ANNE KAYGI DÜZEYİ İLE ÇOCUK KAYGI DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 31, 324 - 349, 29.10.2022

Hakan Şahin , Mervenur Görünmez

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1130687

Cited By: 2

Öz

Bu araştırma annelerin kaygı düzeyleriyle çocukların kaygı düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlayan betimsel bir çalışmadır. Çalışmanın evrenini İstanbul’da yaşayan anneler ve okul öncesi eğitim gören çocuklar oluşturmaktadır. Çalışma grubunu kolayda ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle seçilen 137 çocuk ve anneleri oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplamak için araştırmacı tarafından geliştirilen “Aile Bilgi formu”; annelerin kaygı düzeylerini ölçmek için Spielberger’in tarafından geliştirilen, Öner ve Le Compte (1983) tarafından Türkçeye uyarlanan “Durumluk-Sürekli Kaygı Ölçeği”; çocukların kaygı düzeylerini ölçmek için ise Spencer ve ark., (2001) tarafından geliştirilen, Şahin (2020) tarafından Türkçeye uyarlanan “Okul Öncesi Çocuklarda Kaygı Ölçeği (Ebeveyn Formu)” kullanılmıştır. Verilerin normal dağılım göstermesi nedeniyle çalışmada ortalama puanlarının kişisel bilgilerle arasındaki farklılıkları test etmek adına independent t-testi ve ikiden fazla değişkenleri test etmek için ise One-Way Anova analizi uygulanmıştır. Testlerde anlamlılık derecesi 0,05 olarak dikkate alınmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda annelerin kaygı düzeyleri ile çocukların kaygı düzeyleri arasında pozitif ilişki çıkmıştır. Yani annelerde artış gösteren kaygı düzeyi, çocuğun da kaygısının artış göstermesinin nedenlerinden biridir. Anne yaşının çocuğun kaygı düzeyine de etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Erken yaştaki annelerin çocuklarındaki genel kaygı ve ayrılık kaygısı puan ortalamaları daha yüksektir.

Anahtar Kelimeler

Anne, çocuk, kaygı, okul öncesi

Investigation Of The Relationship Between Maternal Anxiety Level And Child Anxiety Level

Öz

This research is a descriptive study that aims to examine the relationship between the anxiety levels of mothers and the anxiety levels of children. The universe of the study consists of mothers living in Istanbul and children receiving pre-school education. The study group consists of 137 children and their mothers selected by easily accessible sampling method. The "Family Information form" developed by the researcher to collect data in the study; "Situation-Continuous Anxiety Scale" developed by Spielberger to measure the anxiety levels of mothers and adapted to Turkish by Öner and Le Compte (1976); In order to measure the anxiety levels of children, the "Anxiety Scale (Parent Form) in Preschool Children" developed by Spencer et al., (2001) and adapted to Turkish by Şahin (2020) was used. Due to the normal distribution of the data, the independent t-test was used to test the differences between the mean scores and the personal information in the study, and One-Way Anova analysis to test more than two variables. The significance level was considered as 0.05 in the tests. As a result of the findings obtained, a positive relationship was found between the anxiety levels of the mothers and the anxiety levels of the children.. In other words, the increasing level of anxiety in mothers is one of the reasons why the child's anxiety also increases. It was concluded that the age of the mother also has an effect on the child's anxiety level. The mean scores of the general anxiety and the separation anxiety in children of mothers at an early age are higher.

Anahtar Kelimeler

Mother, child, anxiety, preschool

Kaynakça

• Adhikari, H. (2012). Anxiety and Depression: comparative study between working and non-working mothers. Global J Hum Soc Sci Soc Eco Pol Sci, 12(12), 216-25.
• Alisinanoğlu, F., ve Ulutaş, İ. (2003). Çocukların Kaygı Düzeyleri île Annelerinin Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gazi Üniversitesi. Eğilim ve Bilim Cilt: 28, Sayı 128.
• Aral, N. (1997). Fiziksel İstismar ve Çocuk, Ankara: Tek Işık Veb Ofset Tesisleri.
• Başar, F. (1996). Üvey ebeveyne sahip olan ve olmayan 10-11 yaş grubundaki çocukların saldırganlık eğilimleri ve kendilerini algılama biçimlerinin incelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Breslau, N., Staruch, K. S., & Mortimer, E. A. (1982). Psychological distress in mothers of disabled children. American Journal of Diseases of Children, 136(8), 682-686.
• Çetin, E. & Eker, E. (2019). “4-6 Yaş Arası Çocukların Kaygı Düzeylerinin Demografik Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi”, Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 5(21): 1220-1228.
• Çifter, A. (1985). Psikiyatri I. Gata Eğitim Yayınları.
• Coşkun, Y. ve Akkaş, G. (2009). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyleri İle Sosyal Destek Algıları Arasındaki İlişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 10 (1).
• Demirci, E. (2018). 5-6 Yaş Çocuklarının Annelerinin Sürekli Kaygı Düzeyleri İle Çocukların Benlik Algısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Doğru, Y. S. ve Arslan, E. (2008). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyi İle Durumluk Kaygı Düzeylerinin Karşılaştırılması. Dokuz eylül üniversitesi.
• Dong, Q., Yang, B. & Ollendick T.H. (1994). Fears in Chinese children and adolesccnts and thcir rclalions to anxicty and depression. Journal of Child Psychology and Psychiatry. 35 (2), 351-363.
• Ereş, F. (2009). Toplumsal bir sorun: Suçlu çocuklar ve ailenin önemi. Aile ve Toplum, 11 (5), 88-96.
• Erkan, Z. (2002). Sosyal kaygı düzeyi yüksek ve düşük ergenlerin ana baba tutumlarına ilişkin nitel bir çalışma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(10):120-133.
• Fırat, B., (2015), ‘‘Ayrılma Kaygısı Belirtisi Gösteren Çocuklarda Kaygı ve Depresyon Düzeyinin İncelenmesi’’, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ganong, L.H. and Coleman, M. (1984) “The Effects of Remarriage on Children. A Review of the Empirical Literature”, Family Relations. 33: 389-406.
• Geçtan, E. (1995). Psikodinamik psikiyatri ve normal dışı davranışlar. 11. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gelder, M., Guth, D. & Mayou, R. (1994). Concise Oxford textbook of psychiatry. Oxford University Press.
• Graham, R. A., & Weems, C. F. (2015). Identifying moderators of the link between parent and child anxiety sensitivity: the roles of gender, positive parenting, and corporal punishment. Journal of abnormal child psychology, 43(5), 885-893.
• Gülay, H. (2008). 5-6 Yaş Çocuklarına Yönelik Akran İlişkileri Ölçeklerinin Geçerlik Güvenirlik Çalışmaları Ve Akran İlişkilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gümüş, E. A. (1997). Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Güneysu, S. (1982) Anababaların çocuklara karşı tutumları ve çocuklardaki davranış problemleri, (Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi), H.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Güngör, H. ve Buluş, M. (2010). 5-6 Yaş Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Algılanan Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. Sempozyum: 19. Eğitim Bilimleri Kurultayı. Uluslar Arası Kıbrıs Üniversitesi, Kıbrıs.
• Hill, K.T.and Sarason, S.B. (1966) “The Relation of Test Anxiety and Defensiveness to Intelligences, and School Performance, Over Elementary School Years. A Further Longitudinal study”, Mongraphs of the Society for Research in Child Development, 3(2): 10
• Imprachim, C. (2016). Üniversite öğrencilerinin gençlik döneminde yaşadıkları aile sorunları ile depresif belirtiler arasındaki ilişkide mükemmeliyetçiliğin aracı rolünün incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İnanç, B. (1997). Kaygı ve stres. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (16), 9-14.
• Karakaya, E. ve Öztop, D.B. (2013). Kaygı Bozukluğu Olan Çocuk ve Ergenlerde Bilişsel Davranışçı Terapi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 2, 10-24.
• Karataş, Z. (2009). Bilişsel Davranışçı Teknikler Kullanılarak Yapılan Öfke Yönetimi Programının Ergenlerin Saldırganlığını Azaltmadaki Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 26(26), 12-24.
• Kozacıoğlu, G. (1986) Çocukların Kaygı Düzeyleri ile Annelerinin Tutumları Arasındaki İlişki. İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları. No: 3394.
• Küçüködük, C. (2015). 3-5 Yaş Arasında ve Anaokuluna Giden Çocuk Annelerinin Ayrılma Kaygısı ve Bağlanma Biçimleri İle Çocuğun Davranışları ve Ayrılma Kaygısı Arasındaki İlişki: Bilişsel Esnekliğin Aracı Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Lök, N., Başol, C. ve Öncel, S. (2016). Aile içi şiddetin çocuk üzerindeki etkileri ve psikososyal desteğin önemi, Psikiyatride güncel yaklaşımlar, 8 (2), 155-161.
• Mahoney, G. & Mac Donald, J. (2004). Responsive teaching: parent mediated developmental intervention. Cleveland, OH: Case Western ReserveUniversity.
• Muris, P., & Merckelbach, H. (1998). Perceived parental rearing behaviour and anxiety disorders symptoms in normal children. Personality and Individual Differences, 25(6), 1199-1206.
• Nalbantoğlu, G. (2016). 6 ile 11 yaş arasında çocuklarda görülen ruhsal sorunların annelerin bağlanma düzeyi, çocuk yetiştirme tutumu ve aile işlevleri ile olan ilişkisi. Yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Nazlıoğlu, A. G. (2019). Çocuğun Ayrılık Kaygısı İle Annelerinin Kaygı Düzeyleri Ve Ebeveynlik Tutumları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ogelman, H. G, Çiftci Z. T (2014). 4-5 yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 241 - 271.
• Öner, N. & Lecompte, A. (1983). Durumluk-sürekli kaygı envanteri el kitabı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Öner, N. (1972) “Kaygı ve Başarı”, H.Ü. Sos. ve İd. Bilin. Dergisi, 4(2): 151-163.
• Öneren-Şendil, Ç. (2010). 5-6 Yaş Çocuklarında Sosyal Yetkinlik ve Davranış Sorunlarının Akran Kabulü, Mizaç ve Cinsiyet Açısından İncelenmesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Özdal, F. ve Aral, N. (2005). Baba yoksunu olan ve anne-babası ile yaşayan çocukların kaygı düzeylerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, 6 (2), 255-267.
• Özusta, Ş. (1993). Çocuklar için durumluluk-sürekli kaygı envanterinin uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara
• Özyürek, A. ve Demiray, K. (2010). Yurtta ve ailesi yanında kalan ortaöğretim öğrencilerinin kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11 (2), 247-256.
• Rankin, R.P. and Mameker, J.S. (1985) “The Duration of Marriage in a Divorcing Population. The Impact of Children”, Journal of Marriage and the Family, 47(1): 43-51.
• Ronan, K. R., Kendall, P. C. & Rowe, M. (1994). Negative affectivity in children. Cognative Therapy and Research, 18 (6), 509-528.
• Sargın, N. (1990). Lise I. ve Lise 111. sınıf öğrencilerinin durumluk-sürekli kaygı düzeylerinin belirlenip karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Sarman, A. (2012). Elazığ ili Karakoçan ilçesinde yaşanan yıkıcı deprem sonrasında, depremi yaşayan ilköğretim çağı çocuklarda kaygı düzeyi, depresyon belirtileri ve etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Sims, A. & Owen, D. (1993). Psychiatry. Sixth edition, London: Baillicre Tindal Limited.
• Speilberger, C.D., Gorsuch, R.L., Lushene P.R., Vagg, P.R. and Jacobs, A.G. (1983). Manual for the Sate-Trait Anxiety Inventory (Form Y) Consulting Psychologists Press, Inch.: Palo Alto.
• Şahin, H. (2020). Study of Adaptation of the Preschool Anxiety’s Scale in Children to Turkish. International Education Studies(13(9)), 82-95. https://doi.org/10.5539/ies.v13n9p82
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Sixth edition). United States: Pearson Education.
• Tolungüç, N.T. (2016). Boşanmanın 10-13 yaş grubundaki çocukların benlik kavramlarına etkilerinin incelenmesi. Tartışma metinleri, İstanbul Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü, İstanbul.
• Turhan, Ç. (2017). Anne Babası Boşanmış 9-12 Yaşlarındaki Çocukların Kaygı Düzeyleri İle Annelerinin Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişki. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Üstübal, Ö. (2015). Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan aile katılım çalışmalarının aile öğretmen arasındaki iletişim ve işbirliğine etkisi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yaşar, M. C. ve Aral N., (2010) “Yaratıcı Düşünme Becerilerinde Okul Öncesi Eğitimin Etkisi”, Kuramsal Eğitimbilim, 3 (2), 201-209.
• Yavuzer, H. (1994). Çocuk psikolojisi. 10. basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yeşildaş, F. B., (2018), ‘‘Okul Öncesi Çocuklarda Kaygının Ebeveyn-Çocuk İlişkisine Yönelik Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi’’. Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yörükoğlu, A. (1992). Çocuk Ruh Sağlığı. Çocuğun Kişilik Gelişimi, Yetiştirilmesi ve Ruhsal Sorunları, İstanbul: 17. Baskı, Özgür Yayın Dağıtım, Acar Matbaacılık A.Ş.
• Zaichkowsky, L. D., Zaichkousky, L.B. & Martince, T. J. (1980). Growth and development. U. S. A.: The C. V. Mosby Company.
• Niyazi Karasar, Bilimsel Araştırma Metodu, Ankara, Hacetepe Taş Kitapçılık, 1984.