TFRS 16 KİRALAMALAR STANDARDI’NIN BORSA İSTANBUL’DA İŞLEM GÖREN ŞİRKETLERİN FİNANSAL YAPILARINA VE PERFORMANSLARINA OLAN ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 96 - 114, 30.06.2022

Fatma Pamukçu Ayşenur İbiş Oğuz

Öz

TFRS 16 Kiralamalar Standardı, kiracılar açısından tek bir muhasebeleştirme modeli getirmekte olup, kiracıların kiralama işlemlerine ilişkin olan 12 aydan uzun süreli varlık ve yükümlülüklerini finansal tablolara almasını öngörmektedir. Bunu sağlamak amacıyla kiracıların kiralamaya ilişkin varlığı kullanım hakkı varlığı olarak, kiralamaya ilişkin borçlarını ise kira ödemeleri şeklinde yükümlülük olarak finansal tablolarına alması gerekmektedir. TFRS 16 öncesinde yürürlükte olan TMS 17 Kiralama İşlemleri Standardı ise kiralama işlemlerini kiracılar açısından finansal kiralamalar ve faaliyet kiralamaları şeklinde sınıflandırmış olup, finansal kiralamaların finansal tablolara alınmasını, faaliyet kiralamalarının ise finansal tablo dipnotlarında raporlanması öngörmüştür. Diğer bir ifadeyle, TMS 17’ye göre faaliyet kiralamaları bilanço dışı kalemler olarak nitelendirilmiştir. TFRS 16’ya geçişle birlikte faaliyet kiralamalarının da finansal tabloların içeriğinde raporlanması zorunlu hale gelmiştir. Bu durum şirketlerin finansal yapılarını ve performanslarını etkileyecek önemli bir değişikliktir. Bu çalışmanın amacı bilanço dışı bırakılan kiralamalarla ilgili teorik çerçeveyi esas almak suretiyle, TFRS 16 kapsamında öngörülen yeni kiralama modelinin uygulanması ile birlikte faaliyet kiralamalarının bilançoya alınmasının şirketlerin finansal yapılarında ve performanslarında yaratacağı muhtemel etkilere ilişkin sonuçları ortaya koymaktır. Çalışma, yapılan ampirik bir analiz aracılığıyla bu değişikliğin şirketlerin finansal yapı oranlarına ve finansal performans oranlarına olan etkisini göstermektedir. Çalışmanın bulgularının kiralama muhasebesi üzerine yürütülen tartışmalar ile muhasebe meslek mensuplarının ve standart koyucu kuruluşların yaptığı çalışmalara katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

TFRS 16, Kiralama Muhasebesi, Faaliyet Kiralamaları, Finansal Oranlar

Kaynakça

• Abdel-Khalik, A. R. (1981). The economic effects on lessees of FASB Statement No. 13, accounting for leases. (Research Report). Financial Accounting Standards Board of the Financial Accounting Foundation.
• Acar, M., Temiz, H. & Aktaş, R. (2017). UMS 17 Kiralama İşlemleri standardından UFRS 16’ya geçişin finansal tablolar üzerinde etkisi: Borsa İstanbul örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(3), 592-623.
• Akbulut, H. D. (2018). Faaliyet kiralaması işlemlerinin aktifleştirilmesinin finansal tablolara ve finansal oranlara etkisi üzerine bir telekomünikasyon şirketinin vakâ incelemesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 78, 17-36.
• Aktaş, R., Karğın, S. & Demirel Arıcı, N. (2017). Yeni kiralamalar standardı UFRS 16’nın getirdiği yenilikler ve işletmelerin finansal tablolarına ve finansal oranlarına olası etkilerinin değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 858-881.
• Aslan, Ü. (2018). UFRS 16 Kiralamalar Standardı kapsamında faaliyet kiralamasının kiracı işletme tarafından muhasebeleştirilmesi ve raporlanması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 77, 55-68.
• Beattie, V., Edwards, K., & Goodacre, A. (1998). The impact of constructive operating lease capitalization on key accounting ratios. Accounting and Business Research, 28(4), 233- 254.
• Bennett, B. K., & Bradbury, M. E. (2003). Capitalizing non-cancellable operating leases. Journal of International Financial Management and Accounting, 14(2), 101-114.
• Branswijck, D., Longueville S., & Everaert, P. (2011). The financial impact of the proposed amendments to IAS 17: Evidence from Belgium and the Netherlands. Accounting and Management Information Systems, 10(2), 275-294.
• Demir Ercan, D. & Selimler, H. (2019). Yeni kiralama standardı TFRS 16’nın finansal tablolara etkisi. International Social Sciences Studies Journal, 5(46), 5408-5417.
• Duke, J.C., Hsieh, S.J., & Su, Y. (2009). Operating and synthetic leases: Exploiting financial benefits in the post-Enron era. Advances in Accounting, 25(1), 28-39.
• Durocher, S. (2008). Canadian evidence on the constructive capitalization of operating leases. Accounting Perspectives, 7(3), 227-256. https://doi.org/10.1506/ap.7.3.2.
• Elliott, B. & Elliott, J. (2017). Financial accounting and reporting (18th Edition). Harlow: Pearson Education.
• Erol, A., Yıldırım, E., & Toroslu, V. (2011). Tüm Yönleriyle Finansal Kiralama [Leasing] İçtihatlı-Gerekçeli (2. Baskı). Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Fafatas, S., & Fischer, D. (2016). The effect of the new lease accounting rules on profitability analysis in the retail industry. The Journal of Corporate Accounting & Finance, 28(1), 19-31.
• Fitò, M. A., Moya, S., & Orgaz, N. (2013). Considering the effects of operating lease capitalization on key financial ratios. Spanish Journal of Finance and Accounting, 159, 341-369.
• Fülbier, R. U., Silva, J. L., & Perdehirt, M. H. (2008). Impact of lease capitalization on financial ratios of listed German companies. Schmalenbach Business Review, 60, 122-144.
• Giner, B., Merello P., & Pardo, F. (2019). Assessing the impact of operating lease capitalization with dynamic Monte Carlo simulation. Journal of Business Research, 101, 836-845.
• Goodacre, A. (2003). Operating lease finance in the UK retail sector. The International Review of Retail. Distribution and Consumer Research, 13(1), 99-125.
• Graham, R. C., & King, R. D. (2011). Decision usefulness of whole-asset operating lease capitalizations. Advances in Accounting, 29(1), 60-73.
• Grossmann, A. M., & Grossmann, S. D. (2010). Capitalizing lease payments: Potential effects of the FASB/IASB plan. CPA Journal, 80, 6-11.
• Imhoff, E. A., Lipe, R. C., & Wright, D. W. (1991). Operating leases: Impact of constructive capitalization. Accounting Horizons, 5(1), 51-63.
• Imhoff, E. A., Lipe, R. C., & Wright, D. W. (1997). Operating leases: Income effects of constructive capitalization. Accounting Horizons, 1(2), 12-32.
• Jesswein, K. R. (2009). Analyzing creditworthiness from financial statements in the presence of operating leases. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 13(1), 75-90.
• Joubert, M., Garvie, L., & Parle, G. (2017). Implications of the new accounting standard for leases (IFRS 16) with the inclusion of operating leases in the balance sheet. Journal of New Business Ideas & Trends, 15(2), 1-11.
• KGK. (2008). TFRS 16 Kiralamalar. Ankara. https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TMS_TFRS_Setleri/2022/Mavi_Kitap/TFRS%2016.pdf
• KGK. (2018a). TMS 17 Kiralama İşlemleri. Ankara. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2011Seti/TMS17.pdf
• KGK. (2018b). Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve. Ankara. https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TMS_TFRS_Setleri/2022/Mavi_Kitap/Finansal%20Raporlamaya%20%C4%B0li%C5%9Fkin%20Kavramsal%20%C3%87er%C3%A7eve%20(2018%20S%C3%BCr%C3%BCm%C3%BC).pdf
• Marşap, B & Yanık, S. (2018). IFRS 16 kapsamında kiralama işlemlerinin finansal raporlamaya etkisinin incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 80, 23-42.
• Morales-Diaz, J., & Zamora-Ramìrez, C. (2018). The impact of IFRS 16 on key financial ratios: A new methodological approach. Accounting in Europe, 15(1), 105-133.
• Mulford, C., & Gram, M. (2007). The effect of lease capitalization on various financial measures: An analysis of the retail industry. The Journal of Applied Research in Accounting and Finance, 2(2), 3-14.
• Nelson, A. (1963). Capitalizing leases: The effect on financial ratios. Journal of Accountancy, 116(1), 49-58.
• Örten, R. & Karapınar, A. (2013). Türkiye muhasebe standartları ile uyumlu dönemsonu muhasebe uygulamaları. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özdoğan, B. & Uygun, U. (2020). TMS 17 Kiralama İşlemleri standardından TFRS 16 Kiralamalar standardına geçişte BİST şirketlerine yönelik sektörel etkilerin karşılaştırmalı analizi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 209-227.
• Öztürk, C. (2016). UFRS 16 Kiralama İşlemleri standardının eski UMS 17 standardı ile karşılaştırılması ve Almanya ve Türkiye'de Hisse senetleri halka açık olan hava yolu şirketlerinin finansal durumuna etkisi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18(1), 1-50.
• Öztürk, M. & Serçemeli, M. (2016). Impact of new standard “IFRS 16 Leases” on statement of financial position and key ratios: A case study on an airline company in Turkey. Business and Economics Research Journal, 7(4), 143-157.
• Pardo Pèrez, F., Giner Inchausti, B., & Cancho Ortega, R. (2015). Operating leases: An analysis of the economic reasons and the impact of capitalization on IBEX 35 companies. Working paper, University of Valencia.
• Raoli, E. (2021). Transition to the new lease accounting model (IFRS 16) and companies’ performance evidence from Italian listed companies. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 3(25), 1-18.
• Sarı, E. S., Altıntaş, T., Taş, N. (2016), The effect of the IFRS 16: Constructive capitalization of operating leases in the Turkish retailing sector. Journal of Business, Economics and Finance, 5(1), 138-147.
• Sing, A. (2011). A restaurant case study of lease accounting impacts of proposed changes in lease accounting rules. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 23(6), 820-839.
• Şentürk, F. (2016). Türk vergi mevzuatı kapsamındaki faaliyet kiralaması yapan işletmelerde muhasebe uygulamaları. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1), 619-639.
• Veverkovà, A. (2019). IFRS 16 and its impacts on aviation industry. Acta Universitatis Agriculturae Silviculturae Mendelianae Brunensis, 67(5), 1369-1377.
• Wong, K., & Joshi, M. (2015). The impact of lease capitalization of financial statements and key ratios: Evidence from Australia. Australian Accounting. Business and Finance Journal, 9(3), 27-44.