Felsefi Bağlamda İnsan Hakları Eğitimini Yeniden Düşünmek

Yıl 2019, Sayı: 17, 21 - 44, 01.01.2019

Celal Yeşilçayır

Öz

Okullarda insan hakları derslerinin yer almasının üzerinden yaklaşık yirmi yıllık bir zaman dilimi geçmesine rağmen, gençlerin şiddet ve ötekileştirmeye yönelik eğilimleri hız kesmeden devam etmektedir. Bu bağlamda insan hakları eğitiminin gerektiği gibi icra edilip edilmediği sorunsalı ile karşılaşılmaktadır. Söz konusu sorunsala istinaden bu çalışma ülkemizdeki insan hakları eğitiminin durumunu ve bu eğitimin niçin iyileştirilmesi gerektiğini tartışmayı amaçlanmaktadır. Bu çerçevede öncelikle insan hakları ile eğitim arasında nasıl bir bağın olduğu aydınlatılarak, insan hakları eğitiminin önemi ele alınmaktadır. Ardından ülkemizdeki insan hakları anlayışı ve eğitiminin durumu felsefi bir bakış açısıyla analiz edilmeye çalışılmaktadır. Bu çerçevede insan hakları eğitiminin gerektiği gibi icra edilememesinin nedenleri sorgulanarak, bazı tespitlere ulaşılması hedeflenmektedir. Son tahlilde ise tespit edilen sorunlar bağlamında insan hakları eğitiminin iyileştirilmesine yönelik bazı öneriler ortaya koyulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, insan hakları, eğitim, ötekileştirme, iyileştirme.

Rethinking Human Rights Education in a Philosophical Context

Öz

Although human rights education has existed in schools for more than twenty years, youth’s tendencies towards violence and alienation continue without slowing down. At this juncture, it is confronted with a problem of whether Human Rights Education is duly performed or not. This research purposes to discuss the condition of human rights education in Turkey and why the education must be improved referring to the problem. Within this framework primarily what kind of connection between human rights and education will be clarified and the importance of human rights education will be addressed. After these, the condition of human rights perception and education in our country will be tried to analyze with a philosophical perspective. In this context, causes of not duly performing human rights education will be questioned and it will be aimed to make some points. In the last instance, it will be tried to give some suggestions towards the improvement of human rights education in the context of stated problems.

Anahtar Kelimeler

Philosophy, human rights, education, alienation, improvement.

Kaynakça

• Aktoprak, Elçin, “Bir ‘Kurucu Öteki’ Olarak Türkiye’de Gayri- müslimler”, İnsan Hakları Çalışma Metinleri XVI, Ankara 2010, s. 1-64.
• Cevizci, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, Say Yayınları, İstanbul 2014.
• Çotuksöken, Betül, İnsan Hakları ve Felsefe, Papatya Yayınları, İstanbul 2012.
• Davran, Zeynep, “İnsan Haklarının Düşünsel Temelleri”, İnsan Haklarının Gelişimi, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara 2001.
• Gülmez, Mesut, İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi, TODAİE Yayınları, Ankara 2001.
• Kant, Immanuel, Über Pädagogik (Königsberg 1803), Akademie Text-Ausgabe IX, Berlin 1968, s. 437-455.
• Kaya, Nurcan, “Türkiye’nin Eğitim Sisteminde Azınlıklar ve Ayrımcılık: Kavramsal Çerçeve ve Temel Sorunlar”, der. Kenan Çayır ve Müge Ayan Ceyhan, Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012, s. 213-229.
• Türer, “Ortak Yaşamlar Otak Ölçütler”, s. 370.
• Kuçuradi, İoanna, “Eğitimi Yeniden Düşünmek”, 08.07.2014, https://hacettepe.edu.tr/duyuru/rekduy/47KurulusYilD onumu220714.pdf, Erişim Tarihi: 28.06.18.
• Kuçuradi, İoanna, İnsan Hakları: Kavramları ve Sorunları, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara 2016.
• Kuçuradi, İoanna, “Küreselleşme Sürecinde Eğitim Sorunları- nın Felsefi Boyutu”, Uluslararası Eğitim Felsefesi Kongresi, Eğitim-Bir-Sen Yay. 44, Ankara 2010, s. 21-23.
• Kuzgun, Yıldız, “İnsan Hakları ve Eğitim”, A.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi 100 Yıla Armağan Sayısı, 1981, s. 101-108.
• Levi, Avner, Türkiye Cumhuriyetinde Yahudiler, İletişim Yayınla- rı, İstanbul 1998.
• M’Bow, Amadou-Mahtar, İnsan Haklarının Felsefi Temelleri, haz. İoanna Kuçuradi, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, An- kara 2016.
• Subaşı, Necdet, “Öteki’nin İnsan Hakları”, İslâmiyât, 2 (2), 1999, s. 85-97.
• Tezcan, Durmuş, Erdem, M. R., Sancakdar, O., Önok, M. R., İnsan Hakları El Kitabı, Seçkin Yayınları, Ankara 2011.
• Türer, Celal, “Ortak Yaşamlar Otak Ölçütler”, Ortak Yaşama Kültürü ve Felsefesi, haz. Celal Türer, Türk Felsefe Derneği Yayınları, Ankara 2015.
• Yazıcı, Hasan, “Hangi Hakla İnsan Hakları”, İnsan Haklarının Gelişimi, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara 2001, s. 4-12.
• Yeşilçayır, Celal, “Küreselleşen Dünyada Adaletsizlik ve Yok- sulluk Sorunu Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme”, II. Uluslararası Multidisipliner Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ge- ce Kitaplığı, Ankara 2017.
• Yeşilçayır, Celal, “Sığınmacılar Hakkındaki Ön Kabulleri Belir- leyen Etmenler Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme”, Ku- tadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları, 32, 2016, s. 121-138.
• http://mevzuat.meb.gov.tr/html/temkanun_0/temelkanun_0. html, Erişim Tarihi: 28.06.18.
• http://arsiv.dha.com.tr/suryanilerde-hain-degiliz- kampanyasi_215297.html, Erişim Tarihi: 29.06.18. http://egitimdeinsanhaklari.org/media/documents/08_05_20_13_53_06237a.pdf, Erişim tarihi: 29.06.18.