Azerbaycan Tarihi Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Sayı: 19, 191 - 212, 01.07.2019

Özgür Aktaş

Öz

Bu araştırmanı amacı “Azerbaycan Tarihi” ders kitaplarını içerik açısından ve pedagojik açıdan değerlendirmektir. Azerbaycan’da “Umumi Tarih” ve “Azerbaycan Tarihi” olmak üzere iki tarih çeşit tarih kitabı kullanılmaktadır. Bu kitaplar içerisinden “Azerbaycan Tarihi” ders kitapları değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmada döküman analiz yöntemi kullanılmıştır. Ders kitapları betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Pedagojik açıdan incelendiğinde Azerbaycan tarih ders kitaplarında şiir, örnek olay, temsili resimler, fotoğraflar, haritalar, görsellerden yararlanılmıştır. İçerik açısından Kafkasya coğrafyası merkez alınarak konular anlatılmıştır. Azerbaycan tarih ders kitapları savaşlara, toprak ve vergi sistemine de önemli yer ayırmıştır. Ders kitaplarında tartışmalı konular da dikkat çekmektedir. Ermeni halkı ile ilişkiler ders kitaplarında en fazla yer bulmuş konular arasındadır. Ders kitaplarında Rusya ve İran’a yaklaşım olumsuzken Azerbaycan’ın en yakın dostunun Türkiye olduğu dile getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, tarih, Azerbaycan tarih ders kitapları, tarih ders kitapları.

Evaluation of the Textbooks of the Azerbaijan History

Öz

This study aims to evaluate Azerbaijani history textbooks in terms of content and pedagogical point of view. High school history textbooks are divided into two groups: World history and Azerbaijan history textbooks. Among these books, Azerbaijan's history textbooks were taken into consideration. The document analysis method was used in the study. Poetry, case study, representation pictures, photographs, maps, visuals, and techniques were used in the Azerbaijan history textbooks. In terms of content, Caucasian-centered issues are handled. The Azerbaijani history textbooks have also devoted considerable space to wars, land and tax systems. Controversial issues in textbooks are also noteworthy. The relations with the Armenian people are among the subjects that have the most place in the textbooks. History should flow a negative approach towards Iran, while Russia and Azerbaijan's closest friend is Turkey.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, history, Azerbaijan history textbooks, history textbooks.

Kaynakça

• Aka, İ. ( 2007). Türkiye ve Azerbaycan tarih ders kitapları üzerine bazı gözlemler. Atatürk Dergisi, Ocak, Sayı: 3 Cil: V, 1-13.
• Alaca. E. (2015). Ortaöğretim tarih ders kitaplarinda bir öteki olarak İran http://www.turkishstudies.net/Makaleler/493174737_6AlacaEra y-egt-79-96.pdf. Turkish Studies,Vol.10/11, 79-96.
• Alpargu, M. (2007). Türkiye ve Azerbaycan tarih ders kitapları üzerine bazı gözlemler.cilt 5, sayı http://dergipark.gov.tr/download/article-file/26165 adresinden alınmıştır.
• Aktaş, Ö. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarinin Türk kimliği, dost ve düşman ülke algıları. EKEV, 17 (57), 183-208.
• Aliyev, V., Yasifov, Y., Babayev., Caferov ve Memedova, A. (2003). Azerbaycan tarihi 6. Bakü: Tahsil Neşriyatı.
• Ateş, S., İncirci, A., Karadeniz, O.,Kapucubaş,M. (2018). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Eski Türkler: Türkiye ve Türkmenistan, Ulusla- rarası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 70-85. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/503081 .
• Cazgır V. ve Diğerleri (2010). Ortaöğretim tarih 10. İstanbul: Bediralp matbaaacılık.
• Çençen, N. (2018). Özbekistan lise tarih ders kitaplarında Türkiye imajı. A. Şimşek (ed), Dünyada Türk İmajı. Ankara: Pegem Yayın- ları,423-430.
• Gökçen, S. ve Aybar, M. (2017). Azerbaycan ve Türkiye Cumhuriyeti 9 ile 10. sınıflar tarih ders kitaplarında yer alan Osmanlı tarihi ko- nularının karşılaştırmalı tarih anlayışı açısından incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 267-279.
• Foster, N. (1995). The analysis of company documentation. C. Cassell ve G. Symon (Eds.), Qualitative methods in organizational rese- arch: A practical guide. London: Sage.
• Gürbüz, Y.E. (2009). Öteki tarihin gözüyle Azerbaycan tarih ders kitap- larında Osmanlı-Akkoyunlu savaşları, Toplumsal tarih Dergisi. İs- tanbul: Tarih Vakfı, 78-83.
• İmanova, D. (2018). Kırgızistan lise tarih ders kitaplarında Türk imajı. A. Şimşek (ed), Dünyada Türk İmajı. Ankara: Pegem Yayınları, 325—335.
• İnalcık, H. (1996). Osmanlı İmparatorluğu. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• İsayev, A., Mechunov, R., Abbasov, M. (2018). Azerbaycan Tarihi (Ku- rikulumla). Bakü: Azerbay- can Cumhuriyeti Tahsil Nazırlığı.
• Kaymakçı, S ve Smailova, A. (2018). Kazakistan lise tarih ders kitapla- rında Türkler. A. Şimşek (ed), Dünyada Türk İmajı. Ankara: Pe- gem Yayınları, 311-324.
• Mahmudlu, Y., Memmedov, S., Priyev, V. (2012). Azerbaycan Tarihi 8. Bakü: As poliqraf.
• Mahmudlu, Y., Ağayev, S., Hubyarov, B., Alişova, H., Hüseynova, L., Behramova, S. (2014). Azerbaycan Tarihi 8 , Bakü: Tahsil
• Mahmudlu, Y, Aliyev, Q., Abdullayev, M., Hüseynova, L., Cabbarov, H. (2016). Azerbaycan Tarihi 9, Bakü: Azerbaycan Respublikası Tahsil Nazirliyi.
• Memmedov, H. (1995). Azerbaycan’da basmakalıp tarih eğiti- mi ve mücadele yolları, Tarih Eğitimi ve Tarihte “Öteki” Sorunu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 215-221.
• Memmedov, S.., Veliyev, T ve Kocayev, E., (2002). Azerbaycan tarihi 9. Bakü: Tahsil.
• Memmedov, İ., Kaffarov, T., Memmedov, X., Tağıyeva, Ş., Valiyev, M., Memmedova, Ş., Hüseynov, A., ve Kocayev, E. (2009). Azerbaycan tarihi 11. Bakü: Çaşıoğlu.
• Şahin, M. (2016). Osmanlı Tarihi ve Uygarlığı. Ankara: Sonçağ.
• Şimşek, A. (Ed.) (2018). Dünya’da Türk imajı. Ankara: Pegem.
• Türk, İ.C., Ilgaz, S., ve Bilgili, A.S. (2004). Azerbaycan tarih ders kitap- larında Osmanlı İmgesi, Kazım Karabeki Eğitim Fakültesi Dergisi, sayı 9, ss.429-443.
• Turan, R. (2011). İdeolojik amaçlı tarih öğretimi: Sovyet döneminde Azerbaycan’da okutulan tarih ders kitapla- rı ve tarih dersi öğretim programları üzerine bir inceleme, 5. Ulu- sal Sosyal Bilimler Eğitim Kongresi, Ankara, 300-307.
• Turan, R. (2013). Azerbaycan’da okutulan tarih ders kitaplarında Stalin ve uygulamalarına yaklaşım. Bilig, Güz , Sayı: 67, 273-294.
• Turan, R. (2015). Azerbaycan’da ilk ve ortaöğretimde tarih öğretimi ve ders kitapları, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Turan, R. (2016). Türkmenistan’da Okutulan Tarih Ders Kitaplarında Osmanlı Devleti’ne Yaklaşım. Ed. Muhammet Koçak, Uluslar Arası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi, Ankara, 37-48.
• Turan, R. (2018). Azerbaycan lise tarih ders kitaplarında Türk imajı. A. Şimşek (ed), Dünyada Türk İmajı. Ankara: Pegem Yayınları, 75-89
• Turan, R. (2017). Azerbaycan’da okutulan Ata Yurdu ders kitabında Azerbaycan ulusal kimliğinin temsili. SUTAD, Güz, 42, 593-612.
• Wirth, L. (1999). Tarihi kötüye kullanma biçimleriyle yüzleşmek. (Çev. N. Elhüseyni), Tarihin Kötüye Kullanımı. İstanbul: Türkiye Eko- nomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 18-59.
• Yıldırım, A ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.