________________________________________________________ Türkiye’de Yerel İklim Değişikliği Eylem Planlarının Hazırlanması ve Etkin Uygulanması için Öneriler

Yıl 2019, Sayı: EK SAYI (2019) - Yıl: 2019 Cilt: Ek Sayı: Ek, 395 - 414, 01.12.2019

İzzet Arı Levent Aydın

Öz

Son yıllarda şehirlerde iklim değişikliğine bağlı olarak aşırı hava hareketlerinin şiddeti ve görülme sıklığı artarak sel, heyelan, ısı dal-gaları ve kuraklık, şiddetli fırtına ve hortum, ani ve yoğun yağışlar şehirlerin yaşanabilirliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Küresel ölçekte ilk adımlar 1992 yılında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin BMİDÇS kabulüyle başlamış olup 1997 yılında hazırlanan Kyoto Protokolü ve 2015 yılında imzalanan Paris Anlaşmasıyla uluslararası çabalar devam etmiştir. Bu anlaşmalar kapsamında ülkelere görev ve sorumluluklar verilmekle birlikte, yerelde iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum eylemlerinde rehber-lik ve yönlendirmeye yer verilmemesi önemli bir eksiklik olarak görülebilir. Bununla birlikte 20 yılda bir yapılan ve son olarak 2016 yılında gerçekleştirilen HABİTAT-3’te “Kito Bildirisi” altında ilk defa Yerel İklim Değişikliği Eylem Planları YİDEP için ülkeler taahhütte bulunmuştur. Buna göre, ülkelerin YİDEP hazırlama ve uygulama gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de Yİ-DEP’lerin etkin bir şekilde hazırlanması, uygulanması ve izlenmesi için mevzuat ve politika alanlarında öneriler geliştirmektir. Çalışma kapsamında konuyla ilgili olarak uluslararası anlaşmalar, belgeler ve raporlar esas alınarak ulusal ölçekte başta birincil mevzuat değişik-likleri olmak üzere ilgili politika dokümanlarının mevcut durum değerlendirmesi yapılmıştır. Ayrıca iklim değişikliğine uyum için sektörel ve yerel öncelikler göz önünde bulundurularak öneriler geliştirilmiştir. Bu çalışmayla küresel iklim değişikliğiyle mücadele-de kendi ulusal şartlarına göre katkı sağlayan Türkiye’nin; ulusal bildirimleri, seragazı emisyon envanteri ve iklim değişikliği strateji planlarını YİDEP aracılıyla güçlendirilebileceği tespit edilmiştir. Ça-lışmada Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, büyükşehir belediyeleri, bele-diyeler ve il özel idarelerinin YİDEP hazırlayabilmesi için gerekli hukuki düzenleme önerilerinde bulunmuştur. Ayrıca iklim değişik-liğine uyum ve azaltım için sektörel tedbirler tespit edilmiştir. Son olarak YİDEP’lerin etkin izlenmesi ve değerlendirilmesi için İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu yeniden oluştu-rulması için öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

YİDEP, Sürdürülebilir Kentler, Paris Anlaşması

Recommendations for the Preparation and Effective Implementation of Local Climate Change Action Plans in Turkey

Öz

In recent years, due to climate change in cities, the severity and fre-quency of extreme air movements have increased and floods, land-slides, heat waves and droughts, severe storms and hoses, sudden and heavy rainfalls adversely affect the viability of cities. The first steps on a global scale began in 1992 with the adoption of the UNFCCC, and international efforts continued with the Kyoto Protocol drafted in 1997 and the Paris Agreement signed in 2015. Although responsi-bilities are assigned to countries within the scope of these agree-ments, the lack of guidance and guidance on combating climate change and adaptation actions at the local level has been identified as an important deficiency. However, for the first time under the Quito Declaration in HABITAT-III, which was held every 20 years and lastly held in 2016, countries made a commitment to local climate action plans LCAP . Accordingly, countries need to make and implement LCAP. The aim of this study is to make proposals on legislation and policy space for effective preparation, implementation and monitor-ing of local climate action plans in Turkey. Within the scope of the study, based on the international agreements, documents and reports on this subject, the current situation of the relevant policy documents, especially the primary legislation changes is evaluated. In addition, recommendations are developed by taking sectoral and local priori-ties into consideration for adaptation to climate change. While Tur-key combats global climate change with its national circumstances and capacities; National Communications, Greenhouse Gas Emission Inventory and Climate Change Strategy Plans can be strengthened by LCAP. In this study, it is proposed that legislation of the Ministry of Environment and Urbanization, Metropolitan Municipalities, Munic-ipalities and Special Provincial Administrations should be revised according to effective preparation of LCAP. In addition, sectoral measures for adaptation and mitigation to climate change are identi-fied. Finally, recommendations are developed for the revising the Coordination Committee for Climate Change and Air Management in order to monitoring and evaluation of LCAP.

Anahtar Kelimeler

LCAP, Sustainable Cities, Paris Agreement

Kaynakça

• Ari, Izzet. 2010. Emission Trading for Combating Climate Change and its Implementation in Turkey. Ankara: Republic of Turkey, Prime Ministry, State Planning Organization.
• Ari, Izzet, ve Riza Fikret Yikmaz. 2018. “Evaluation of Electricity Consumption of Houses According to Temperature Sensitivity at Province Level in Turkey”. Energy Experts 2 (9): 20–24.
• Arı, İzzet. 2018. “İklim Değişikliği ve Kalkınma”. Içinde İklim Değişikliği ve Kalkınma, editör İzzet Arı, 7–16. Ankara: SBB.
• Benessaiah, Karina. 2012. “Carbon and livelihoods in Post-Kyoto: Assessing voluntary carbon markets”. Ecological Economics https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2012.02.022. 77 (Mayıs): 1–6.
• Boswell, Michael R., Adrienne I. Greve, ve Tammy L. Seale. 2014. Climate action planning. Elgar Companion to Sustainab- le https://doi.org/10.4337/9780857939999.00021. Strategies, Methods and Outlook.
• Can, Oğuz. 2018. “Atık Yönetimi Faaliyetlerinin İklim Değişikliği Azaltım Çabalarında ve Sürdürülebilir Ekonomi İçinde Yeri ve Önemi”. Içinde İklim Değişikliği ve Kalkınma, edi- tör İzzet Arı, 177–88. SBB.
• CAT. 2019. “Comparability of Effort”. 2019. https://climateactiontracker.org/methodology/comparability- of-effort/.
• Comcec-IDB. 2015. “The critical success factors in the implementation of the post - 2015 development agenda and sustainable development goals: current situation and prospects for the OIC”, sayı November.
• ÇŞB. 2010. “Türkiye İklim Değişikliği Strateji Belgesi”.
• ———. 2012a. “İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı (2011-2023)”. Ankara.
• ———. 2012b. “Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı”. Ankara.
• ———. 2019. “Tamamlanan Projeler - İklim Değişikli- ği”. 2019. https://iklim.csb.gov.tr/tamamlanan-projeler-i-4371.
• Damsİ, Tue, Tyge Kjær, ve Thomas Budde Christensen. 2016. “Local climate action plans in climate change mitigation - examining the case of Denmark”. Energy Policy 89 (Şubat): 74– 83. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2015.11.013.
• Edenhofer, Ottmar, Ramón Pichs-Madruga, Youba So- kona, Susanne Kadner, Jan C. Minx, Steffen Brunner, Shardul Agrawala, vd. 2014.
• “Technical Summary. In: Climate Change 2014: Mitigation of Climate Change. Contribution of Working Group III to the Fifth Assessment Report of the Intergovern- mental Panel on Climate Change”.
• Içinde Climate Change 2014: Mitigation of Climate Change. Cambridge: Cambridge University Press. GCM. 2019. “Why Cities Matter”. 2019. https://www.globalcovenantofmayors.org/.
• Harris, Paul G. 2010. World Ethics and Climate Change: From International to Glbal Justice. Edinburg: Edinburg Univer- sity Press.
• IPCC. 2011. “IPCC Special Report on Renewable Energy Sources and Climate Change Mitigation”. Choice Re- views Online. C. 49. Cambridge: The Intergovernmental Panel on https://doi.org/10.5860/CHOICE.49-6309. Change (IPCC).
• ———. 2018. “IPCC 1.5 Technical Summary”. Morgan Wairiu. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/02/S R15_TS_High_Res.pdf.
• Jordan, Andrew, Tim Rayner, Heike Schroeder, Neil Adger, Kevin Anderson, Alice Bows, Corinne Le Quéré, vd. 2013. “Going beyond two degrees? The risks and opportunities of alternative options”. Climate Policy 0 (0): 1–19. https://doi.org/10.1080/14693062.2013.835705.
• Kadıoğlu, Mikdat. 2018. “Bütünleşik Yaklaşım: İklim Risk Yönetimi”. Içinde İklim Değişikliği ve Kalkınma, editör İzzet Arı, 69–88. Ankara: SBB.
• Kumbaroĝlu, Gürkan. 2011. “A sectoral decomposition analysis of Turkish CO2 emissions over 1990-2007”. Energy 36: 2419–33. https://doi.org/10.1016/j.energy.2011.01.027.
• Lund, Henrik, Poul Alberg Østergaard, David Con- nolly, ve Brian Vad Mathiesen. 2017. “Smart energy and smart energy https://doi.org/10.1016/j.energy.2017.05.123. systems”. Energy.
• Macit, İrfan. 2018. “Bütünleşik Afet Yönetiminde Sen- dai Çerçeve Eylem Planının Beklenen Etkisi”. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi 90 (332). https://doi.org/10.21324/dacd.421564.
• Michaelowa, Axel, ve Frank Jotzo. 2005. “Transaction costs, institutional rigidities and the size of the clean develop- ment https://doi.org/10.1016/J.ENPOL.2003.08.016. Energy Policy 33 (4): 511–23.
• MoD. 2014. “The Tenth Development Plan”. 2014. http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma lar/Attachments/12/Onuncu Kalkınma Planı.pdf. Plan
• MoEF. 2007. “First National Communication For Clima- te Change of Turkey”. Ankara: MoEF.
• Peker, Ender, ve Cem Aydın. 2019. Değişen İklimde Kent- ler: Yerel Yönetimler için Azaltım ve Uyum Politikaları.
• Reisi, Marzieh, Lu Aye, Abbas Rajabifard, ve Tuan Ngo. 2014. “Transport sustainability index: Melbourne case study”. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2014.03.004. Indicators 43 (Ağustos): 288–96.
• Sachs, Jeffrey D. 2012. “From millennium development goals to sustainable development goals”. The Lancet 379 (9832): 2206–11. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(12)60685-0.
• Salon, Deborah, Sinnott Murphy, ve Gian-Claudia Scia- ra. 2014. “Local climate action: motives, enabling factors and barriers”. Management https://doi.org/10.4155/cmt.13.81. 5 (1): 67–79.
• TCCB. 2019. “Mevzuat Bilgi Sistemi”. 2019. https://www.mevzuat.gov.tr/AramaSonuc.aspx?searchText=y erel iklim.
• Tuğaç, Çiğdem. 2018. “Türkiye İçin İklim Değişikliğine Dayanıklı Kentsel Tasarım Önerisi: Eko-Kompakt Kentler”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 32 (4): 1047– 68.
• TÜİK. 2018. 1990-2016 Yılları Arası Türkiye Seragazı Emisyon Envanteri.
• UN-Habitat. 2016. “About Habitat III - Habitat III”. 2016. http://habitat3.org/the-conference/about-habitat-3/.
• ———. 2017. New Urban Agenda.
• UN. 2015a. “The Millennium Development Goals Re- port”. United Nations. https://doi.org/978-92-1-101320-7.
• ———. 2015b. “Transforming Our World: The 2030 Agenda https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformin gourworld. Sustainable Development”. 2015.
• UNCSD. 2012. “The Future We Want”. UNSD. http://www.uncsd2012.org/content/documents/727The Fu- ture We Want 19 June 1230pm.pdf. UNFCCC. 1992. “UNFCCC”. 1992.
• http://unfccc.int/files/essential_background/background_pu blications_htmlpdf/application/pdf/conveng.pdf. ———. 1998. https://unfccc.int/process/the-kyoto-protocol. “Kyoto Protocol”. 1998.
• ———. 2008. “Bali Action Plan”. UNFCCC. http://unfccc.int/resource/docs/2007/cop13/eng/06a01.pdf.
• ———. 2012. “Decisions adopted by the COP-17”. UNFCCC. http://unfccc.int/resource/docs/2011/cmp7/eng/10a01.pdf.
• ———. 2014. “Lima Call for Climate Action”. 2014. http://unfccc.int/files/meetings/lima_dec_2014/application/ pdf/auv_cop20_lima_call_for_climate_action.pdf.
• ———. 2015. “Adoption of the Paris Agreement”. 2015. http://unfccc.int/resource/docs/2015/cop21/eng/l09r01.pdf. ———. 2018. “Turkey 2018 CRF”. 2018. https://unfccc.int/documents/65690.
• Winkler, Harald, ve Lavanya Rajamani. 2014. “CBDR&RC in a regime applicable to all”. Climate Policy 14 (1): 102–21. https://doi.org/10.1080/14693062.2013.791184.
• Yıkmaz, Rıza Fikret. 2018. “Türkiye’nin İklim Değişik- liği Konusundaki Politika, Mevzuat ve Kurumsal Yapılanması- nın Analizi”. Içinde İklim Değişikliği ve Kalkınma, editör İzzet Arı, 17–36. Ankara: SBB.