Jeoturizmin Türkiye’deki Potansiyelinin Kırsal Kalkınma Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Sayı: 6, 25 - 36, 31.12.2021

Aziz Cumhur Kocalar

Öz

Kitlesel turizm yerini zamanla bireysel turizme bırakırken, bozulmamış doğal alanlara yönelik bir turizm akımı başlamış, bu alanların daha planlı ve kontrollü olarak turizme açılması gerektiğine inanılmıştır. Ekoturizm bu planlı ve kontrollü gelişmeyi sağlamak üzere yaygın kabul gören ve kendini diğer turizm türlerine nazaran yenileyen yegâne turizm hareketidir. Ekonomik, ekolojik ve sosyal kültürel boyutlarıyla ekoturizmi sürdürülebilir bir yapıda geliştiren güncel uygulamalardan bazıları bu çalışmanın da konusu olmaktadır. Jeoturizm, yerkürede jeolojik ve jemorfolojik miras alanlarında gerçekleşen bir turizm şeklidir. Jeoturizm, jeosit veya jeolojik miras durumundaki doğal varlıkları, mağara, kanyon veya etkileyici yer şekillerini görmek, tanımak veya inceleme amaçlı yapılan turizm çeşididir. Jeoturizmi eğitim turizmi içinde de sayabilmek mümkündür. Bu anlamda Türkiye coğrafyası potansiyel bir jeoturizm bölgesinde yer almaktadır. Çalışmada Türkiye’de jeoturizm odaklı eğitim yoluyla kırsal kalkınma olanakları sorgulanmıştır. Ayrıca Türkiye’deki kırsal sosyolojinin izinde kırsal gelişim dinamiklerinin geçmişten gelen izlerini yine kırsal sahadan seçilen jeolojik ve jeomorfolojik açıdan değerli bazı doğal yerleşmeler üzerinden de sürmeyi hedeflemektedir. Sürdürülebilir turizm anlayışı çerçevesinde çeşitlenen turizm türleri arasındaki farklara da vurgu yapan çalışma, jeoturizm bilincinin ekoturizm benzeri bir etki yaratabileceği varsayımını test etmiştir.

Anahtar Kelimeler

jeomiras, jeoturizm, dağlar, milli parklar, Türkiye

Teşekkür

Çalışma, 2010 döneminde başlayıp tamamlanmış olan konuyla ilgili doğal korunan alanlardaki farklı bazı projelerin (Bafa/Aydın; ROSA/RGSA) ve disiplinler arası koruma yaklaşımlarıyla yapılan diğer bazı yayınların gecikmiş ortak bir çıktısıdır ve ilk hali bir etkinlikte de (CEDESU2021) sunulmuş olup, etkinlik kitabında yayımlanacaktır.

An Investigation of Turkey’s Potantial of Geotourism In Terms of Rural Development

Öz

While mass tourism has been replaced by individual tourism over time, a tourism trend has started for undisturbed natural areas, it was believed that these areas should be opened to tourism in a more planned and controlled manner. Ecotourism is the only tourism movement that is widely accepted and renews itself compared to other types of tourism to ensure this planned and controlled development. Some of the current practices that develop ecotourism in a sustainable structure with its economic, ecological, and social cultural dimensions are also the subject of this study. Geotourism is a form of tourism that takes place in the geological and geomorphological heritage areas of the world. Geotourism is also an educational tourism. In this sense, the geography of Turkey is also located in a potential geotourism region. The study questions the possibilities of rural development in Turkey through geotourism-oriented education. In addition, it aims to trace the dynamics of rural development from the past in the footsteps of rural sociology in Turkey through some villages with geologically and geomorphologically valuable natural settlements selected from the rural fields. Emphasizing the differences between the diversified tourism types within the framework of sustainable tourism understanding, the study tests the assumption that geotourism awareness can create an ecotourism-like effect.

Anahtar Kelimeler

geoheritage, geotourism, mountains, national parks, Turkey

Kaynakça

• 19.8.1989 tarihli R.G. “Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespiti ve Tescili Hakkında Yönetmelik”.
• 31 Ağustos 1956 tarihli ve 6831 sayılı “Orman Kanunu” 4. ve 25 md.
• 9 Ağustos 1983 tarihli ve 2873 sayılı “Milli Parklar Kanunu” Resmî Gazete: (11 Ağustos 1983, Sayı: 18132).
• Akbulut, G. (2014). Önerilen Levent Vadisi Jeoparkı'nda Jeositler. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38 (1), s. 29-45.
• Akbulut Özpay, G. (2018). Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma ve Doğa Koruma İlişkisi Mevcut Durum, Sorunlar ve Çözüm Önerileri” Sürdürülebilir Kalkınma ve Türkiye (Ed. F. Arslan, A. Karadağ, P. Aksak), Gazi Kitabevi, Ankara, ss. 85-114.
• Akbulut Özpay, G. (2021). Geotourism and Proposed Projects in Turkey. (Ed. Bahrm Nekouie Sadry). The Geotourism Industry in the 21st Century, Apple Academic Press (AAP), USA.
• Carreras, J., Druguet, E. (2000). Geological heritage, an essential part of the integral management of World heritage in protected sites. In Barettino D., Wimbledon W.A.P., Gallego E. (Eds.): Geological Heritage: its conservation and management. Lectures presented in the III International Symposium ProGEO on the Conservation of the Geological Heritage, 1999. Madrid (Spain), 95‐110.
• Demir, C., Çevirgen, A. (2006). Ekoturizm Yönetimi. Nobel, Şubat, 2006, Ankara.
• Dreesen, R. (2012). Geotouristic Initiatives in The Province of Limburg: Information Stimulates Awareness of Geological Heritage, Proceedings of the Contact Forum “Geoheritage, Geoconservation & Geotourism”, November 15, Brussels.
• English Riviera Geopark. (2021). https://www.englishrivierageopark.org.uk (Erişim Tarihi, 12 Aralık 2021).
• European Geoparks. (2021). European Geoparks. https://www.europeangeoparks.org (Erişim Tarihi, 12 Aralık 2021).
• Erinç, S. (1945). Doğu Karadeniz Dağlarında Glasyalmorfoloji Araştırmaları, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, Coğrafya Enstitüsü, Doktora Tezleri Serisi, No: 1, İstanbul.
• Global Geopark. (2021). Global Geopark. https://www.globalgeopark.org (Erişim Tarihi, 12 Aralık 2021).
• Geoparks. (2021). Geoparks. https://www.geoparks.net (Erişim Tarihi, 12 Aralık 2021).
• Jeolojik Mirası Koruma Derneği (JEMİRKO), (2021). https://www.jemirko.org.tr/ (Erişim Tarihi, 12 Aralık 2021).
• Kocalar, A. C. (2018). “Koruma Alanları”nın Yükselen Rantı ile Çevre-Orman Koruma Mevzuatındaki Değişimler ve “Bolu-Gölcük Tabiat Parkı” Örneği , Kesit Akademi, 2018 (16) , s. 136-159 .
• Kocalar, A. C. (2019). Çevre Hukuku İncelemesi: ‘Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanunu Tasarısı (2012)’. International Journal of Political Science and Urban Studies , 7 (2) , 445-476 . DOI: 10.14782/ipsus.623239
• Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu. (2005). Sonuç Bildirgesi. Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, 8-10-Eylül 2005, Isparta. http://ormanweb.isparta.edu.tr/kdas/index.php?page=sonucbildirgesi (Erişim Tarihi, 12 Aralık 2021).
• Kurdoğlu, O. (2001). Korunan Alanlar ve Ekoturizmin Karadeniz Bölgesi Açısından İrdelenmesi, Orman ve Av, ISSN 1303-040X, Sayı: 2001 (4).
• Kurdoğlu, O., Kurdoğlu, B. Ç., Şen, G. (2005). Çevre İçin Eğitimde Korunan Alanların Rolü: Kaçkar Dağları Milli Parkı Örneği, Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, 8-10 Eylül 2005, SDÜ, Isparta.
• MTA-TUJEMAP. (2021). https://www.mta.gov.tr/v3.0/birimler/tujemap-veri-tabani (Erişim Tarihi, 12 Aralık 2021).
• Petrified Forest. (2021). Greece, https://www.petrifiedforest.gr (Erişim Tarihi, 12 Aralık 2021).
• TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası. (2021). “Jeolojik Açıdan Tabiat Varlıkları” Jeolojik Miras’ın Önemi ve Türkiye’deki Durum Hakkında Rapor. Jeoloji Mühendisleri Odası Yayın No: 137 ISBN: 978-605-01-1272-6 https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/cc1e840476ae293_ek.pdf (Erişim Tarihi, 12 Aralık 2021).
• UNESCO. (2021). https://www.unesco.org (Erişim Tari4hi, 12 Aralık 2021).
• Uzun, G., Yücel, M., Sirel, B., Peker, N. (2005). Nemrut Daği Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı, Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, 8-10 Eylül 2005, SDÜ, Isparta.
• Yeşil Atlas. (2003). Türkiye’nin Korunan Alanları. Yeşil Atlas. 6, Kasım 2003, s. 51. İstanbul: Doğan Ofset.
• Yeşil Atlas. (2003). Natura 2000 Alanları-Doğal Yaşam Ortamları SPA ve SAC Alanları, Jeolojik Miras Alanları, Ekocoğrafyalar, “Sıfır Yok Oluş Alanları” DBR Yayıncılık, Sayı 6., İstanbul.
• Yücel, M. (2005). Korunan Alanların Sınıflandırılması ve Uzun Devreli Gelişme Planları Yapımında Yaşanan Sorunlar. Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, 8-10 Eylül 2005, SDÜ, Isparta.
• Yücel, M. ve Babuş, D. (2005). Doğa Korumanın Tarihçesi ve Türkiye’deki Gelişmeler. Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Dergisi, sayı:11, s.151-175.