Özel Yetenekli Öğrencilerin Sınıf Ortamındaki Davranışlarına Yönelik Öğretmenlerin Görüşleri

Yıl 2020, Sayı: 24, 473 - 494, 01.10.2020

Abdulkadir Sağlam İlhan Polat

Öz

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin, özel yetenekli öğrencilerin davranışlarının sınıf ortamına yansıması yönelik görüşlerini ortaya koymaktır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim fenomenoloji deseninde tasarlanmış olup çalışmada amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubunu sınıfında özel yetenekli öğrenci bulunan 21’i kadın, 4’ü erkek toplam 25 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın veri toplama süreci 2018 yılında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Bunun sonucunda araştırmaya katılan öğretmenler, sınıflarında bulunan özel yetenekli öğrencilerin genelde olumlu davranışlar gösterdiğini, kısmen olumsuz davranışlar sergilediğini ifade etmiştir. Öğretmenler, öğrencilerin olumlu ve olumsuz davranışlarıyla ilgili çeşitli yöntemler kullandıklarını ifade etmekle birlikte sınıfında özel yetenekli öğrenci bulunan meslektaşları için de çeşitli önerilerde bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özel yetenekli öğrenciler, sınıf öğretmeni, öğrenci davranışları, öğretmenlerin görüşleri.

Teachers' Views on the Behavior of Specially Gifted Students in the Classroom

Öz

This study aims to reveal the opinions of teachers about the reflection of the behaviors of specially gifted students in the classroom environment. The study was designed in the phenomenology pattern, which is one of the qualitative research methods, and the criterion sampling method, which is one of the purposeful sampling methods, was used. A total of 25 classroom teachers, 21 females and 4 males, with specially talented students in the class. The data collection process of this study was carried out in 2018. In the study, a semi-structured interview form was used as a data collection tool. The data obtained were analyzed by the content analysis method. As a result, the teachers who participated in the research stated that students with special abilities in their classes generally show positive behaviors and partially negative behaviors. Teachers stated that they used various methods regarding the positive and negative behaviors of the students, but also made some suggestions for their colleagues who had special talented students in their class.

Anahtar Kelimeler

Gifted students, elementary school teacher, student behavior, teacher's views.

Kaynakça

• Akar, İ. ve Şengil-Akar, Ş. (2012). İlköğretim okullarında görev yap- makta olan öğretmenlerin üstün yetenek kavramı hakkındaki gö- rüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi. 20 (2): 423-436.
• Akarsu, F. (2001). Üstün yetenekliler, yetişemediğimiz çocuklar: üstün yetenekli çocuklar ve sorunları. Ankara: Eduser Yayınları.
• Akın Akbüber, B., Erdik, E., Güney, H., Cimşitoğlu, G.G. ve Akbüber, C. (2019). Bilim ve sanat merkezlerinde özel yetenekli öğrencilerin sorunlarının değerlendirilmesinde bir yöntem önerisi “Özel Yete- nekli Öğrenci Çalıştayı”. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Der- gisi,6 (1): 22-39.
• Altıntaş, E. ve Özdemir, A. Ş. (2013). Üstün yetenekli öğrencilere genel bir bakış: öğretmen değerlendirmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Der- gisi: Teori ve Uygulama. 4 (7): 3-12.
• Ayverdi, L. (2018). Özel yetenekli öğrencilerin fen eğitiminde teknoloji, mühendislik ve matematiğin kullanımı: Fetemm yaklaşımı. Yayınlan- mamış Doktora tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Balıkesir.
• Bakioğlu, A., Levent, F. (2013). Üstün yeteneklilerin eğitiminde Türki- ye için öneriler. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1 (1): 31-44.
• Büyüköztürk, Ş. ve diğerleri. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anka- ra: Pegem Akademi Yayınları.
• Çitil, M., Ataman, A. (2018). İlköğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin davranışsal özelliklerinin eğitim ortamlarına yansı- ması ve ortaya çıkabilecek sorunlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 38(1): 185-231.
• Çitil, M. (2018). Türkiye’de üstün yeteneklilerin eğitimi politikalarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, Özel sayı 47 (1):143-172.
• Dolu, G. ve Ürek, H. (2017). Üstün/özel yetenekli öğrencilerin çoklu zekâ alanlarını farklılaştıran değişkenler ve bir model önerisi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1): 32-71.
• Dönmez, N. (2004). Bilim sanat merkezlerinin kuruluşu ve işleyişinde yapılması gereken düzenlemeler, Yer aldığı eser A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili, ve M. R. Şirin, Üstün yetenekli çocuklar bildiriler kitabı, Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Dönmez, N. (2007). Üstün ve özel yeteneklilerin eğitimleri ülkemize özgün bir model: Bilim ve sanat merkezleri (Bil-sen). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (15): 178- 186.
• Keskin, S. (2006). Üstün ve özel yetenekli çocuklar ve bilgisayara ve bilgisa- yar dersine yönelik tutumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Kirk, S., A. and Gallagher, J. (1989). Educating exceptional children, USA: Haughton Mifflin Company.
• Kurtdaş, Ç. (2012). Üstün yetenekliler ve üstün yeteneklilerin eğiti- minde bilim ve sanat merkezleri (Malatya bilim ve sanat merkezi örneği). Hikmet Yurdu Dergisi, 5 (10): 151-181.
• Kurnaz, A. (2014). Yirminci yılında bilim ve sanat merkezlerinin rapor- lar ve yönetici görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Journal of Gifted Education Research, 2 (1): 1-22.
• MEB, (2013). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Üstün Yetenekli Bireyler Strateji ve Uygulama Planı 2013-2017, Ankara.
• MEB, (2016). Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi. Tebliğler Dergisi, 2710.
• Özçelik, A. ve Akgündüz, D. (2018). Üstün/özel yetenekli öğrencilerle yapılan okul dışı STEM eğitiminin değerlendirilmesi. Trakya Üni- versitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (2): 334-351.
• Özsoy, Y. (2014). Bilim ve sanat merkezi öğrenci, öğretmen ve velileri- nin üstün yetenekli öğrenci kavramına ilişkin metaforları. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(1): 74-87.
• Peterson, J. S. (2009). Myth 17: Gifted and talented individuals do not have unique social and emotional needs. Gifted Child Quarterly, 53(4): 280–282.
• Sak, U. (2010). Üstün zekâlılar (özellikleri, tanılanmaları eğitimleri). Anka- ra: Maya Akademi.
• Sak, U. (2011). Üstün yetenekliler eğitim programları modeli (ÜYEP) ve sosyal geçerliği. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36 (161): 213-229.
• Sezer, Ş. (2015). Üstün yeteneklilerin sınıf içinde olumsuz davranışları ve yönetilmesine ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Türk Eği- tim Bilimleri Dergisi, 3(4): 317-333.
• Su, Ş., Sağlam, A. ve Mutlu, Y., (2017). Bilim ve sanat merkezi öğrenci- lerinin “bilsem” ve “okul” kavramlarına ilişkin algı düzeylerinin metaforlarla karşılaştırılması, Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 4 (3): 91-108.
• Şipal, R.F. (2005). Üstün yetenekli çocukların sosyal duygusal gelişim- leri ve karşılaştıkları problemler. Çocuk Gelişimi Ve Eğitimi Dergisi; 1(2): 94-96.
• Talas, S., Talas, Y., Sönmez, A. (2013). Bilim sanat merkezlerine devam eden üstün yetenekli öğrencilerin okullarında yaşadıkları prob- lemler. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 1(1):42-50.
• Ünal, F. ve Er, H. (2015). Özel yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversi- tesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(1): 165-182.
• Westberg, K. L., Archambault, F. X., Dobyns, S. M., and Salvin, T. J. (1993). An observational study of instructional and curricular practices used with gifted and talented students in regular classrooms. Storrs: The National Research Center on the Gifted and Talented.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yön- temleri (11.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.