Analysing the Effects of Fiscal Policies on Regional Economic Growth and Income Distribution with a Panel Data Approach: An Application on Turkey

Yıl 2024, Sayı: 37, 10 - 33, 15.10.2024

Polad Aliyev

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1431977

Öz

Income inequality is seen as one of the main socio-economic problems in Turkey, as in all countries in the world, regardless of their development status. This situation indicates the importance of analyzing the relationship between regional growth and income distribution and constitutes the driving force of this study. In this context, the main objective of the study is to determine the effects of central and regional budget revenues and expenditures on income distribution and regional growth in Turkey. In the study, two different models with GDP and Gini coefficient as independent variables were constructed using the annual data within the scope of classification of Statistical Region, SR Level 2 (26 Region) for the period 2014–2022, and tested by the panel data analysis method. According to the results of the analysis, although central budget expenditures have a positive effect on income distribution, regional budget expenditures have a negative effect. In addition, while regional budget revenues positively affected income distribution, central budget expenditures, migration, and growth had no statistically significant effect on income distribution. On the other hand, when the factors affecting growth are analyzed, it is concluded that the effects of regional and central budget revenues are positive, regional budget expenditures are negative, and central budget expenditures, migration of regions, and income distribution are statistically insignificant.

Anahtar Kelimeler

Regional Development, İncome Distribution, Growth, Fiscal Policy, Panel Data

Mali Politikaların Bölgesel Ekonomik Büyüme ve Gelir Dağılımı Üzerine Etkisinin Panel Veri Yaklaşımıyla İncelenmesi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama

Öz

Gelir eşitsizliği, gelişmişlik durumuna bakılmaksızın dünyanın tüm ülkelerinde olduğu gibi Türkiye'de de temel sosyo-ekonomik sorunlardan biri olarak görülmektedir. Bu durum bölgesel büyüme ile gelir dağılımı arasındaki ilişkinin incelenmesinin önemini belirtmekte ve çalışmanın itici gücünü oluşturmaktadır. Bu kapsamda Türkiye özelinde merkezi ve bölgesel bütçe gelir ve harcamalarının gelir dağılımı ve bölgesel büyüme üzerine etkilerini tespit etmek çalışmanın ana amacını oluşturmaktadır. Çalışmada Düzey 2 İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) kapsamında 26 alt bölgenin 2014-2022 dönemine ait yıllık verileri kullanılarak bağımsız değişkeni GSYH ve Gini katsayısı olan iki farklı model kurulmuş, panel veri analizi yöntemiyle test edilmiştir.
Yapılan analiz sonuçlarına göre, merkezi bütçe harcamaları gelir dağılımını olumlu etkilemesine rağmen, bölgesel bütçe harcamaları olumsuz etkilemiştir. Ayrıca bölgesel bütçe gelirleri gelir dağılımını olumlu etkilerken merkezi bütçe harcamalarının, bölgelerin aldığı göç ve büyümenin gelir dağılımı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte büyümeye etki eden faktörler incelendiğinde ise bölgesel ve merkezi düzeyde bütçe gelirlerinin olumlu, bölgesel bütçe harcamalarının olumsuz, merkezi bütçe harcamaları, bölgelerin aldığı göç ve gelir dağılımının etkilerinin istatistiksel olarak anlamsız olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

: Bölgesel Gelişme, Gelir Dağılımı, Büyüme, Mali Politika, Panel Veri

Kaynakça

• Acar, I. (2015). Türkiye' de Gelir Dağılımı. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 4(8), 43-59
• Afonso, A. Schuknecht, L. Tanzi, V. (2008). Income Dıstrıbutıon Determınants And Publıc Spendıng Effıcıency. Workıng Paper Serıes NO 861
• Akın, F. (2015). Gelir Dağılımı ve Gelir Dağılımına Müdahale Gereği, İş ve Hayat, 1 (1), 9-24
• Aliyev, P. (2010), Piyasa Ekonomisi Şartlarında Milli Gelirin Dağılımı ve Yeniden Dağılımının iyileştirimesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi.
• Asimakopulos, A. (1988). Post-Keynesian Theories of Distribution. In: Asimakopulos, A. (eds) Theories of Income Distribution. Recent Economic Thought Series, (vol 12. pp 133–157). Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-009-2661-5_6 Auten, G. (2021). Recent Research on Income Distribution: An Overview of the Field. Capitalism and Society, 15(1):1-21
• Baş, K. (2009). Küreselleşme ve Gelir Dağılımı Eşitsizliği, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18( 1), s.49–70
• Breusch, T.S. and Pagan, A.R. (1980) The Lagrange Multiplier Test and Its Application to Model Specification in Econometrics. Review of Economic Studies, 47, 239-253. https://doi.org/10.2307/2297111
• Ceyhan, S. Peçe, M.A.(2020). Reel Faizlerin Gelir Adaletsizliği Üzerindeki Etkileri: Seçilmiş Oecd Ülkeleri İçin Bir Panel Ardl Analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(1), 35-46
• Croissant Y, Millo G (2008). “Panel Data Econometrics in R: The plm Package. Journal of Statistical Software, 27(2), 1–43. doi:10.18637/jss.v027.i02.
• Çalışkan, S. (2010). Türkiye’de Gelir Eşitsizliği ve Yoksulluk, Sosyal Siyaset Konferansları, 59: 89–132.
• Çapar, U., Yayla, N. (2019). Türkiye’de Bölgelerarası Gelir Dağılımı Yakınsaması: Mekansal Ekonometrik Analiz. UİİİD-IJEAS, (25), 283-302
• Çekic İşcanoğlu, A. Gültekin, H. (2019). R uygulamalı Panel Veri Analizi ve Ampirik bir Uygulama, Ekin yayınları
• Çetin, M. E. (2019). Türkiye’de Gelir Dağılımının İncelenmesi (1998-2015). [Yayımlanmamış doktora tezi]. Şanlıurfa
• Dağdemir, Ö. Acaroğlu, H. (2011). Türkiye’de Bölgesel Gelir Dağılımının İller Düzeyinde Analizi: 1990-2006. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 39–56
• Demirgil, B. (2018). Vergilerin gelir dağılımı üzerindeki etkisi: ampirik bir çalışma. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 118-131
• Driscoll, J.C. & Aart C. K. (1998). Consistent Covariance Matrix Estimation with Spatially Dependent Panel Data. Review of Economics and Statistics. 121, 549-560.
• Duran, İ. (2023). Vergilemede adalet açısından dolaylı ve dolaysız vergilerin incelenmesi (2006-2022 dönemi). Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 23 (1), 113-135. Doi: https://doi.org/10.54961/uobild.1396961
• Ekinci Hamamcı, E. D. Kahreman, Y.(2020). 2012 Yatırım Teşvik Sistemi’nin Bölgesel Kalkınma Üzerindeki Etkisi: Erzurum’da Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(1), 179-205
• Eser, L.Y., Genc, M.C. (2020). Gelir ve Servet Üzerinden Alınan Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Örneği, Maliye Dergisi, 178, 224-239
• Filiztekin, A. ÇELİK, M.A. (2010). Türkiye’de Bölgesel Gelir Eşitsizliği, MEGARON, 5(3),116-127
• Francese, M. and Mulas-Granados, C. (2015). Functional Income Distribution and Its Role in Explaining Inequality. IMF Working Paper, Fiscal Affairs Department, WP/15/244, https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2015/wp15244.pdf (2.12.2023)
• Friedman, M. (2002). Capitalism and Freedom (40th Anniversary Ed.). Paperback – Deluxe Edition, (orginal work published 1967)
• Gündem, F. (2014). Bölgesel Gelir Dağılımını Etkileyen Faktörlerin Analizi: Türkiye Örneği.[Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi
• Günel, T.(2019). Türkiye’de Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Gelir Dağılımına Etkisi: Ekonometrik Bir Uygulama, Journal of Yasar University, 14(55), 277-287
• Güriş, S. Akay Çağlayan, E. Güriş, B. (2020). R ile Temel Ekononometri, DER yayınları.
• Hausman, J. A. (1978). Specification Tests in Econometrics. Econometrica. 46(6), 1251-1271.
• Hayrullahoglu, B. Tuzun, O. (2020). The effect of taxes on ıncome dıstrıbutıon: an analysıs for turkey and other selected oecd countrıes. Proceedıngs of The Thırd Economıcs, Busıness and Organızatıon Research(ebor) Conference, Rome, Italy
• Hazman, G.G. Büyükben, N.K. (2020). Vergi Teşviklerinin Yerel Ekonomik Büyüme ve İstihdam Üzerindeki Etkisi: TR33 Bölgesi Açısından Değerlendirme. Maliye Dergisi, 179:186-212
• Howard, M.C. (1979). Modern Theories of Income Distribution, Macmillan New Studies in Economics Publisher: Macmillan Education UK, ISBN: 978-0-333-19460-7
• Karabulut, Ş. (2020). Dolaylı Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23(1), 93-100
• Karadeniz, H.K. (2019). The Effects Of The Wealth Taxes On Income Dıstrıbutıon In Turkey. 34.International Public Finance Conference, Antalya, Turkey.
• Kalecki, M. (1939 [1991]), Money and Real Wages, Osiatynski, Jerzy (Der.), Collected Works of Michal Kalecki (Vol. II) (New York: Clarendon Press-Oxford): 21-50.
• Kalecki, M. (1954). Theory of Economic Dynamics: An Essay on Cyclical and Long-Run Changes in Capitalist Economy. George Allen and Unwin, London.
• Kutlu Horvath, S. Horvath, l. C. (2020). Post Keynesyen İktisatta Fonksiyonel Gelir Dağılımının Evrimi: Eleştirel Bir Literatür Analizi. Kafkas Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi KAÜİİBFD, 11(21), 2149-9136
• Malthus, T. R. (1992), An Essay on the Principle of Population. London: J. Johnson. Cambridge Texts in the History of Political Thought (Donald Winch, ed.) Cambridge: Cambridge University Press, (original work published1803)
• Martinez-Vazquez, J. Moreno-Dodson, B. Vulovic, V.(2012). The Impact of Tax and Expenditure Policies on Income Distribution: Evidence from a Large Panel of Countries. Andrew Young School of Policy Studies Research Paper Series, Working Paper No. 12-30, http://ssrn.com/abstract=2188608 (2.12.2023)
• Nargeleçekenler, M. (2011). Hisse Senedi Fiyatları ve Fiyat/Kazanç Oranı İlişkisi: Panel Verilerle Sektörel Bir Analiz. Business and Economics Research Journal. 2(2), 165-184.
• Özbay, F. (2022). Türkiye’de Yoksulluk İle Mücadelede Sosyal Bütçe Anlayışı. Econharran Harran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(9), 1-11
• Öztürk, N. ve Göktolga, Z. G. (2010). Yoksulluk ve Gelir Bölüşümünü Belirlemede Kullanılan Ölçütler, Bütçe Dünyası Dergisi, 34, 3-25
• Peçe, M.A., Ceyhan, M.S. ve Akpolat, A. (2016). Türkiye’de Gelir Dağılımının Ekonomik Büyümeye Etkisi Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), 2(Special Issue 1), 135-148, ISSN : 2458-9381
• Piketty, T. and Saez. E. (2003). Income Inequality in the United States, 1913–1998. Quarterly Journal of Economics, 118(1): 1–41. https://eml.berkeley.edu/~saez/TabFig2018.xls.
• Piketty, T. Saez, E. and Zucman, G. (2018). Distributional National Accounts: Methods and Estimates for the United States. Quarterly Journal of Economics, 133( 2), 553–609. https://gabriel-zucman.eu/usdina/.
• Pigou, Arthur C. (1920), The Economics of Welfare. 4th Ed. London: Macmillan, 1952.
• Rzayev Z. ve Halilov Ş. (2008). İktisadi Kalkınma ve Vergi politikası, Bakü.
• Sandmo, A. (2013). The Principal Problem in Political Economy: Income Distribution in the History of Economic Thought. Department of Economics, Norwegian School of Economics (NHH), N-5045 Bergen, Norway. https://core.ac.uk/download/pdf/30800067.pdf (20.01.2024)
• Sen, A. & Foster J. (1997). On Economic Inequality. Oxford: Oxford University Press.
• Sevinç, H. Aliyev, P. Sevinc, D.(2019). Türkiye ve Azerbaycan Devletlerinde Bölgesel Kalkınma Politikalarının Karşılaştırmalı Bir Analizi, V. “European Congress On Economic Issues, Bakü, Azerbaycan.
• Stewart, F.(2000). Income Distribution And Development. QEH Working Paper Series - QEHWPS37, Working Paper Number 37, http://workingpapers.qeh.ox.ac.uk/RePEc/qeh/qehwps/qehwps37.pdf
• Scholz, W., Hagemejer, K ve Cichon, M. (2000). Social Budgeting. International Labour Office
• Sönmez, M. (1998). Bölgesel Eşitsizlik Türkiye’de Doğu Batı Uçurumu. Alan yayıncılık.
• Smith, A. (1976), The Theory of Moral Sentiments. London: A. Millar. Edinburgh: A. Kincaid and J. Bell. Glasgow Bicentenary Edition, (D. D. Raphael and A. L. Macfie ed.) Oxford: Oxford University Press, (original work published1759)
• Smith, A. (2016). Milletlerin Zenginliği. (H. Derin, Çev.). İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları. (Orijinal yayın tarihi 1776).
• Şener, N.B.(2020). Dolaylı Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerine Etkisi: Panel Veri Analizi İle Ülkeler Arası Bir Karşılaştırma. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi
• Tabar, Ç. (2023). Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Panel Veri Analizi. International Journal of Public Finance, 8(1), 67 – 84, DOI: 10.30927/ijpf.1145774
• Tatoğlu Yerdelen, F. (2020). Panel Veri Ekonometrisi. (5. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
• Tosun, B. (2016). Ekonomik büyüme ve gelir dağılımı ilişkisi: Kuznets hipotezi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi
• Turhan, S. (1993) Vergi Teorisi ve Politikası, İstanbul, Filiz Kitabevi
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2022a). Gelir Dagılımı İstatistikleri, Bölgesel Sonuçlara Göre Hanehalkı kullanılabilir gelire göre Gini katsayısı tablosu, 2014-2022; Hanehalkı kullanılabilir gelire göre Gini katsayısı, P80/P20 ve P90/P10 oranları tablosu, 2006-2022
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-Dagilimi-Istatistikleri-2022-49745 (3.12.2023)
• Türkiye İstatistik Kurumu. (TUİK). (2022b). Ulusal Hesaplar İstatistiği, Bölgesel gayrisafi yurt içi hasıla, iktisadi faaliyet kollarına (A10) göre, cari fiyatlarla, 2004-2021, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Ulusal-Hesaplar-113 (3.12.2023)
• Türkiye İstatistik Kurumu. (TUİK). (2022c). Göc-Istatistikleri, Tablo 2, İllerin aldığı, verdiği göç, net göç ve net göç hızı, 1980-2022 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ic-Goc-Istatistikleri-2022-49727 (3.12.2023)
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2022d). Gelir-Dagilimi-istatistikleri, Hanehalkı kullanılabilir gelire göre sıralı yüzde 20'lik gruplar itibarıyla yıllık hanehalkı kullanılabilir gelirin dağılımı, 2014-2022 TABLOSU, 2014-2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-Dagilimi-Istatistikleri-2022-49745 (3.12.2023)
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2022e). Gelir-Dagilimi-istatistikleri, Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre sıralı yüzde 10'luk gruplar itibarıyla yıllık eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirinin dağılımı, 2014-2022, TABLOSU, 2014-2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-Dagilimi-Istatistikleri-2022-49745 (3.12.2023)
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2022f). Gelir-Dagilimi-istatistikleri, Tüketim harcamalarına ilişkin bölgesel fiyat düzeyi endeksleri. 2008-2022 Tablosu, 2014-2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-Dagilimi-Istatistikleri-2022-49745 (3.12.2023)
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2022g) Göreli Yoksulluk İstatistikleri, bölgesel sonuçlara göre, Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre bölgesel yoksul sayıları ve yoksulluk oranları, 2014-2022 tablos, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yoksulluk-ve-Yasam-Kosullari-Istatistikleri-2022-49746 TC hazine ve maliye bakanlığı, mühasibat genel müdürlüğü İller İtibariyle Mahalli Yönetim Bütçe İstatistikleri (2006-2022) https://muhasebat.hmb.gov.tr/iller-itibariyle-mahalli-yonetim-butce-istatistikleri-2006-2018
• TC Hazine ve Maliye Bakanlığı, Mühasibat Genel Müdürlüğü, İller İtibariyle İtibariyle Merkezi Yönetim Bütçe İstatistikleri (2004-2022) https://muhasebat.hmb.gov.tr/iller-itibariyle-merkezi-yonetim-butce-istatistikleri-2004-2019
• Ulutürk, S. ve Ersezer, D. (2005). Gelir, Gelir Dağılımı Yaklaşımları ve Devletin Rolü, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 47. Seri, Prof. Dr. Türkan Öncel’e Armağan
• Yayar, R. Demir, Y. (2012). Bölgesel Kalkınma Ve Yatırım Teşvikleri:Tokat İlinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39, 119-146
• Yücel, D. (2011). Gelir Dağılımı Teorileri Ve Politikaları: Türkiye’de Gelir Dağılımı-Yoksulluk Sorunu. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Zeileis A, Hothorn T (2002). Diagnostic Checking in Regression Relationships. R News, 2(3), 7–10. https://CRAN.R-project.org/doc/Rnews/.