Ehl-i Sünnet Kelamına Giden Süreçte Ebu Hanife ve Şafiî’nin El-Fıkhu’l-Ekber Adlı Risalelerinde Yer Alan İtikadi Konuların Mukayeseli Tahlili

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 1, 35 - 63, 03.02.2017

Hamdi Gündoğar

Öz

 İmam Ebu Hanife ve İmam Şafii Selef dönemi âlimlerinden olup birer fıkıh mezhebi kurucularıdır. Ebu Hanife ve Şafiî, fıkhın yanı sıra akaid ve kelam meseleleri ile de ilgilenmişlerdir. Ebu
Hanife “el-Fıkhu’l-ekber” adlı risalesinde akaide ilişkin görüşlerini muhtasar bir şekilde yazmıştır.
Ebu Hanife risalesinde nakli delillere fazla yer vermeden konuları akli delillerle izah eder.
İmam Şafi’nin “el-Fıkhu’l-ekber fî usûli’din” adlı risalesi Ebu Hanife’nin risalesine göre daha hacimli
ve mufassaldır. Şafiî risalesinde konularla ilgili nakli delilleri verdikten sonra akli izahlar yapar. Ebu
Hanife’nin risalesinde yer almayan “imamet” gibi bazı konular Şafiî’nin risalesinde yer almıştır. Her
iki imam da risalelerinde dönemlerindeki muhalif grupların görüşlerine cevap tekil edecek açıklamalarda bulunmuşlardır. 

Anahtar Kelimeler

Ebu Hanife, Şafiî, Akide, Kelam, el-Fıkhu’l-ekber

Kaynakça

• Altıntaş, Ramazan, “Ebu Hanife’nin Kelam Metodu ve “el-Fıkhu’l-Ekber” adlı Eserine Yöneltilen Bazı İtirazlar”, İslami Araştırmalar, 2002, XV, sayı: 1-2, (Ebu Hanife Özel Sayısı).
• Aybakan, Bilal,“Şafiî”, DİA, XXXVIII.
• Buhari, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahihu’l-Buhari, İstanbul 1413/1992.
• Ebu Davud es-Sicistani Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdi el-Basri, es-Sünen, İstanbul 1413/1992.
• Ebu Hanife, el-Fıkhul’-ekber, Haydarabad/Dekkan 1342.
• Matüridi, Kitabu’t-Tevhid, Çev. Bekir Topaloğlu. İSAM Yayınları, Ankara 2002.
• Müslim, Ebu Hüseyn b. Haccac el-Kuşeyri, Sahihu’l-Müslim, İstanbul 1413/1992.
• Özler, Mevlüt, “İki Akaid Metni; el-Fıkhu’l-Ekber ile en-Nesefi Akaidi’nin Muhteva Açısından Mukayeseli Bir Tahlili”, Atatürk Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Erzurum 1999, sayı: 14.
• Sabuni, Nureddin, Matüridiyye Akaidi (el-Bidaye fî Usûli’d-Din) Çev. Bekir Topaloğlu. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1998.
• Şafiî, el-Fıkhu’l-ekber fî Usûli’d-din, Mısır 1406.
• Teftazani, Sa’duddin, Şerhu’l-Akaid, Çev. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1991.
• Tirmizi, Ebu İsa Muhammed b. İsa b. Sevre, es-Sünen, İstanbul 1413/1992.
• Topaloğlu, Bekir, Kelam İlmine Giriş, Damla Yayınevi, Ankara 2014.
• Yeşilyurt, Temel, “Fıkhu’l-Ekber’e Metodolojik Bir Bakış”, İslami Araştırmalar, 2002, XV, sayı: 1-2 (Ebu Hanife Özel Sayısı).