Ömer Seyfettin ve Sait Faik’in Dil ve Üslupları Üzerine

Yıl 2019, Sayı: 19, 343 - 366, 01.07.2019

Pelin Kocapınar

Öz

Ömer Seyfettin ile Sait Faik, bilindiği gibi Türk hikâyeciliğinin iki büyük ismidir. Makalede, tanınmış bu önemli yazarlarımızın kullandıkları dil esas alınarak üslupları hakkında bilgi verilmiştir. Hikâyecilerimizin dil özelliklerinin eserlerine yansımaları, kelimelerin kullanım sıklıkları ortaya konularak bunun sonucunda da üslupları üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda Ömer Seyfettin’in Falaka, Hürriyet Gecesi, Asilzâdeler adlı eserleri, Sait Faik’in Lüzumsuz Adam, İzmir’e, İhtiyar Talebe adlı hikâyeleriyle birlikte ele alınıp değerlendirilmiştir. Eserlerin söz varlığından hareketle kelime sıklığı incelenmiş, İlyas Göz ve Gökhan Ölker’in Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlükleri ile karşılaştırmalar da yapılmıştır. Kapsamın genişliği düşünülerek söz varlığında sınırlamaya gidilmiştir. Üçer hikâyede, tam olmasa da, yazarların üsluplarıyla ilgili fikir vereceğinden hareketle insan özellikleri, nitelik, renk, sayı, çokluk, duyu organları, konuşma dili, diyalog gibi belirli alanla ilgili çeşitli kelimeler değerlendirilmiştir. Yazıda görüleceği üzere çalışma sonucunda dilin; insanların benimsediği yaşam tarzı, dönemi, üslubu gibi birçok konuda, kişiyi tanıtıcı ipuçları da verdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Dil, edebiyat, söz varlığı, üslup, sıklık çalışması, Ömer Seyfettin, Sait Faik.

Ömer Seyfettin and Sait Faik on Language and Style

Öz

Ömer Seyfettin and Sait Faik, as it is known are the two great names of Turkish storytelling. The article is given information about the styles of these prominent writers based on the language they use. Reflections of our storytellers on the works of language features, by revealing the frequencies of the use of words, as a result of this, it has been emphasized on their styles. In this context, Ömer Seyfettin's "Falaka, Hürriyet Gecesi, Asilzâdeler" named works, Sait Faik's "Lüzumsuz Adam, Izmir, Eski Talebe" together with the stories were taken and evaluated. Based on the vocabulary of the works, the frequency of vocabulary was examined, there were also comparisons with İlyas Göz and Gökhan Ölker's Dictionaries of Word Frequency of Written Turkish. In these three stories, not exactly, various words related to the specific area such as human characteristics, quality, color, number, multiplicity, sensory organs, speech-language, dialogue were evaluated, since this would give an idea about the styles of the authors. As can be seen in the article, in the result of the study, it has been seen that language, people give clues on many subjects such as the lifestyle, period and style they adopted.

Anahtar Kelimeler

Language, literature, vocabulary, style, frequency study, Ömer Seyfettin, Sait Faik.

Kaynakça

• Aktaş, Şerif. Edebiyatta Üslûp ve Problemleri. Ankara: Akçağ Yayınla- rı:30, 1993.
• Argunşah, Hülya. Ömer Seyfettin-Hikâyeler 1. İstanbul: Dergâh Yayınla- rı, 2017.
• Börekçi, Muhsine ve Tepeli, Yusuf. “Tarık Buğra’nın ‘Ömer’ Adlı Hikâyesinin Dil ve Üslup Açısından Tahlili”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 6 (1996): 29-66.
• Çalışkan, Adem. “Üslûp ve Üslûpbilim Üzerine-1: İlk Belirlemeler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / Uluslararası Sosyal Araş- tırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research 7/34 (2014): 29-52.
• Çetişli, İsmail. Metin Tahlillerine Giriş 2. Ankara: Akçağ Yayınları, 2004.
• Çotuksöken, Yusuf. Türkçe Dil ve Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Papatya Yayıncılık Eğitim, 2012.
• Göz, İlyas. Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü. Ankara: TDK Yayın- ları, 2003.
• Gündoğdu, Ayşe Eda. “Haldun Taner’in Konçinalar Adlı Öyküsünün Biçembilimsel Açıdan İncelenmesi”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/8 (2012): 40-50.
• Necatigil, Behçet. Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayın- ları, Sayı: 952, 2007.
• Ölker, Gökhan. Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü (1945-1950 Arası). Konya: Kömen Yayınları, 2011.
• Ölker, Gökhan. “Mustafa Kutlu’nun ‘Kara Kumudur Kalan’ Adlı Hikâyesi Üzerine Bir Dil ve Üslup Değerlendirmesi”, Selçuk Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17 (2017): 427-435.
• Özbay, Hüseyin. Çolpan’ın Şiirleri. Ankara: TKAE Yayınları, 1994.
• Polat, Nâzım Hikmet. Ömer Seyfettin. Bütün Hikâyeleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2011.
• Sait Faik. Sait Faik-Bütün Eserleri 2, Şahmerdan-Lüzumsuz Adam. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1974.
• Sait Faik. Mahalle Kahvesi. İstanbul: Varlık Yayınları, Sayı: 45. 1950.
• Sait Faik, Sait Faik-Bütün Eserleri 1, Semaver/Sarnıç. Ankara: Bilgi Yayı- nevi, 1973.
• Sarıkaya, Bünyamin. “Sevgi Soysal’ın Öykülerinin Dil-Üslup ve Cümle Bilgisi Açısından Değerlendirilmesi” Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi / International Journal of Turkish Literature Cul- ture Education 5/1 (2016): 351-370.
• Vardar, Berke. Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: MULTI- LINGUAL, 2002.
• “Üslup”, http://www.tdk.gov.tr.