TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ENFLASYON ORANI VE KİŞİ BAŞINA GELİRİN İŞGÜCÜNE KATILMA ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: SVAR ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 75 - 95, 01.07.2024

Atilla Aydın

https://doi.org/10.61127/idusos.1498084

Öz

Bir ülkede işgücüne katılım oranının yüksek olması, çalışma çağındaki bireylerin çalışmaya istekli olduğunun göstergesi olarak değerlendirilebilir. İşgücüne katılım oranını cinsiyet, medeni durum, yaşanılan bölge gibi demografik faktörler etkileyebilmektedir. Bu çalışmada ise işgücüne katılım oranını etkileyen iktisadi faktörlere odaklanılmıştır. Çalışma çerçevesinde Türkiye ekonomisi için enflasyon oranı ve kişi başına gelirin işgücüne katılım oranı üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Ayrıca değişkenlerin birbirleriyle olan karşılıklı etkileşimlerinin de belirlenmesi hedeflenmektedir. Bu bağlamda Türkiye ekonomisi için son yıllarda iktisadi sorunlar olarak algılanan yüksek enflasyon ve makroekonomik istikrarsızlık işgücüne katılım oranı ile ilişkilendirilerek politika önerileri getirilmesi amaçlanmaktadır. Öncelikle değişkenlerin durağanlık durumlarının belirlenmesi için geleneksel ve yapısal kırılmalı birim kök testleri uygulanmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkilerin belirlenmesi için ise Yapısal Vektör Otoregresif Model (SVAR kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre kişi başına gelirde yaşanan şokların işgücüne katılım oranı üzerindeki etkisi kısa dönemde negatif, uzun dönemde pozitiftir. Enflasyon oranında yaşanan şokların işgücüne katılım oranı üzerindeki etkisi kısa ve uzun dönemde negatiftir. İşgücüne katılım oranındaki şokların işgücüne katılım üzerindeki etkisi ise kısa ve uzun dönemdeki etkisi pozitiftir. Ayrıca varyans ayrıştırma analizi sonuçlarına göre uzun dönemde işgücüne katılım oranındaki değişimin %50’si kişi başına gelirden, %45’i kendisinden, %5’i enflasyon oranından kaynaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İşgücüne katılım oranı, Enflasyon, Kişi başına milli gelir, SVAR

Kaynakça

• Akcan, M. B. ve Azazi, H. (2022). İstihdam oluşturmayan büyümenin sektörel analizi: Türkiye örneği. Journal of Management and Economics Research, 20(1), 227-246.
• Albayrak, M. (2022). Sanayi ve hizmet sektörleri istihdamı ile ekonomik büyüme ilişkisi. Selin Oyan Küpeli & Ahmet Fidan (Ed.), Sosyal Bilimlerde Disiplinler Arası Çalışmalar – I, (85- 105). Efe Akademi Yayınları, İstanbul.
• Amisano, G. ve C. Giannini (1997), topics in structural VAR econometrics, Second Edition, Springer-Verlag, Berlin, Germany.
• Apaydın, Ş. ve Şahin, H. (2017). Türkiye'de kısa vadeli sermaye akımlarının iktisadi dalgalanmalar üzerindeki etkileri: Bir uzun dönem kısıtlı SVAR modeli. Politik Ekonomik Kuram, 1(1), 22-72.
• Bakare, A. S. (2011), The determinants of urban unemployment crisis in nigeria: an econometric analysis, Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences (JETEMS), Cilt 2, Sayı 3, 184-192.
• Bernanke, B. (1986), An alternative explanations of money-ıncome correlation, NBER Working Papers, No: 1842. Carrion-i Silvestre, J.L., Kim, D. ve Perron, P. (2009), GLS-based unit root tests with multiple structural breaks under both the null and the alternative hypothesis, Econometric Theory, 25/6, 1754-1792.
• Çil, N. (2018), Finansal Ekonometri. Der Yayınları, İstanbul.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979), Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Dickey D.A. ve Fuller W.A.(1981), Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), ss.1057 1072.
• Düzyol Tıh, A. (2019). Kadın işgücüne katılımın ekonomik belirleyicileri, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Enders, W. (2010), Applied econometric time series, Third Edition, New York, Wiley.
• Fatima, A. ve Sultana, H. (2009). Tracing out the u-shape relationship between female labor force participation rate and economic development for Pakistan. International Journal of Social Economics, 36 (1/2), 181-198.
• Juselius, K. (2006), The cointegrated VAR model: Methodology and Applications, Oxford University Press.
• Kapetanios, G. (2005). Unit‐root testing against the alternative hypothesis of up to m structural breaks. Journal of Time Series Analysis, 26(1), 123-133.
• Korkmaz, M., Alacahan, N.D., Cesim, D.T., Yücel, A.S. ve Aras, G. (2013). Türkiye’de kadın istihdamının Amerika Birleşik Devletleri’ndeki kadın istihdamı ile karşılaştırılması, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (9), 1845-1863.
• Lee, J. ve Strazicich, M.C. (2003), Minimum lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. The Review of Economics and Statistics 85 (4), 1082-1089.
• Lee, J. ve Strazicich, M.C. (2004), Minimum lagrange multiplier unit root tests with one structural break, Appalachian State University Working Papers, 4/17, 1-15.
• Lumsdaine, R. L. ve Papell, D. H. (1997), Multiple trend breaks and the unit root hypothesis. The Review of Economics and Statistics. 79: 212-218.
• Lütkepohl, H. (2005), New introduction to multiple time series analysis, Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
• Maddala, G.S. ve Kim, I.M. (2004), Unit roots, cointegration and structural change, Cambridge University Press, Sixth Printing.
• Narayan, P.K. ve Popp, S. (2010), A new unit root test with two structural breaks in level and slope at unknown time. Journal of Applied Statistics, 37(9), 1425-1438.
• Nelson, C. ve Plosser, C. (1982), Trends and random walks in macroeconomic time series: Some evidence and implıcations. Journal of Monetary Economics, (10), 139-169.
• Özkök, C.S. ve Polat, M. A. (2020). Ekonomik büyüme, enflasyon ve kentleşmenin kadınların işgücüne katılımına etkileri: Türkiye üzerine bir uygulama. Global Journal of Economics and Business Studies, 9(17), 63-76.
• Özer, M. ve Biçerli, K. (2004). Türkiye’de kadın işgücünün panel veri analizi. Sosyal Bilimler Dergisi, (2003-2004), 55-86.
• Perron, P. (1989), The great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis. Econometrica 57:1361-1401.
• Phillips, P.C. ve Perron, P. (1988), Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), ss.335 346.
• Sevütekin, M. ve Çınar, M. (2017), Ekonometrik zaman serileri analizi, eviews uygulamalı, Bursa, Dora Yayıncılık.
• Sims, C.A. (1980), Macroeconomics and reality, Econemetrica, 48(1), 1-48.
• Sims, C. (1986), Are forecasting models usable for policy analysis?, Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, Winter, pp. 3-16.
• Tam, H. (2011). U-shaped female labor participation with economic development: some panel data evidence. Economics Letters, 110 (2), 140-142.
• Tansel, A. (2001). Economic development and female labor force participation in Turkey: Time-series evidence and cross-province estimates, ERF Working Paper 0124.
• Tsay, R.S. (2010), Analysis of financial time series, Third Edition, John Wiley & Sons.
• Turhan, Ş. ve Erdal, B. (2022). Ekonomik büyüme ve tarımsal istihdam. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 66-74.
• TÜİK (2024), Eğitim durumuna göre temel işgücü göstergeleri, Erişim Tarihi: 05 Haziran 2024, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1
• TÜİK (2024), İşgücüne dâhil olmama nedenleri, Erişim Tarihi: 05 Haziran 2024, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1
• TÜİK (2024), Temel işgücü göstergeleri, Erişim Tarihi: 05 Haziran 2024, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1
• Türlüoğlu, E. (2018). Kadın istihdam ve büyüme ilişkisi: VAR modeli analizi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(9), 59-68.
• WB (2024), GDP per capita, Erişim Tarihi: 31 Mayıs 2024, https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD
• WB (2024), Inflation, consumer prices, Erişim Tarihi: 31 Mayıs 2024, https://data.worldbank.org/indicator/FP.CPI.TOTL.ZG
• WB (2024), Labor force participation rate, Erişim Tarihi: 31 Mayıs 2024, https://data.worldbank.org/indicator/SL.TLF.ACTI.ZS
• Zeren, F. ve Kılınç Savrul, B. (2017). Kadınların işgücüne katılım oranı, ekonomik büyüme, işsizlik oranı ve kentleşme oranı arasındaki saklı koentegrasyon ilişkisinin araştırılması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(30), 87-103.
• Zivot, E. ve Andrews, D. (1992), Further evidence on the great crash, the oil-price shock and the unit-root hypothesis. Journal of Business Economic Statistics. 10(3): 251- 270.