapy, 34(3), 396-403.
• Srinivasan, D., Sinden, K. E., Mathiassen, S. E., & Côté, J. N. (2016). Gender differences in fatigability and muscle activity responses to a short-cycle repetitive task. European journal of applied physiology, 116(11), 2357-2365.
• Takla, M. K., Mahmoud, E. A., & Abd El-Latif, N. (2018). Jebsen Taylor Hand Function test: Gender, dominance, and age differences in healthy Egyptian population. Bulletin of Faculty of Physical Therapy, 23(2), 85-93.
• Uysal, S. A., Ekinci, Y., Çoban, F., & Yakut, Y. (2019). Edinburgh el tercihi anketi Türkçe güvenirliğinin araştırılması. Journal of Exercise Therapy and Rehabilitation, 6(2), 112-118.
• van de Ven-Stevens, L. A., Munneke, M., Terwee, C. B., Spauwen, P. H., & van der Linde, H. (2009). Clinimetric properties of instruments to assess activities in patients with hand injury: a systematic review of the literature. Archives of physical medicine and rehabilitation, 90(1), 151-169.
• Wang, Y.-C., Bohannon, R. W., Kapellusch, J., Garg, A., & Gershon, R. C. (2015). Dexterity as measured with the 9-Hole Peg Test (9-HPT) across the age span. Journal of Hand Therapy, 28(1), 53-60.
• Weinstock-Zlotnick, G., & Mehta, S. P. (2016). A structured literature synthesis of wrist outcome measures: An evidence-based approach to determine use among common wrist diagnoses. Journal of Hand Therapy, 29(2), 98-110.
• Yang, Y., Tam, F., Graham, S. J., Sun, G., Li, J., Gu, C., . . . Zuo, Z. (2020). Men and women differ in the neural basis of handwriting. Hum Brain Mapp, 41(10), 2642-2655. doi:10.1002/hbm.24968