Türkiye ve Rusya Arasındaki Ticari İlişkilerin Kompleks Ağ Yaklaşımı ile Sektör Bazlı Analizi

Yıl 2019, Sayı: 18, 401 - 433, 01.04.2019

Kıymet Yavuzaslan Semanur Soyyiğit

Öz

Türkiye, Rusya ile köklü siyasi ve tarihsel bağlarının yanı sıra önemli bir ticari ilişki içerisindedir. Türkiye’nin toplam ihracatı içindeki payı 2000 yılında % 2,3 ve 2010 yılında % 4 iken, 2016 yılında % 1 seviyesine gerilemiştir. İthalattaki payına bakıldığında ise 2000 yılında % 7,1 olan Rusya’nın payı, 2010 itibariyle % 11,6 seviyesine yükselmiştir. 2016 yılında ise Türkiye’nin toplam ithalatının % 7,6’sı Rusya’dan yapılmıştır. Türkiye’nin toplam ihracatındaki payı çok yüksek olmamakla birlikte Rusya, Türkiye’nin ithalatında önemli bir paya sahiptir. Bu da Türkiye’nin Rusya’ya bağımlılığını göstermektedir. Zaten Rusya’ya özellikle enerji açısından olan bağımlılık bilinen bir husustur. Bu çalışmada, bu denli önemli bir ticaret ortağı ile olan bağlantıların, genel rakamlardan öte niteliksel olarak analiz edilmesi amacıyla, iki ülke sektörleri arasındaki ilişkinin girdi-çıktı tabloları ile analizi yapılacaktır. World Input-Output Database WIOD veri tabanından elde edilen veriler kullanılarak ağ analizi yönteminin kullanıldığı çalışmada, analiz dönemi verilerin erişilebilir olduğu 2000-2014 dönemi olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, iki ülke arasındaki ticaretin sektörel analizi ve bunun yıllar içerisindeki değişimi incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası ticaret, girdi-çıktı tabloları, ağ analizi, ticari ilişkiler, sektör bazlı analiz.

Sectoral Basis Analysis of Trade Relationship between Turkey and Russia by Network Approach

Öz

Turkey has a significant trade relationship as well as political and historical relations with Russia. Share of Russia in Turkey’s export was generated as %1 in 2016 while it was 2,3 % in 2000 and 4% in 2010. When it comes to importing, the share of Russia increased from 7,1 % in 2000 to 11,6 % in 2010. Share of Russia in total import of Turkey was 7,6% in 2016. Russia has a significant share in Turkey’s import although its share in Turkey’s export is not high so much. This indicates how the Turkish economy is dependent on Russia. Energy dependence of Turkey is also a well-known issue. Referring to the importance of the trade relationship between Turkey and Russia, we aim to analyze these relations beyond this general expression and reveal the evolution of the qualitative trade structure via network tools. The data is obtained from the World Input-Output Database WIOD and the investigation period is constrained as 2000 – 2014 due to data availability. It is aimed to analyze sectoral trade connections and evolution of this structure over the period.

Anahtar Kelimeler

International trade, input-output tables, network analysis, trade relationships, sectoral basis analysis.

Kaynakça

• Aras, B. (2009). “Türkiye ve Rusya Federasyonu: Çok Boyutlu Ortak- lık”, SETA Analiz, http://arsiv.setav.org/Ups/dosya/6743.pdf, Erişim Tarihi: 10.03.2018.
• Bougheas, S. ve Kirman, A. (2014). “Complex Financial Networks and Systemic Risk: A Review”, CFCM Working Paper, No: 14/04.
• Chow, W. (2013). “An Anatomy of the World Trade Network”, http://www.hkeconomy.gov.hk/en/pdf/An%20Anatomy%20of %20the%20World%20Trade%20Network%20(July%202013).pdf, Erişim Tarihi: 31.10.2018.
• Decarlo, L.T. (1997). On the Meaning and the Use of Kurtosis, Psycholo- gical Methods, vol. 2, no.3.
• Estrada, E. (2015). “Introduction to Complex Networks: Structure and Dynamics”, Evolutionary Equations with Applications in Natural Sci- ences, Lecture Notes in Mathematics 2126, J. Banasiak, M. Mokh- tar-Kharroubi (eds.), Springer International Publishing Switzer- land.
• Estrada, E., Hatano, N. ve Gutierrez, A. “Clumpiness Mixing in Comp- lex https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/0905/0905.4096.pdf Erişim Tarihi: 10.03.2018. Networks”,
• Fisunoğlu, M., Pınar, M. ve Aydoğuş, O. (1998). “Türkiye’nin Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri ve Rusya Federasyonu ile Tarımsal Ticaret Olanakları”, TEAE Araştırma Raporu/1998-1.
• Fuge, M., Tee, K., Agogino, A. (2018). “Network Analysis of Collabora- tive Design Networks: A Case Study of Open IDEO”, http://ideal.umd.edu/assets/pdfs/fuge_tee_openideo_jcise_fina l_2013.pdf, Erişim Tarihi: 11.03.2018.
• Hein, O., Schwind, M., König, W. (2006). “Scale-Free Networks – The Impact of Fat Tailed Degree Distribution on Diffusion and Com- munication Processes”, Wirtschaftsinformatik, Vol.48.
• İmanbeyli, V. (2015). “Uçak Krizi” ve Türkiye-Rusya İlişkileri, SETA Perspektif.
• Kalaycı C. (2013). “Rusya Federasyonu ile Ticarette Türkiye’nin Aç- mazları”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 37‐ 57.
• Kamalov, İ. (2010). “Komşuluktan Stratejik İşbirliğine: Türk-Rus İlişki- leri”, ORSAM Rapor, no:18, rapor no: 3.
• Karakaş, M., İnce, H. ve Kaya, A. E. (2017). “Türk-Rus İkili Ticaretinde Döviz Kurları Oynaklığı Etkisi: Araç Para Birimi Yaklaşımı”, Ma- liye Dergisi, No: 173, 421-438.
• Kleinberg, J.M. (1999). Authoritative Sources in a Hyperlinked Eni- ronment. https://www.cs.cornell.edu/home/kleinber/auth.pdf. Erişim Tarihi: 15.08.2018.
• Kolaczyk, E. D. (2009). Statistical Analysis of Network Data Methods and Models, Springer.
• Kutnar, K. ve Marusic, D. (2009). “Some Topics in Graph Theory”, Networks, Topology and Dynamics Theory and Applications to Econo- mics and Social Systems, Lecture Notes in Economics and Mathe- matical Systems, s. 613 (Springer-Verlag). Lovric, M. (2010).
• “Skewness”, International Encyclopedia of Statistical Science, Springer: New York. Newman, M.E.J. (2010). “Networks An Introduction”. Newman, M. E. J. “Mixing Patterns in Network”, http://arxiv.org/pdf/cond-mat/0209450v2.pdf Erişim Tarihi: 03.2018.
• OECD. (2009). Applications of Complexity Science for Public Policy
• New Tools for Finding Unanticipated Consequences and Unreali- zed Opportunities. Özbay, F. (2011). “Soğuk Savaş Sonrası Türkiye-Rusya İlişkileri: 1992- ”, Bilge Strateji, II/4.
• Özdal, H., Özertem, H. S., Has K. ve Demirtepe M. T. (2013). “Türkiye
• Rusya İlişkileri: Rekabetten Çok Yönlü İşbirliğine”, USAK Avrasya Araştırmaları Merkezi, USAK Rapor No: 13-06. Reichardt, J. (2009). Introduction to Complex Networks, Springer-Verlag, Berlin Heidelberg.
• Sandalcılar, A. R. (2012) Türkiye’nin BRIC Ülkeleriyle Ticari Potansiye- li: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı, Journal of Yasar University, 25(7) 4175
• Timmer, M.P., Los, B., Stehrer, R. ve Vries, G.J. (2016). An Anatomy of the Global Trade Slowdown based on the WIOD 2016 Release,
• GGDC Research Memorandum, No:162. Toroczkai, Z. (2005). “Complex Networks: The Challenge of Interaction.
• Topology”, Los Alamos Science, S.29. TÜİK, (2018). “Dış Ticaret İstatistikleri”, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046 Erişim Tarihi: 05.2018
• World Bank, (2018). https://data.worldbank.org/. Erişim Tarihi: 07.2018 WITS, (2018). “World Integrated Trade Solition”, https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/RUS/ Start
• Year/1996/EndYear/2016/TradeFlow/Export/Indicator/XPRT
• TRD-VL/Partner/BY-COUNTRY/Product/Total# Erişim Tarihi: 06.2018.
• Yılmaz, M. E. (2010). “Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Türk-Rus İlişki- leri”, Akademik Fener.
• Zengin, E. (2015). Türkiye ve Rusya Federasyonu Ticari İlişkileri, Av- rasya İncelemeleri Dergisi (AVİD), IV/1 61-103
• https://noduslabs.com/radar/types-networks-random-small-world- scale-free/ Erişim Tarihi: 10.03.2018 http://igraph.org/r/doc/fit_power_law.html Erişim Tarihi: 03.2018