İlkokul Sosyal Bilgiler Dersinde Somut Olmayan Kültürel Miras Eğitimine Yönelik Etkinlik Temelli Bir Eylem Araştırması

Yıl 2019, Sayı: 19, 425 - 468, 01.07.2019

Çağrınur Sağ Fatma Ünal

Öz

Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler dersinde somut olmayan kültürel miras eğitimine yönelik etkinlik temelli uygulamaların etkilerini incelemektir. Sosyal bilgiler dersi kapsamında 4. sınıf öğrencileri ile gerçekleştirilen somut olmayan kültürel miras eğitimine ilişkin bu uygulamalı çalışmada eylem araştırması yönteminin kullanılması tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Karabük Safranbolu İlçesi’ndeki bir ilkokulun 4. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Anket, gözlem, öz değerlendirme ve günlük veri toplama araçlarının kullanıldığı araştırma için, etkinlik temelli bir eylem planı hazırlanmış ve uygulanmıştır. Araştırmanın verileri betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Etkinlik temelli eylem planı uygulama sonucunda, 4. sınıf öğrencilerinde somut olmayan kültürel mirasa ilişkin önemli bir farkındalık oluştuğu, öğrencilerin somut olmayan kültürel miras öğelerini tanıma, tanıtma, tanımlama, örnekler vererek açıklama yönünde başarılı oldukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, somut olmayan kültürel miras eğitimi, etkinlik, eylem araştırması.

An Action Research Based upon Activities on Intangible Cultural Heritage Education in Primary School Social Studies Class

Öz

The purpose of this research is the study the effects of activity-based practices on intangible cultural heritage in social studies class. In the context of social studies class, in this practical study about intangible cultural heritage teaching, the activity research method is preferred to be used. The study group of this research is 4th-grade students in a primary school in Safranbolu, Karabük. For this study in which survey, observation, self-assessment, and daily data collection instruments are used, an activity-based course of action was prepared and implemented. Data of this research was analyzed through descriptive analysis. At the end of the activity-based course of action practice, for the 4th-grade students' important awareness of intangible cultural heritage developed, it was understood that they succeded in familiarizing, introducing, describing intangible cultural heritage elements and explaining through examples.

Anahtar Kelimeler

Social studies, intangible cultural heritage education, activity, action research.

Kaynakça

• Ablak, S., Dikmenli, Y. ve Çetin, T.(2014).Üniversite öğrencilerinin Kırşehir’in tarihi ve kültürel turizm değerlerine yönelik farkında- lıkları.Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,7(2),171-186.
• Alagöz, G., Çalık, İ. ve Güneş, E. (2018). Kültürel Miras Turizmi Açı- sından Erzincan Bakır İşleme Sanatının Mevcut Durumu ve Sü- rüdürebilirliği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 55, 174-191.
• Ar, H. (2015). Somut olmayan kültürel mirasın korunmasında turist rehber- lerinin rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Arıkan, İ.(2012). İlköğretim 7.sınıf öğrencilerinin kültürel mirasla ilgili başarı düzeyleri ve tutumlarının bazı değişkenlerle incelenmesi (Adıya- man örneği).Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Akhan, N. E. (2014).Teachingintangibleculturalheritage in thesocials- tudiescourses.International Online Journal of Educational Scien- ces,6(3),722-736.
• Altunsabak, E. (2016). Somut olmayan kültürel mirasın kuşaktan kuşağa aktarımı ve gençlik: Kars ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aslan, E. ve Çulha, B. (2008). Kimiz biz? Türkiye’deki ilköğretim okulla- rında ulusal kimlik ve kültürel miras eğitimi. M. Safran ve D. Dilek (Ed.), 21. yüzyılda kimlik, vatandaşlık ve tarih eğitimi(s. 133-152). İstanbul: Yeni İnsan Yayıncılık.
• Aygün, H.M.(2011). Kültürel mirası korumada katılımcılık. Vakıflar Dergisi, 35, 191-213.
• Bacanlı, H. (2013). Eğitim psikolojisi (19. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bademci, F.(2018). Mevleviliğin somut ve somut olmayan kültürel mirasının bütünleşik korunması; Konya örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Bağcı, A.(2016). Somut olmayan kültürel mirasın aktifleştirilmesi prob- lemi. Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi (KAREFAD), 4(2), 167‐173.
• Balcı, A.(2016).Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler (12.bs). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO). (2017). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi. Erişim ad- resi: http://www.unesco.org.tr/dokumanlar/somut_olmayan_km/S OKM_KORUNMASI.pdf
• Bölücek, B. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde türkülerden yararlanmanın öğrencilerin akademik başarısına etkisi (Yayımlanmamış yüksek li- sans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bülbül, H.(2016).Müze ile eğitim yoluyla ortaokul öğrencilerinde kül- türel miras bilinci oluşturma. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi,6(3),681-694.
• Çetin, T. ve Gürgil, F.(2014).Üniversite öğrencilerinin Bartın’ın doğal ve kültürel turizm değerlerine yönelik farkındalıkları. Uşak Üni- versitesi Sosyal Bilimler Dergisi,7(4),255-274.
• Çelepi, M. S. (2016). Somut olmayan kültürel miras ve üniversite genç- liği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (3), 5-35.
• Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler öğretim programında somut olma- yan kültürel mirasın yeri. Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (1), 185-203.
• Çığır Dikyol, D. ve Pamuk, İ.(2017).Kültürel ve tarihsel mirasın sosyal bilgiler öğretmen adaylarına katkıları: “derslerde anlatılanlar ger- çekmiş”. Kesit Akademi Dergisi,3(8), 123-142.
• Çiçekoğlu, N. (2014).Somut olmayan kültürel miras taşıyıcıları: Rize el sanatları ustaları üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çoban, S.(2014). Mardin’de yaşayan yetişkinlerin tarihi ve kültürel mirasa ilişkin bilinçlilik durumu. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ens- titüsü, Ankara.
• Dönmez, C. ve Yeşilbursa, C. C. (2014). The effect of cultural heritage education on students’ attitudes toward tangible heritage. Elemen- tary Education Online, 13(2),425-442.
• Dündar, E.(2018). İngilizce ders kitaplarında somut olmayan kültürel mira- sın yeri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Erkal, H. (2010).UNESCO yaşayan insan hazineleri ulusal sistemlerinin, somut olmayan kültürel mirasın yaşatılmasına ve gelecek kuşaklara ak- tarılmasına etkisi üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek li- sans tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gürçayır, S. (2011). Somut olmayan kültürel mirasın korunması söz- leşmesi üzerine eleştirel bir okuma. Milli Folklor Dergisi, 23 (92), 5- 12.
• Gürkan, B. (2015). Sosyal bilgiler ders kitaplarının somut olmayan kültürel miras açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Gümüş, N. ve Adanalı, R.(2011).The attitude and behavior of students in high school towards historical and cultural heritage in Buca (İzmir). Buca Eğitim Fakültesi Dergisi,30,87-102.
• Hunter, K. (2008). Heritage education in social studies. Erişim adresi: https://www.ericdigests.org/pre-929/heritage.htm
• HEREDUC. (2005). Heritage in the class room: A practical manuel for teac- hers. si:http://schoolweb1.gemeenschapsonderwijs.be:8101/Files/Her educComplete.pdf Erişim adre
• Karabaşa, S. (2014). Uygulamaları açısından somut olmayan kültürel miras ve folklor. Folklor/Edebiyat Dergisi, 20(80), 99-105.
• Kılcan, B. ve Akbaba, B.(2013).Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan kültürel mirasa duyarlılık değerine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi.ZeitschriftfürdieWelt der Türken,5(3),113-137.
• Kutlu, M. M. (2009). Somut olmayan kültürel mirasın korunmasında eğitime yönelik ilk adım: halk kültürü dersi. Milli Folklor Dergisi, 21 (82), 13-18.
• Meydan A. ve Akkuş, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde müze gezilerinin tarihi ve kültürel değerlerin kazandırılmasındaki önemi. Marmara Coğrafya Dergisi,29,402-422.
• Mutsak, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarihi kültürel miras eğitimine ilişkin görüşleri (Denizli şehri örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Niğde.
• Okuyucu, A. (2011). Osmaneli ilçe merkezinde kültürel mirasın korunması ve turizm amaçlı kullanımına yönelik bir araştırma.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öksüz Kuşçuoğlu, G. ve Taş, M. (2017).Sürdürülebilir kültürel miras yönetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Akademi Dergi- si,2(1), 58-67.
• Öztaşçı, C.A.(2017). Yerel tarih öğretim yöntemini sosyal bilgiler dersinde uygulamaya koymak: Bir eylem araştırması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İs- tanbul.
• Pehlivan, A. (2015). Açık ve örgün eğitim sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programında somut olmayan kültürel miras ögelerinin incelen- mesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Anadolu Üni- versitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Prott, Lyndel V. and O’Keefe, Patrick J. (1992) “Cultural heritage” or “cultural property?”. International Journal of CulturalProperty, 1(2) ,307-320.
• Sayan, Y.(2009).Türk kültür mirasının korunması ve tarihi çevre bilinci üzerine.TürkDünyası İncelemeleri Dergisi,9(1), 157-160.
• Shepherd, R. (2007). UNESCO and the politics of cultural heritage in Tibet. Journal Of Contemporary Asia, 36(2), 243-257.
• Silverman, H. ve Ruggles, D. F. (2007). Cultural Heritage and Human Rights. H. Silverman ve D.F. Ruggles (Eds.).Cultural Heritage and Human Rights in (pp.3-22). USA:Springer.
• Somut Olmayan Kültürel Miras. (2018, 15 Mayıs). Somut Olmayan Kültürel http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR,50837/somut-olmayan- kulturel-mirasin-korunmasi-sozlesmesi-hak-.html Sözleşmesi.
• Turhan Tuna, S. ve Saral, E.(2018). Somut olmayan kültürel mirasın korunması bağlamında Türkiye’de eğitim alanında yapılan bilim- sel çalışmalar üzerine bir bibliyografya denemesi. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi,5(1),68-78.
• Ulusoy, K.(2011).Türk toplum hayatında yaşatılan kahve ve kahvehane kültürü(bir sözlü kültür ve sosyal çevre eğitimi çalışması).Milli Folklor, 23(89),159-169.
• Ünal, F. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan halk kültürü ögelerinin değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sosyal Bilgiler Öğretimi Özel Sayısı, 6 (14), 611-644.
• Ünal, F., Sağ, Ç. ve Güneş, S. (10-12 Mayıs 2018). Yetişkinlerin Yerel Tarihe İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi: Safranbolu Örneği, V. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu (ISHE), İstanbul, s. 536- 546. (Tam metin).
• Vecco, M. (2010). A definition of cultural heritage: from the tangible to the intangible. Journal of CulturalHeritage, 11(3), 321-324.
• Yeşilbursa, C.C. (2011).Sosyal bilgilerde miras eğitimini öğrencilerin somut kültürel mirasa karşı tutumlarına ve akademik başarılarına etkisi (Ya- yımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yeşilbursa, C.C.(2013). Altıncı sınıf öğrencilerinin somut kültürel mira- sa yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi,21(2),406-420.
• Yeşilbursa, C.C. ve Uslu, S.(2014).The comparison of Turkısh and Amerıcan preservice social studies teachers’ attıtudes toward he- ritage education. International Periodical For the Languages, Literatu- re and History of Turkish or Turkic,9(8),879-891.
• Yolcu, M.A.(2014).Nevşehir’de yaşayan geleneksel mesleklerin deği- şim ve dönüşümü. International Periodical For The Languages, Lite- rature and History of Turkishor Turkic,9(2),1719-1738.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.(10.Basım) Ankara: Seçkin Yayıncılık.