İSLAM HUKUKUNDA İDDET NAFAKA İLİŞKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 103 - 117, 15.12.2021

Ramazan Aksoy

Öz

İslâm hukuku açısında evlilik kurumu, bir akit olmasının yanı sıra insan neslinin sağlıklı
olarak devamına vesile olan, Kur’an’ın tanımıyla insanın huzur ve sükûn bulacağı bir
müessesedir. Hiç şüphesiz bu müessesenin ayakta durması büyük oranda evli tarafların
uyumlu bir şekilde yaşayabilmelerine bağlıdır. Evlilik birliğinin bozulması, hoş
görülmemekle birlikte tarafların arasında genelde uyumsuzluk baş gösterip evlilik
çekilmez hale geldiği zaman başvurulan son çaredir. Bu birliğin bozulması halinde
tarafların birbirlerine karşı hak ve sorumlulukları bir müddet daha devam eder. Bu hak
ve sorumluluklar tarafların rızasıyla ya da hak sahibinin feragat etmesiyle ortadan
kalkacağı için kul hakkıdır. Devam eden hak ve sorumlulukların başında bazı
durumlarda erkekler de dahil olmak üzere her ikisinin bazı durumlarda da sadece
kadının beklemesi gereken iddet süresi ile bu süre içerisinde kadına verilmesi gereken
nafaka gelmektedir.
Evlilik birliğinin devam ettiği sürede ki nafakanın hangi hallerde farz hangi hallerde ise
sâkıt olduğu ayrı bir çalışma konusudur. Biz bu çalışmada sebebi ne olursa olsun
nihayete eren evlilik birliğinde boşama çeşitlerini, iddet bekleyecek erkek veya kadının
bekleyeceği süreyi ve helal ve harama direk etkisi olması hasebiyle iddet süresi ve
sonrasındaki nafakanın fıkhî yönü inceleyeceğiz. Özellikle erkeklerin de iddet beklediği
durumların olduğunu iddet sonrasındaki nafakanın hükmünü tespit etmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Hukuk, İslam hukuku, nikah, boşanma, iddet, kadın, erkek

Kaynakça

• Abdulamid, Muhammed Muhyiddin. el-Ahvalü’ş-Şahsiyye fi’ş-Şeriati’l-İslamiyye. Kahire: Matbeatü’lİstikamet, 1942.
• Acar, H. İbrahim. “İddet”. 21/466-471. İsatanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî el- (ö. 458/1066). es-Sünenü’l-Kübra. thk. Muhammed Abdulkadir Ata. XI Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukuki İslamiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. VIII Cilt. İstanbul: Enes Sarmaşık Ltd.Şti, ts.
• Buharî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî (256/870). el-Câmiʿu’l-Müsnedü’s-Saḥîḥu’l- Muhtasar Min Umûri Resûlillâh Ṣallallâhü ʿaleyhi Ve Sellem Ve Sünenihî Ve Eyyâmih. IX Cilt. byy.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
• Çeker, Orhan. Osmanlı Hukuk-ı Aile Kararnamesi. Konya: Mehir Vakfı, 2016.
• Ebu Dâvûd, Ebû Dâvûd Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî (ö. 275/889). Sünen-i Ebî Dâvûd. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Ebu Zehra (ö.1974), Muhammed. el-Ahvalü’ş-Şahsiyye,. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 2012.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri. İstanbul: Ensar Neşriyat, 5. Basım, 2015.
• Haddâdî, Radıyyüddîn Ebû Bekr b. Alî b. Muhammed (ö. 800/1398). el-Cevheretü’n-Neyyira. İstanbul: Fazilet Neşriyat, 1978.
• Halebî, İbrâhîm b. Muhammed b. İbrâhîm (ö. 956/1549). Mecmeu’l-Enhur fi Şerhi Mülteka’l-Ebhur. II Cilt. İstanbul: Eda Neşriyat, ts.
• İbn Abidin, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkī (ö. 1252/1836). Reddü’l- Muḥtâr ʿale’d-Dürri’l-Muḫtâr. IVX Cilt. Riyad: Dâru Alemi’l-Kütüb, 2003.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem b. Ali b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfî (ö. 711/1311. Lisanü’l-Arab. XVI Cilt. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1414.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî (ö. 970/1563). el-Bahrü’r-Râik Şerhu Kenzi’d- Deḳāiḳ,. thk. Ahmed İzzî. VIII Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabi, 1. Basım, 2015.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Ahmed el-Kurtubî el-Endelüsî (ö. 520/1126). Bidâyetü’l- Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesıd. thk. Şeyh Ali Muhammed Muavviz, Şeyh Adil Ahmed Abdulmecid. VI Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2018.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî (ö. 861/1457). Şerhu Fethi’l-Kadir ale’l-Hidâye Şerhu Bidayeti’l-Mübtedi. thk. Abdurrezzak Gali el-Mehdi. X Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 2017.
• İmam Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes el-Asbahî. el-Muvaṭṭaʾ. nşr. Muhammed Fuad Abdulbaki. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türas, 1406–1985.
• Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslam Hukuku. III Cilt. İsatanbul: İz Yayıncılık, 2014.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed el-Kâsânî (ö. 587/1191). Bedâ.i.u’s-Sanâ.i. fî Tertîbi’şŞerâ .i.. thk. Şeyh Ali Muhammed Muavviz, Şehy Âdil Ahmed Abdülmevcud. X Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 2010.
• Kudurî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed (ö. 428/1037). Kudurî (el-Muhtasar). İstanbul: Fazilet Neşriyat, 2013.
• Merginânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Ferganî (ö. 593/1197). el-Hidaye Şerhu Bidâyeti’l-Mübtedi. IV Cilt. Kahire: el-Mektebetü’t-Tevfîkiyye, ts.
• Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd (ö. 683/1284). el-İhtiyar li Ta’lîli’l- Muhtar. thk. Mustafa Beycu. V Cilt. İstanbu: Ravza, ts.
• Meydanî, Abdülganî b. Tâlib b. Hammâde el-Meydânî el-Guneymî ed-Dımaşki (ö. 1298/1881). el-Lübab fi Şerhi’l-Kitab. İstanbul: Asitâne, ts.
• Molla Husrev, Muhammed b. Feramuz b. Ali Rûmî Molla Husrev (ö. 885/1480). ed-Dürerü’l-Hukkâm fî Şerhi Ğureri’l-Ahkâm. II Cilt. Istanbul: Fazilet Neşriyat, ts.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî en-Nevevî (ö. 676/1277). Minhâcü’t-Tâlibin ve Umdetü’l- Müftîn fi’l-Fıkhi. thk. Ivaz Kasım Ahmed Ivaz). 1 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2005.
• Semerkandî, Ebû Bekr Alâüddîn Muhammed b. Ahmed b. Ebî Ahmed (ö. 539/1144). Tuhfetü’l-Fukaha. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed (ö. 483/1090 [?]). Kitabü’l-Mebsut. thk. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 4. Basım, 2017.
• Şaban, Zekiyüddin. İslâm Hukuk İlminin Esasları (Usûlü’l-Fıkh). çev. İbrahim Kâfi Dönmez. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 24. baskı.
• Şevkanî, Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Abdullah (ö. 1250/1834). İrşâdü’l-Fühûl ilâ Tahkîki’l-Hakkı min İlmi’l-Usûl. thk. Şeyh Ahmed Azve Inaye. II Cilt. Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 1999.
• Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. Selame, (321/933). Muhtasar-ut Tahâvî, Beyrut 1986. Beyrut: Dâru İhyai’l-Ulum, 1986.