Eskiçağda Şarabın Dini, Siyasi ve Ekonomik Açıdan Değeri

Yıl 2019, Sayı: 19, 115 - 136, 01.07.2019

Suzan Akkuş Mutlu

Öz

Şarap eskiçağ toplumları tarafından hastalıkların tedavisinde ve kutsal törenlerde sıkça kullanılmıştır. Yaygın bir şekilde kullanılması ticaretinin yapılmasına neden olmuştur. Çivi yazılı belgelerden kralların şarap üzerinden de haraç aldıkları anlaşılmaktadır. Şarabın vergi veya haraç olarak alınması ekonomik açıdan değerli bir ürün olduğunu da kanıtlamaktadır. Eskiçağda yapılan törenlerin, eğlencelerin en önemli içeceklerinden biri de şaraptır. Ayrıca günlük yaşantıda ve dini törenlerde tanrılara adak olarak sunulmuştur. Asur Ticaret Kolonileri Çağı’na ait tabletlerden Anadolu halkının bağcılık ve şarap üretimi yaptığı anlaşılmaktadır. Hitit yazılı metinlerinden de Anadolu’da en yaygın bir şekilde kullanılan içkinin şarap olduğu anlaşılmaktadır. Bu makalemizde, törenlerin ve eğlencelerin vazgeçilmez içeceği olan şarabın eskiçağda kullanım alanları, dini, siyasi ve ekonomik açıdan değerini inceleyeceğiz.

Anahtar Kelimeler

Eskiçağ, şarap, ticaret, çivi yazılı belge, değer.

Religious, Political and Economic Value of Wine in Ancient Times

Öz

The wine had been frequently used by ancient societies in the treatment of diseases and the sacred ceremonies. Its widespread use had led to trade. It was understood from the written documents that the kings received tribute from the wine. That Wine was taken as tax or tribute also proves to be an economically valuable product. One of the most important beverages of ceremonies and entertainment in ancient times was wine. It was also offered as an offering to the gods in daily life and religious ceremonies. It is understood that the Anatolian people produced viticulture and wine from the tablets of the age of the Assyrian Trade Colonies. It is understood that the most commonly used drink is wine in Anatolia from Hittite written texts. In this article, we will examine the use of wine as the indispensable drink of ceremonies and entertainment in ancient times, its religious, political and economic value.

Anahtar Kelimeler

Ancient times, wine, trade, cuneiform document, value.

Kaynakça

• Albayrak, İrfan. “Kültepeden Değişik Bir Masraf Listesi”. Archivum Anatolicum V, (2002): 1-10.
• Alp, Sedat. Hitilerde Şarkı, Müzik ve Dans/Hitit Çağında Anadolu’da Üzüm ve Şarap, Ankara: Kavaklıdere Kültür Yayınları, 1999.
• Alp, Sedat. Hitit Çağında Anadolu. Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2002.
• Altuncu, Abdullah. Sümerlerin Dini Tarihi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi SBE., 2011.
• Ambos, Claus. “Building Rituals from the First Millennium BC The Evidence from the Ritual Texts”. From the Foundations to the Crenel- lations Essays on Temple Building in the Ancient Near East and Hebrew Bible. (Edited by Mark J. Boda and Jamie Novotny), Herstellung: Hubert und Co, Göttingen Printed in Germany, 2010.
• Ardzinba, Vladislav. Eskiçağ Anadolu Ayinleri ve Mitleri, Çev.,Orhan Uravelli. Ankara: Kafdav Yayınları, 2010.
• Atakuman, Çiğdem & Tanyeri Erdemir vd. Hititler, Editör: İlker Koç, Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 2006.
• Bahrani, Zainab. The Babylonian Visual Image, İn G. Leick (Ed.), The Babylonian World, Newyork: Routledge, 2007.
• Başol, Serkan. Hitit Askeri Teşkilatı Ve Sefer Organizasyonu, Yüksek Lisans Tezi, Denizli: PAÜ. SBE. 2006.
• Bilgiç, Emin & Sever, Hüseyin, Günbattı, Cahit, Bayram, Sebahattin. Ankara Kültepe Tabletleri I, Ankara: TTK. Basımevi, 1990.
• Bottéro, Jean. Mezopatamya: Yazı, Akıl ve Tanrılar, çev. Emin Özcan, Ayşen Er. Ankara: Dost Kitabevi, 2003.
• Bottéro, Jean. Gılgamış Destanı, Ölmek İstemeyen Büyük İnsan, çev. Orhan Suda. 4. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2011.
• Bryce, Trevor. Hittite Warrior, New York: Osprey Publishing, 2007.
• Crane, Eva. The World History of Beekeeping and Honey Hunting, New York: Routledge, 1999.
• Coşkun, Yaşar. Boğazköy Metinlerinde Geçen Başlıca Libasyon Kapları, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, XXVII/ 3-4, (1969): 1-61.
• Collins, Billie Jean. The Hittites and their World, Atlanta: Society of Biblical Literature, 2007.
• Çilingiroğlu, Altan. Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı, İzmir: Yaşar Eğitim ve Kültür Fakfı, 1997.
• De Martino, Stefano, Hititler, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2006.
• Eliade, Mircea. Dinler Tarihine Giriş, Çev., Lale Arslan. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2003.
• Ertem, Hayri. Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolu’nun Florası, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1974.
• Fales, Frederick Mario & Postgate, J. Nicholas. Imperial Administative Records, Part I: Palace and Temple Administration, State Archives of Assyria. Vol. VII, Helsinki, 1992.
• Frankel, David. The Ancient Kingdom of Urartu, London, 1979.
• Gökhan, Fatma. Hititlerde Tıp Üzerine Bir İnceleme, Gazi Üniversitesi SBE. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2015.
• Grayson, A. Kırk. Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC I (1114- 859 B.C.), Vol. 2 (The Royal Inscriptions of Mesopotamia. Assyrian Peri- ods, Vol. 2=RIMA 2). Canada: University of Toronto Press, 1991.
• GroB, Melanie. “Food and Drink for the Palace: the Management of Foodstuff in Neo-Assyrian Times and Beyond”, SAAB, Vol. XXI, (2015): 21-45.
• Günaltay, Şemsettin. Mezopotamya- Sümerliler, İstanbul: Akşam Matbaası, 1945.
• Günbattı, Cahit. “Asur Ticaret Kolonileri Döneminde Anadolu Kralları ile Asurlu Tüccarlar Arasındaki İlişkilere Işık Tutan İki Yeni Belge”, XII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, C. 1, Ankara, (1999):75-83.
• Haktanır, Handan. Bir Avuç Mısır, Lefkoşa: Rüstem Kitabevi, 2010.
• Klock-Fontanille, Isabella. Hititler, Ankara: Dost Kitabevi, 2005.
• Köroğlu, Kemalettin. (2010). Eski Mezopotamya Tarihi, Başlangıcından Perslere Kadar. V. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Larner, Gerda. “The origin of prostitution in Ancient Mesopotamia”, Signs, 11(2), (1986): 236–254.
• Lıssner, Ivar. Uygarlık Tarihi, Çev., Adli Moran. İstanbul: Nokta Kitabevi, 2006.
• Luckenbill, David D. Ancient Records of Assyria and Babylonia (ARAB I). VOL. I, Chicago: The University of Chicago Press, 1926.
• Macgregor, Sherry Lou. Beyond Hearth and Home, Women in the Public Sphere in the Neo-Assyrian Society, State Archives of Assyria Studies, Vol. XXI, Helsinki, 2012.
• Macqueen, Jean G. Hititler ve Hitit Çağında Anadolu, Çev., Esra Davutoğ- lu. Ankara: Arkadaş Yayınevi, 2013.
• Nemet-Nejat, Karen R. ‘’Women in Ancient Mesopotamia’’,Women’s Roles in Ancient Civilizations (A Reference Guide), Ed: Bella Vivante, London: Greenwood Press, (1999): 86-114.
• Oates, Joan & Oates, David. Nimrud An Assyrian Imperial City Revealed, London: British School of Archaeology in Iraq, 2001.
• Øiseth, Anne Rebekka. With rootsin the Abzu and crown in the sky: temple construction in between myth and reality, a study of the Eninnu temple of the Gudea cylinders as divine house and cosmic link, (Unpublished mas- ter’s thesis). University of Oslo, 2007.
• Otten, Heinrich, Hethitische Totenrituale, Berlin, 1958.
• Ökse, Tuğba. “Eski Önasya’dan Günümüze Yeni Yıl Bayramları, Bereket ve Yağmur Yağdırma Törenleri”, Ankara, Bilig, S.36, (2006): 47–68.
• Özman, Recep. Asur-Urartu Siyasi Mücadelelerinin Yazıtlara Yansıması, Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi, SBE, 1994.
• Piotrovsky, Boris B., The Ancient Civilization of Urartu, London: Nagel Publishers, 1969.
• Puhvel, Jaan. “Barm and Balm, Hittite Style”, Journal of Cuneiform Studies, LXIII, (2011): 103 – 104.
• Reyhan, Esma. Hitit Kaynaklarında Kizzuwatna’lı Kadın Mastigga’ya Ait Ritüel Metinler, Ankara Üniversitesi, SBE., Doktora Tezi, Ankara, 2002.
• Reyhan, Esma. “Eski Anadolu Kültüründe Büyü ve Büyücülük”, Gazi Akademik Bakış, 2/3, (2008): 227-242.
• Saggs, H.W.F. Everyday Life in Babylonia And Assyria, Assryrian İnternati- onal News Agency, A.D. 1965.
• Saggs, H. W. The Might That Was Assyria, New York: St.Martin’s Press, 1990.
• Salvini, Mirjo, Urartu Tarihi ve Kültürü, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2006.
• Sevin, Veli. Assur Resim Sanatı II. VI. Dizi, Sayı:38, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2010.
• Sevinç-Erbaşı, Fatma .“Hitit Krallarının/Kraliçelerinin Cenaze Törenleri ve Eski Yakındoğu’da Kremasyon (Ölüyü Yakarak Defnetme) Gele- neği”, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları (ICA- NAS), Ankara, (2007): 2777-2795.
• Stol, Marten. Women in the Ancient Near East, Berlin: De Gruyter, 2016.
• Tansuğ, Kadriye & İnanlı, Özel. “Sümerlilerin Dünya Görüşü ve Babil Edebiyatına Toplu Bir Bakış”, D.T.C.F.Dergisi, XVIII, (1960): 551-582.
• Tüylü, Demokan. Ugarit- Hitit İlişkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi SBE., 2014.
• Ünal, Ahmet. Hititler Devrinde Anadolu, Cilt III, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2005.
• Ünal, Ahmet. “Ebediyete İntikal Edecek Şekilde İnşa Edeceksin -İple Tavana Tırmanan Hitit Mimarının Cambazlıkları”, XXXIV. Ulusla- rarası AssiriyolojiKongresi Kongreye Sunulan Bildiriler. Ankara: TTK Basımevi, (1998):39-46.
• Ünsal, Veli. Eski Anadolu’da Teokratik Devlet Düzeni, Ankara: Berikan Yayınevi, 2013.