II. Abdülhamid Dönemi 1876-1909 İmar Faaliyetleri Işığında Kocaeli/Akhisar-ı Geyve Pamukova Hükûmet Konağı Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Sayı: 25, 140 - 160, 29.01.2021

Yusuf Çetin

Öz

II. Abdülhamid dönemi 1876–1909 Osmanlı tarihinde imar faaliyetlerinin en yoğun gerçekleştirildiği dönemlerden birisi olmuştur. Devletin kısıtlı bütçe imkânlarına rağmen Osmanlı coğrafyasında hemen hemen her alanda çok sayıda yapı inşa edilerek ülke bayındır hale getirilmiştir. Bu imar faaliyetleri içerisinde merkezi otoritenin gücünü hissettirmek ve büyüyen Osmanlı bürokrasisinin ihtiyacını karşılamak amacıyla inşa edilen yapılardan birisi hükumet konakları olmuştur. Günümüzde belediye binası olarak kullanılan Pamukova Hükumet Konağı da bu dönemde aynı amaçlar doğrultusunda inşa edilen yapılardan birisidir. Pamukova Hükumet Konağı bir resmi bina olarak inşa edilmiş olmasına rağmen Sakarya ve çevresindeki evlerde yaygın olarak kullanılan geleneksel iç sofalı ev plan tipinin tüm özelliklerini taşımaktadır. Sonraki dönemlerde yapılan tadilatlar ve eklemelerle orijinal birçok özeliğini yitirmiş olsa da son dönem Osmanlı mimarisinin tüm özelliklerini bünyesinde barındıran ve anıtsal mimarisi ile Osmanlı merkezi otoritesinin gücünü yansıtan Pamukova Hükumet Konağı, dönemin siyasal, sosyal ve kültürel yapısı hakkında bilgi veren önemli bir tarihi belge niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

Akhisar-ı Geyve (Pamukova), II. Abdülhamid dönemi, hükumet konağı

An Assesment on Kocaeli/Akhisar-ı Geyve Pamukova Government Hall In The Light Of Zoning Activities of The Period of Abdulhamid II 1876- 1909

Öz

The reign of Abdülhamid II 1876–1909 was one of the most intensive periods of zoning activities in Ottoman history. Despite the limited budget of the state, many structures were built in almost every area in the Ottoman geography and the country was made prosperous. Government halls were one type of the structures built to demonstrate the power of the central authority and to meet the needs of the growing Ottoman bureaucracy. Pamukova Government Hall, which is used as a city hall today, was one of the constructions built for the same purpose in that period. Although Pamukova Government Hall was built as an official building, it reflects all the characteristics of the traditional house plan with its interior sofa boardroom , which is widely used in the houses in Sakarya and its surroundings. Despite it lost many of its original features with the renovations and additions made in the following years, Pamukova Government Hall, which contains all the features of the late Ottoman architecture and reflects the power of the Ottoman central authority with its monumental structure, is an outstanding historical artifact that depicts the political, social and cultural structure of the period.

Anahtar Kelimeler

Akhisar-ı Geyve (Pamukova), period of Abdulhamid II, government hall

Kaynakça

• Aydın, Önder, “Sultan II. Abdülhamit Dönemi Yapılarında İmparatoru/İmparatorluğu Temsil Eden Semboller”, Mimarlık, 364, 2012, s. 74-78.
• Batur, Afife. “Batılılaşma Döneminde Osmanlı Mimarlığı”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi IV, İstanbul: 1985, s. 1038-1067.
• Çadırcı, Musa, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Ülke Yönetimi”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi I, İstanbul: 1985, s. 210- 230.
• Çetin, Yusuf, Sakarya’da Türk Mimari Eserleri, Sakarya: Melisa Matbaası, Deringil, Selim, İktidarın Sembolleri ve İdeoloji: II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909). G.Ç. Güven (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
• Duymaz, Abdullah Şevki, II. Abdülhamid Dönemi İmar Faaliyetleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta, 2003.
• Eyice, Semavi, “XVIII. Yüzyılda Türk Sanatı ve Türk Mimarisinde Avrupa Neo-Klasik Üslubu”, Sanat Tarihi Yıllığı IX-X 1979-1980, İstanbul Üniversitesi
• Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Enstitüsü, (1981), s. 163-190.
• Güntan, Çağrı, II. Abdülhamid Dönemiʹnde İmparatorluk İmajının Kamu Yapıları Aracılığı ile Osmanlı Kentine Yansıtılması, Yıldız Teknik Üniersitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
• Konukçu, Enver, “Sakarya’nın Tarihi Coğrafyası”, Sakarya İli Tarihi, C. I, Sakarya, 2005, s. 33-47.
• Konukçu, Enver-Şahin, Enis, “Cumhuriyet Döneminde Adapazarı ve Çevresindeki Mülkî Yapılanma”, Sakarya İli Tarihi, C. II, Sakarya: 2005, s. 877
• Özel, Sabahattin-Kırbaç, Safiye, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Sakarya’da Mülki Yapı”, Sakarya İli Tarihi, C. II, Sakarya: 2005, s. 847-876.
• Özgen, M. Mithat, Osmanlı Devleti Ordu Sisteminde Redif Teşkilatı ve II. Abdülhamid Dönemi Redif Binaları, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya, 2013.
• Toptaş, Rahşan, “Bergama Hükûmet Konağı Örneğinde II. Abdülhamit Dönemi Hükûmet Konakları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 9, Sayı: , 2016, s. 411-428.
• Şahin, Enis-Demirağ, Sinan, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kocaeli ve Çevresindeki Mülkî Yapılanma Çalışmalarına Genel Bir Bakış”, Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-II, Kocaeli. 3-4-5 Nisan 2015, s. 602.
• Yazıcı Metin, Nurcan “Son Dönem Osmanlı Mimarisinin Başat Yapıtları: Hükûmet Konakları” Osmanlı Sanatında Değişim ve Dönüşüm, (Ed. A. Budak- Yılmaz), İstanbul: 2009. s. 273-315.
• “Pamukova Nüfusu”, Erişim Tarihi: 02.2020. https://www.nufusu.com/ilce/pamukova_sakarya-nufusu,
• “Çankırı Eski Hükûmet Konağı”, Erişim Tarihi: 03.2020, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/cankiri/kulturenvanteri/eskhukumet- konagi,
• “Denizli Çivril Hükûmet Konağı”, Erişim Tarihi: 03.2020, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/denizli/kulturenvanteri/civril-eski- hukumet-konagi.
• “İzmir Hükûmet Konağı”, Erişim Tarihi: 10.03.2020, https://izmir.ktb.gov.tr/TR- /hukumet-konagi.html.
• “Kuşadası Hükûmet Konağı”, Erişim Tarihi: 03.2020, http://www.kusadasikulturelmiras.com/?pnum=99&pt=H%C3%BCk%C3%BCmet +Kona%C4%9F%C4%B1
• “Giresun Hükûmet Konağı”, Erişim Tarihi: 03.2020, https://sites.google.com/site/giresunpiraziz/tarihieserler.
• “Safranbolu Hükûmet Konağı”, Erişim Tarihi: 10.03.2020, https://mapio.net/pic/p- /.
• “Kütahya Hükûmet Konağı”, Erişim Tarihi: 03.2020, http://www.kutahya.bel.tr/tarihiyerler.asp?islem=goster&id=15.
• “Muğla Hükûmet Konağı”, Erişim Tarihi: 03.2020. http://www.gecemlighting.com/mugla-valiligi-hukumet-binasi-beton-analiz- laboratuari/.
• “Bergama Hükûmet Konağı”, Erişim Tarihi: 03.2020, https://www.sahindogan.com/bergama/sony-dsc-1432,
• “Ergani Hükûmet Konağı”, Erişim Tarihi: 03.2020, http://diyarbakirergani.kutuphane.gov.tr/TR-237202/gezilebilecek-yerler.html.