TURİZM YEREL HALKIN SİYASİ TERCİHLERİNİ DEĞİŞTİREBİLEN BİR KATALİZÖR MÜDÜR?

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 1, 23 - 45, 22.06.2025

Mustafa Doğan , Sebahattin Emre Dilek

Öz

Turizm, destinasyonlara farklı şehir, bölge ya da ülkeden çeşitli etnisite, dil, din, kültür gibi farklı özelliklere sahip insanlar ile yerel halk arasında bir etkileşim gerçekleşmesini sağlamaktadır. Bu etkileşimin doğası gereği her iki tarafta etkisi olmakla birlikte daha çok yerel toplumun sosyal, kültürel ve siyasal değerleri ve yapısında bir değişime neden olduğu; bu nedenle turizmin bir sosyal değişim ajanı-faktörü olduğuna ilişkin alanyazında çeşitli teoriler bulunmaktadır. Çalışma bu teorileri de dikkate alarak turizm gelişimi ile yerel halkın sosyal, kültürel, siyasal değişimi arasındaki ilişkiye, siyasi tercihler üzerinden bakmıştır. Bunun için de seçili turizm bölgelerinde yaşayan toplumun, oy verme davranışı ya da tercihlerindeki değişimler zaman içinde incelenmiştir. Araştırmada, Türkiye’de turizmin erken dönemden (1980 öncesi) itibaren gelişmeye başladığı ve bugün önemli bir olgunluk düzeyine sahip ve sadece yerli turist-iç turizm değil aynı zamanda yabancı turist-dış turizme de açık olan; hem deniz-kıyı hem de kültür turizmi türlerinin hâkim olduğu Türkiye’nin farklı il ve ilçeleri (Antalya: Alanya-Manavgat-Kaş; Nevşehir: Ürgüp-Avanos-Derinkuyu; Muğla: Bodrum-Marmaris-Fethiye) araştırma alanı olarak seçilmiştir. 1983 ile 2023 yılları arasındaki dönemde yapılan ve doğrudan siyasi tercihleri yansıtan milletvekili genel seçimleri sonuçları, araştırma alanı kapsamındaki üç il dokuz ilçe üzerinden karşılaştırmalı bir analizle incelemiştir. Bu destinasyon-bölgelerde yaşayan yerel halkın siyasi tercihlerini yansıtan oy verme davranışlarında, zaman içinde (40 yıl) belirgin bir farklılık olup olmadığı araştırılmıştır. Marmaris ve Bodrum destinasyonlarında kısmen, diğer destinasyonlarda ise turizmin gelişimi siyasi tercihler üzerinde önemli bir farklılık yaratmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Yerel Halk , Oy Verme Davranışları , Siyasi Tercihler , Değişim , Turizm , Türkiye

Etik Beyan

Çalışmada ikincil veriler kullanıldığı için etik kurul onayı gerekmemektedir.

IS TOURISM A CATALYST THAT CAN CHANGE THE POLITICAL PREFERENCES OF LOCAL PEOPLE?

Öz

Tourism provides interaction between local residents and people with different characteristics- such as ethnicity, language, religion and culture-from different cities, regions, or countries. Although this interaction impacts both sides due to its nature, it primally leads to changes in the social, cultural and political values and structure of the local community. Consequently, there are various theories in the literature regarding tourism as a social change agent-factor. Taking these theories into account, this study examines the relationship between tourism development and the social, cultural, and political changes experienced by local communities, focusing on political preferences. For this purpose, changes in the voting behavior or preferences of residents in selected tourism regions were analyzed over time. Tourism in Turkey began to develop in its early period (prior to 1980) and has since reached a significant level of maturity, attracting both domestic tourists- tourism and international tourists-tourism; Various cities and districts of Turkey (Antalya: Alanya-Manavgat-Kaş; Nevşehir: Ürgüp-Avanos-Derinkuyu; Muğla: Bodrum-Marmaris-Fethiye), known for both coastal and cultural tourism, were selected as research areas. The study analyzed the results of the parliamentary general elections held between 1983 and 2023events that directly reflect political preferences- in three provinces and nine districts within these regions. The study investigated whether there was a significant change over the past40 years in the voting behavior of the local population in these destinations. The findings suggest that, while tourism development in certain areas, such as Marmaris and Bodrum, has partially influenced political preferences, other destinations have not experienced significant changes in this regard.

Anahtar Kelimeler

Residents , Vote behaviours , Political Preferences , Change , Tourism , Turkey

Kaynakça

• Akbulut, O. (2019). Fethiye. https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/fethiye (Erişim tarihi: 23.05.2024).
• Akdağ, G., Demirtaş, O. ve Yeşilyurt, C. (2011). Otel işletmelerinde uygulanan pansiyon türlerinin değerlendirilmesi: içmeler beldesi (Marmaris) özelinde bir içerik analizi. İçinde; Öncü, M.A. (Ed.), 12. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı (ss. 109-115). Düzce: Sidas Medya Ltd. Şti.
• Aktaş, A., Özdemir, B., Tarcan, E. ve Atılgan, E. (2002). Türkiye genelinde her şey dâhil uygulamasının turistler, işletme yöneticileri ve yöre esnafı açısından değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. Akdeniz Ülkeleri Turizm Kongresi Bildiri Kitabı (ss. 621-648), Antalya.
• Aktaş, İ. (2023). Siyasi tarihimizde oy verme davranışları. https://kriterdergi.com/dosya-siyaset-ve-secimler/siyasi-tarihimizde-oy-verme-davranislari (Erişim tarihi: 16.05.2024).
• Aktob (2023). Turizm İstatistikleri. https://aktob.org.tr/istatistik/ (Erişim tarihi: 09.05.2024).
• Aktob (2024). Turizm İstatistikleri. https://aktob.org.tr/istatistik/ (Erişim tarihi: 09.05.2024).
• Alanya Kent Konseyi (2023). Rakamlarla Alanya 2023. https://alanyakentkonseyi.org.tr/S/54/Rakamlarla-Alanya (Erişim tarihi: 28.05.2024).
• Altınay, L. ve Bowen, D. (2006). Politics and tourism interface: The case of Cyprus. Annals of Tourism Research, 33(4), 939-956.
• Amoiradis, C., Velissariou, E. ve Stankova, M. (2021). Tourism as a socio-cultural phenomenon: A critical analysis. Journal of Social and Political Sciences, 4(2). 10-21.
• Aykaç, A. (2007). Yeni işler, yeni işçiler-turizm sektöründe emek. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aykın, S. M. ve Kahraman, E. (2018). Sürdürülebilir turizme siyaset engeli: Türkiye ve Hollanda ilişkileri örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 126-140.
• Baumeister, R. F. ve Leary, M. R. (1997). Writing narrative literature reviews. Review of General Psychology, 1(3), 311-320.
• Beren, F. (2013). Seçmen tercihine etki eden faktörler ve seçim güvenliği: Şanlıurfa ili örneği. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(1), 191-214.
• Bernstein, H. (1971). Modernization theory and the sociological study of development. The Journal of Development Studies, 7(2), 141-160.
• Bhat, A. A., Majumdar, K. ve Mishra, R. K. (2022). Political factors influencing residents’ support for tourism development in Kashmir. International Journal of Tourism Cities, 8(3), 718-740.
• Biçici, M. ve Doğru, D. (2024). 1980 sonrasında Türkiye’de sol Hareketler ve sol Partiler. Asia Minor Studies, 12(1), 11-34.
• Bila, H. (1979). CHP tarihi 1919-1979. İstanbul: Doruk Matbaası.
• Bramwell, B. (2004). Mass tourism, diversification and sustainability in Southern Europe’s coastal regions. İçinde; Bramwell, B (Ed.), Coastal mass tourism: Diversification and sustainable development in Southern Europe (ss. 1-31). Clevedon Hall, USA: Channel View Publication.
• Brette, O. (2003). Thorstein Veblen’s theory of institutional change: beyond technological determinism. European Journal of the History of Economic Thought, 10(3), 455-477.
• Brown, L. (2013). Tourism: A catalyst for existential authenticity. Annals of Tourism Research, 40, 176-190.
• Butler, R. W. (1980). The concept of a tourist area cycle of evolution and implications for management of resources. The Canadian Geographer, XXIV(1), 5–12.
• Ceylan, M. A. ve Yakut, M. (2021). Türkiye’de turistik konaklama türlerine ve dağılışına coğrafi bir bakış. Turkish Academic Research Review, 6(2), 697-724.
• Chirot, D. ve Hall, T. D. (1982). World-system theory. Annual Review of Sociology, 8(1), 81-106.
• Cohen, E. (1979). Rethinking the sociology of tourism. Annals of Tourism Research, 6(1), 18-35.
• Coser, L. A. (1957). Social conflict and the theory of social change. The British Journal of Sociology, 8(3), 197-207.
• Coşgun, M. ve Alkan, A. D. (2020). Liberalleşme eğilimlerinin turizm sektörüne etkileri: Türkiye örneği. Sivas İnterdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, (5), 37-62.
• Cruz, R. G. ve Bersales, L. G. S. (2006). Tourism as political platform: Residents’ perceptions of tourism and voting behavior. İçinde P. M. Burns & M. Novelli (Eds.), Tourism and politics (ss. 19–31). London: Routledge.
• Çakmak, T.F. (2019). Bodrum. https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/bodrum (Erişim tarihi: 22.05.2024).
• Çevirgen, A. ve Üngüren, E. (2009). Yöre esnafının herşey dâhil sistemine yönelik tutumları. Ege Akademik Bakış Dergisi, 9(2), 637-658.
• Çiçek, A. (2023). İdeolojiden kitleye Türkiye’de siyasi partiler. Dicle Akademi Dergisi, 3(2), 255-281.
• Çifçi, H., Düzakın, E. ve Önal, Y.B. (2007). All inclusive system and effects on the Turkish tourism sector. Problems and Perspectives in Management, 5(3), 269-275.
• Dafoe, A. (2015). On technological determinism: A typology, scope conditions, and a mechanism. Science, Technology, & Human Values, 40(6), 1047-1076.
• Daver, B. (2003). Siyaset bilimine giriş. İstanbul: Doğan Yayınları.
• Demirel, M. (1997). Alanya’da turizm (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Coğrafya Anabilim Dalı, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Doğan, H.Z. (2004). Turizmin sosyo-kültürel temelleri (İkinci baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Doherty, J. F. (1963). Marx and the sociology of change. Philippine Studies, 11(4), 536-547.
• Downs, A. (1957). A Theory Economic of democracy. New York, Ny: Haper & Row.
• Doxey, G. V. (1975, September). A causation theory of visitor-resident irritants: Methodology and research inferences. In Travel and tourism research associations sixth annual conference proceedings (ss. 195-198). San Diego: The Travel Research Association.
• Du Cros, H. ve McKercher, B. (2020). Cultural tourism (3rd edition). London: Routledge.
• Elliot, J. (1983). Politics, power, and tourism in Thailand. Annals of Tourism Research, 10(3), 377-393.
• Giddens, A. (2014). Structuration theory: past, present and future. İçinde C. Bryant ve D. Jary (Eds.), Giddens’ theory of structuration (ss. 201-221). London: Routledge.
• Gormsen, E. (1997). The impact of tourism on coastal areas. GeoJournal, 42(1), 39-54.
• Heywood, A. (2007). Siyaset, (B. B. Özipek ve B. Kalkan, Çev.). Ankara: Liberte Yayınları.
• İpekşen, S. S. ve Duman, D. (2013). Türkiye’de genel seçim kampanyaları (1950-2002). Turkish Studies, 8(7), 117-135.
• Kalaycıoğlu, E. (2012). Karşılaştırmalı siyaset: Giriş. İçinde E. Kalaycıoğlu & D. Kağnıcıoğlu (Eds.), Karşılaştırmalı siyasal sistemler (ss. 2-37). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kapani, M. (2016). Politika bilimine giriş (52. baskı). Ankara: BB101 Yayınları.
• Karahan-Uslu, Z., Bozkurt, V. ve Tüfekçioğlu, H. (2017). Yerel seçimlerde seçmen davranışına etki eden faktörler: Kocaeli örneği. Journal of Turkish Studies, 12(3), 1-18.
• Kaya, İ. (2020). Ürgüp müzesi. https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/urgup-muzesi (Erişim tarihi: 21.05.2024).
• Kelly, I. ve Nankervis, T. (1998). Tourism as a catalyst for sociocultural change: An overview. Tourism Culture & Communication, 1(1), 79-85.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2023). Turizm istatistikleri. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-338403/2023.html (Erişim tarihi:10.05.2024).
• Marsh, R. M. (2014). Modernization theory, then and now. Comparative Sociology, 13(3), 261-283.
• Marshall, B. L. (2013). Engendering modernity: Feminism, social theory and social change. Malden, MA: John Wiley & Sons.
• Matthews, H. G. ve Richter, L. K. (1991). Political science and tourism. Annals of Tourism Research, 18(1), 120-135.
• Mihalič, T., Šegota, T., Knežević Cvelbar, L. ve Kuščer, K. (2016). The influence of the political environment and destination governance on sustainable tourism development: A study of Bled, Slovenia. Journal of Sustainable Tourism, 24(11), 1489-1505.
• Morris, A. (2000). Reflections on social movement theory: Criticisms and proposals. Contemporary Sociology, 29(3), 445-454.
• Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2022). Yıllık istatistikler. https://mugla.ktb.gov.tr/TR-271198/yillik-istatistikler.html (Erişim tarihi: 11.05.2024).
• Negiz, N. ve Akyıldız, F. (2012). Yerel seçimlerde seçmenin tercihi üzerinde aday imajının etkisi: Uşak örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 171-199.
• Noronha, R. (1979). Paradise reviewed: tourism in Bali. İçinde E. de Kadt (Ed.), Tourism. Passport to development? Perspectives on the social and cultural effects of tourism in developing countries (ss. 177-204). Oxford: Oxford University Press.
• Nunkoo, R. ve Gürsoy, D. (2016). Rethinking the role of power and trust in tourism planning. Journal of Hospitality Marketing & Management, 25(4), 512-522.
• Nunkoo, R. ve Smith, S. L. (2014) (Eds.). Trust, tourism development, and planning. London: Routledge.
• Nunkoo, R. ve So, K. K. F. (2016). Residents’ support for tourism: Testing alternative structural models. Journal of Travel Research, 55(7), 847-861.
• Özdemir, A. U. (2021). Türkiye’de merkez sağ partilerin gelişimi, örgütlenişi ve ayrışması (1960-2002). Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 5(2), 341-361.
• Parsons, T. (1954). Essays in sociological theory (Revised Edition). New York, NY: Macmillan Publishing.
• Parton, N. (2002). Social theory, social change and social work: An introduction. In N. Parton (Ed.), Social theory, social change and social work (pp. 4-18). London: Routledge.
• Persons, S. (1954). The cyclical theory of history in eighteenth century America. American Quarterly, 6(2), 147-163.
• Prais, S. J. (1955). The formal theory of social mobility. Population Studies, 9(1), 72-81.
• Rush, M. (2014). Politics and society: An introduction to political sociology. London: Routledge.
• Sarı, C. (2019). Side turizm gelişim bölgesi. https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/side-turizm-gelisim-projesi (Erişim tarihi: 22.05.2024).
• Smith, M. R. ve Marx, L. (Eds.). (1994). Does technology drive history?: The dilemma of technological determinism. Cambridge, MA: MIT Press.
• Storey, J. (2021). Cultural theory and popular culture: An introduction. London: Routledge.
• Strauss, A. L. (2017). The contexts of social mobility: Ideology and theory. London: Routledge.
• Štumpf, P., Vojtko, V., Luštický, M. ve Janeček, P. (2024). Determinants of residents’ preferences in local elections in a tourism destination. Current Issues in Tourism, 27(1), 112-126.
• Thompson, M. (2018). Cultural theory. London: Routledge.
• Tranfield, D., Denyer, D. ve Smart, P. (2003). Towards a methodology for developing evidence‐informed management knowledge by means of systematic review. British Journal of Management, 14(3), 207-222.
• Tunaya, T.Z. (1982). Siyasal kurumlar ve anayasa hukuku, araştırma, eğitim. İstanbul: Ekin Yayınları.
• Turan, E. ve Temizel, M. (2015). Din ve siyaset ilişkisi bağlamında oy verme davranışı: Niğde bölgesinde bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 86-99.
• Turizm Ajansı (2024). Muğla’ya en çok turist gönderen ülkeler! https://www.turizmajansi.com/haber/2023-sonuclari-aciklandi-mugla-ya-en-cok-turist-gonderen-ulkeler-h65080 (Erişim tarihi: 12.06.2024).
• Türkiye Raporu (2022). Partiler sağ-sol ekseninin neresinde. https://turkiyeraporu.com/arastirma/partiler-sag-sol-ekseninin-neresinde-7548/ (Erişim tarihi: 02.12.2024).
• TÜRSAB (2023). Türkiye’nin yatak kapasitesi 1966-… https://www.tursab.org.tr/istatistikler-icerik/yatak-kapasitesi (Erişim tarihi: 29.05.2024).
• TÜSES (1999). Türkiye’de siyasi parti seçmenleri ve toplum düzeni. İstanbul: Boyut Matbaacılık.
• Uzun, F. V. (2022). Covid-19 Pandemisinin Turizm Esnafına Etkileri: Marmaris Örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 31(1), 1-15.
• YSK (2024). Seçim istatistikleri. https://www.ysk.gov.tr/tr/secim-i%CC%87statistikleri/78318 (Erişim tarihi: 10.05.2024).
• Zengin, B. ve Koç, İ. (2022). Türkiye’deki siyasi partilerin turizm politikalarının incelenmesi: Parti programlarına yönelik içeriklerin betimsel analizi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(4), 1068-1090.