Türkiye’de Çocuk İşçiliği

Yıl 2018, Sayı: 14, 357 - 398, 01.04.2018

Mustafa Çöpoğlu

Öz

Gelişmişlik farklarına bakılmaksızın çocuk işçiliği günümüz dünyasında tüm ülkelerin başlıca sorunları arasında yer almaktadır. Temel nedenleri; ucuz işgücü, yoksulluk, eğitim imkânlarına erişimin kısıtlı olması, göç, kültürel ve geleneksel yapı olan çocuk işçiliği günümüzde de halen devam ederek güncelliğini korumaktadır. 2016 yılı verilerine göre 15-17 yaş grubunda olan 708 bin çocuk çalışmaktadır. Bu çocuklardan 558 bini kayıt dışı olarak çalışmaktadır. 2016 yılında 56 çocuk iş kazası sonucu hayatını kaybetmiştir. Küçük yaşta çalışma hayatına katılan çocuklar eğitimden yoksun kalmakta aynı zamanda fiziksel ve psikolojik gelişimleri de olumsuz etkilenmektedir. Bu çalışmanın amacı istatistiksel verilerden yola çıkarak Türkiye’de çocuk işçiliğinin durumunu ortaya çıkarmak suretiyle çocuk işçiliğinin nedenleri, sonuçları ve önlenmesi için yapılması gerekenleri ortaya koymaktır. Çalışmanın ilk bölümünde çocuk ve çocukluk kavramları genel, biyolojik, sosyo-kültürel ve hukuki boyutuyla ele alınmıştır. Aynı zamanda çocuk işçiliği, “çalışan çocuk”, “çocuk çalışması” gibi kavramlar çerçevesinde ve çeşitli kanunlardaki yaş sınırlandırmaları da dikkate alınarak ilk bölümde açıklanmıştır. İkinci bölümde çocuk işçiliğinin nedenleri ekonomik, sosyal, kültürel nedenler başlıkları altında incelenmiştir. Üçüncü bölümde Türkiye’deki çocuk işçiliğinin durumu istatistiksel veriler kapsamında ortaya konulmuştur. Sonuç bölümünde genel bir değerlendirmenin ardından çocuk işçiliğini önleme konusunda nelerin yapılabileceği tartışılmıştır. Çalışmanın sonucunda, azalma gösterse de çocuk işçiliğinin, gelişmiş, gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde halen önemli bir sorun olarak güncelliğini koruduğu görülmektedir. Çocuk işçiliğinin en aza indirgenmesi ya da ortadan kaldırılması ile birlikte çocukların hem düşük ücretli işlerde istihdam edilmelerinin önüne geçilecek hem de çocuklar daha fazla eğitim, sağlık imkânlarından faydalanacaklardır. Ayrıca çocukların fiziksel ve psikolojik gelişmeleri de sağlanmış olacaktır. Böylelikle çocuklar gerek bireysel gerekse ülkenin geleceği açısından iyi bir potansiyel haline geleceklerdir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Çocuk İşçiliği, Çalışan Çocuklar, Çocuk İşçiliği İle Mücadele

Chıld Labor In Turkey

Öz

Whether developed or developing countries, child labour is one of the major problems of all countries in today's world. Child labour, which is mainly due to cheap labour force, poverty, limited access to educational opportunities, migration, cultural and traditional structure, is still continuing. According to the data of 2016, 708 thousand children in the 15-17age group are working. 558 thousand of these are working informally. In 2016, 56 children lost their life after the work accident. Children who participate in working life at a young age are negatively affected by their physical and psychological development at the same time. The aim of this study based on the statistical data of the causes of child labour, putting forth the status of child labour in Turkey is done and what should be done to prevent it. In the first part of the study, concepts of childhood and childhood were discussed in terms of general, biological, socio-cultural and legal aspects. At the same time, child labour is also explained in the first chapter, taking into account the concepts such as "working child" and "child work", as well as age limits in various laws. In the second chapter, the causes of child labour are examined under the titles of economic, social, uneducated, cultural reasons. In the third part of the child labour situation in Turkey it has been demonstrated within the scope of statistical data. In the conclusion section, it is discussed what can be done to prevent child labour after a general evaluation. As a result of the work, although child labour is showing a decline, it appears that child labour still remains an important issue in developed, developing and underdeveloped countries. With the greatest reduction of child labour or the elimination of child labour, children will be prevented from being employed in low-wage jobs and children will benefit from more education and health facilities. In addition, physical and psychological development of children will be ensured. Thus, children will become a good potential both for the individual and for the future of the country.

Anahtar Kelimeler

Child, Child Labour, Working Children, Combatting Child Labour

Kaynakça

• Global Estimates-Child Labour, Alliance, on=0>, (ET: 02.03.2018).
• ALPER Yusuf, “Çocuk İşçilerin Sosyal Güvenlik Hakları, Türkiye’de Çocuk İşgücü”, TİSK, Ankara 1994, No: 138.
• KURNAZ Avşar, “Türkiye’de Çocuk Yoksulluğu”, TC Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü,Ankara 2009
• BAŞTAYMAZ Tahir, “Formel ve Enformel Sektörde Çalışan Çocuklar ve Sanayiye Etkileri, Türkiye'de Çocuk İşgücü”, TİSK, Ankara 1994.
• BAŞTAYMAZ Tahir, “Çocuk İşçiler ve Enformel Sektör”, Türk- İş Deri İşkolunda Çalışan Çocukların Eğitim Semineri, 26 Ocak 1995, İstanbul.
• BİLGİN Vedat, “Çalışan Çocukların Toplumsal Profili”, Türk-İş Sendikalar ve Çalışan Çocuklar Ulusal Semineri, İstanbul 1994.
• BONNET Michel, “Child Labour in Africa”, International Labour Review, Vol. 132(3), 1993.
• BULUT Işıl, “Çocuk Çalıştırılmasının Psiko-Sosyal Boyutları ve Sonuçları, Türkiye’de Çalışan Çocuklar Sorunu ve Çözüm Yolları”, Ertan Kahramanoğlu, Türkiye'de Çalışan Çocuklar Sorunu ve Çözüm Yolları, içinde, Hacettepe Üiversitesi, Ankara, 1994.
• BULUTAY Tuncer, “Türkiye’de Çalışan Çocuklar”, DIE- ILO(1995), No:1840.
• Çocuk İşçiliği ile Mücadele Ulusal Programı, ÇSGB, Ankara, 2017.
• Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak, DİSK, , (ET: 02.03.2018).
• EKİN Nusret, Küçük İşyerlerinde Endüstri İlişkileri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1993.
• ERBAY Ercüment, “Çocuk İşçi Olmanın Anlamı”, cocuk-isci-olmanin-anlami> , (ET: 02.03.2018).
• GROOTAERT Christiaan ve KANBUR Ravi, “Child labour: An economic perspective”, International Labour Review, Vol.134(2), 1995. df> , (ET: 02.02.2018).
• Mevzuat Bilgi Sistemi, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 2012, df>, (ET: 01.02.2018).
• Mevzuat Bilgi Sistemi, Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü, 1983, df>, (ET: 02.02.2018).
• GÜNÖZ Mustafa, “Türkiye’de Çocuk İşçiliği Sorunu ve Çözüm Önerileri Uzmanlık Tezi”, Ankara, 2007
• Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, Risale Yayınları, İstanbul 1991.
• SUTCLIFFE Peter, “An evil unbearable to the human heart, World of Work”, The Magazine of ILO(4), 1993.
• İstihdama Kabulde Asgari Yaşa İlişkin Sözleşme, TBMM, slararasi_belgeler/kadin_istihdami/ilo_belgeleri/sozles meler/138.pdf>, 1998.
• Türkiye’de Çocuk İşgücü, TİSK, Yayın No: 13, Ankara 1994.
• Organize Sanayi Bölgelerinde Çocuk İşgücü (Doğu, Pendik ve Atatürk Sanayi Siteleri Anket Sonuçları), TİSK, Ya- yın No: 156, İstanbul 1996.
• TUNÇCAN Nilgün, “Çocuk İşçiliği: Nedenleri, Boyutları ve Küreselleşen Dünyadaki Konumu”, Sosyal Siyaset Kon- feransları Dergisi, 2012.
• Çalışan Çocuklar 2012, TÜİK, <www.tuik.gov.tr>, (ET: 29.01.2018).
• Türk-İş Çalışan Çocuklar ve Genç İşçilerin Sorunları Çözüm Yolları Ulusal Sempozyumu, TÜRK-İŞ, Yayın No: 188, 16-17-18 Mayıs 1995.
• Çocuk Haklarına Dair Sözleşme: Birinci Kısım, Madde 1-20, UNICEF, <https://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23c.html>, 1989, (ET: 30.01.2018).
• Dünya Çocuklarının Durumu, UNICEF, Oxford Universitesi Yayını, Oxfordshire-İngiltere 1997.
• Önce Çocuklar: Çocuk İşçiliğinin Ortadan Kaldırılması, UNICEF, , 2006, (ET: 03.02.2018).
• WHITE Ben, “Children, Work and ‘Child Labour’: Changing Responses to the Employment of Children”, Develop- ment and Change, 25(4), 1994.
• WIRPSA Leslie, “Soccer balls and teenagers: doing right”, Nati- onal Catholic Reporter, 3(20), 1997.