Birey-Örgüt Uyumunun İş Tatminine Etkisinde Bireycilik-Kolektivizm Kültür Boyutunun Düzenleyici Rolü: INDCOL ve CVSCALE Kültür Ölçeklerinin Karşılaştırılması

Yıl 2024, Sayı: 37, 156 - 173, 15.10.2024

Umut Ayyıldız , Ebru Aykan

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1497438

Öz

Birey-örgüt uyumu çalışmaları zamanla kültürlerarası boyut kazanmış ve kültürel özelliklerin, birey-örgüt uyumu ile iş tatmini gibi bazı iş tutumları arasındaki ilişkideki rolü çalışılmaya başlanmıştır. Ancak bireycilik-kolektivizm kültür boyutunun ele alındığı birey-örgüt uyumu araştırmalarında farklı sonuçlar elde edilmiştir. Bu çalışmada da bireycilik-kolektivizm kültür boyutunun, birey-örgüt uyumu ile iş tatmini arasındaki muhtemel düzenleyicilik rolü araştırılmıştır. Ayrıca bu çalışmada bireycilik ve kolektivizm özelliklerinin iki karşıt kutup mu (CVSCALE ölçeği), yoksa bir bireyde aynı anda var olabilen farklı sendromlar (INDCOL ölçeği) mı olduğuna yönelik tartışmalar da göz önüne alınarak, söz konusu kültür özelliğini ölçmek için iki farklı ölçek kullanılmış ve ölçekler arasında karşılaştırma yapılmıştır. Balıkesir ilinde gıda sektöründe yer alan bir işletmenin 305 çalışanından elde edilen verilere dayanan araştırma sonucunda; birey-örgüt uyumunun iş tatminini olumlu yönde etkilediği, bireycilik kültür özelliğinin söz konusu bu etki üzerinde düzenleyici etkisinin bulunduğu ve çalışanların bireycilik kültür özelliği arttıkça, birey-örgüt uyumlarının iş tatminlerine olan olumlu etkisinin de yükseldiği bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Birey-örgüt uyumu, İş tatmini, bireycilik-kolektivizm, INDCOL ölçeği, CVSCALE ölçeği

Etik Beyan

Araştırma Kayseri Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu'nun 02/01/2024 tarihli ve 84271 numaralı kararı ile alınan etik kurul onayı kapsamında yapılmıştır.

The Moderating Role of The Individualism-Collectivism Culture Dimension on The Effect of Person-Organization Fit on Job Satisfaction: Comparison of INDCOL and CVSCALE Culture Scales

Öz

Person-organization fit studies have gained an intercultural dimension over time, and the role of cultural characteristics in the relationship between person-organization fit and some job attitudes such as job satisfaction has begun to be studied. However, different results have been obtained in studies on person-organization fit in which the individualism-collectivism cultural dimension is addressed. In this study too; the possible moderating role of the individualism-collectivism culture dimension between person-organization fit and job satisfaction has been investigated. In addition, in the study, considering the debates about whether the characteristics of individualism and collectivism are two opposite poles (CVSCALE scale) or different syndromes that can exist simultaneously in an individual (INDCOL scale); two different scales have been used to measure the cultural feature in question and a comparison has been made. According to the results of this research conducted with data from 305 employees of a food sector firm in Balıkesir province, person-organization fit positively influences job satisfaction. Additionally, individualism moderates this relationship, such that as employees' individualism increases, person-organization fit’s positive effect on job satisfaction also intensifies.

Anahtar Kelimeler

Person-organization fit, job satisfaction, individualism-collectivism, INDCOL scale, CVSCALE

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya Yayıncılık, 226.
• Argyris, C. (1991). Teaching smart people how to learn. Harvard Business Review, 69(3), 99–109.
• Aydoğdu, F. (2023). AVE ve CR hesaplama. Fuat Aydoğdu Resmi Web Sitesi. https://www.fuataydogdu.com/avecr
• Ayupp, K., Anandan, P. (2008, July). Learning organization: Exploring employee perception. ICFAI Journal of Organizational Behavior, 7(3), 22–33.
• Bayraktar, V. H. (2015). Sınıf yönetiminde öğrenci motivasyonu ve motivasyonu etkileyen etmenler. Electronic Turkish Studies, 10(3). htpps:/dxdoi./10.7827/Turkish Studies/7788
• Bennis, W. (2003). On becoming a leader. USA: Basic Books
• Bens, I. (2006). Facilitating to lead: Leadership strategies for networked world. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Bens, I. (2007, July–August). The ten essential processes of facilitative leaders. Global Business and Organizational Excellence, 26(5), 38–56. https://doi.org/10.1002/joe.20163
• Blase, J., ve Blase, J. (1996). The micropolitical orientation of facilitative school principals and its effects on teachers' sense of empowerment. Journal of Educational Administration, 35(2), 138-164. https://doi.org/10.1108/09578239710161777.
• Breshears, E. (2012). Facilitative leadership in social work practice. Springer Publishing Company.
• Brown, M. E., & Trevino, L. K. (2006). Ethical leadership: A review and future directions. The Leadership Quarterly, 17, 595–616.
• Byrne, B. M. (1994). Structural equation modeling with EQS and EQS/Windows: Basic concepts, applications, and programming. Sage: Thousand Oaks, CA
• Burns, J. M. (1978). Leadership. Harper & Row, New York, NY.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş.(2006). Sosyal bilimler için veri analizi: istatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum. Pegem A Yayıncılık
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (9. basım). Ankara: Pegem Yayınevi
• Carter, L. ( 2022) Is facilitative leadership an underrated leadership style? https://louiscarter-com.translate.goog/facilitativeleadershipstyle/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc. (Erişim tarihi 21.02.2023.)
• Christensen, I. (2024). Understanding tradeoffs in the institutional design and leadership of collaborative governance. Public Performance & Management Review, 47(2), 263-290.
• Comrey, A.L., Lee, H.B. (1992). A First course in factor analysis (Second Ed.). Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, Hillsdale, New Jersey.
• Conley, D. T., Goldman, P. (1994). Facilitative Leadership: How Principals Lead without Dominating. OSSC Bulletin, 37(9), 9.
• Covey, S. (2018). How to Be a Facilitative Leader. https://www.emersonhc.com/change-management/how-to-be-a-facilitative-leader. (Erişim tarihi: 28.12.2022.)
• Cufaude, J. (2018). Kolaylaştırıcı liderlik sanatı: başkalarının katkılarını en üst düzeye çıkarmak, https://thesystemsthinker.com/the-art-of-facilitative-leadership-maximizing-otherscontributions/#:~:text=Facilitative%20leaders%20focus%20on%20building,more%20productive%20in%20the%20future. (Erişim tarihi: 28.12.2022)
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Dunlap, DM ve Goldman, P. (1991). Rethinking power in Schools. Educational Administration Quarterly, , 27 (1), 5-29. https://doi.org/10.1177/0013161X91027001002
• Durljanova, M. 2020. Facilitation as a leadership style. https://www.trainerslibrary.org/facilitation-as-a-leadership-style/ (Erişim tarihi: 28.12.2022)
• Erginer, A. (2020). Kolaylaştırıcı Liderlik. Liderlik kuram, Araştırma, Uygulama. Editör: Kürşad Yılmaz. Pegem Akademi.
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K. ve Sanisoğlu, Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri (Derleme) [Confirmatory factor analysis and fit indices: Review]. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 33(1), 210–223.
• Fidan, Y. (2011). Yönetimden yönetişime: Kavramsal bir bakış. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1).5-10.
• Fiedler, F. E. (1967). A theory of leadership effectiveness. New York: McGraw-Hill.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Fry, L. W. (2003). Toward a theory of spiritual leadership. The Leadership Quarterly, 14, 693–727.
• George, D. ve Mallery, P. (2001). SPSS for Windows step by step: A simple Guide and reference. Needham Heights: Allyn ve Bacon.
• Goldman, P., Dunlap, D. M., Conley, D. T. (1993). Facilitative power and nonstandardized solutions to school site restructuring. Educational Administration Quarterly, 29(1), 69-92. https://doi.org/10.1177/0013161X93029001005
• Gök, B. (2020). Yönetim Kurulunun Itibarı, Orgütsel Imaj ve Orgütsel Faaliyetlerden Etkilenen Tarafların Aidiyeti Ilişkisini Incelemeye Yönelik Bir Araştırma (Doctoral dissertation, Bursa Uludag University (Turkey)).
• Greenleaf, R. K. (2002). Essentials of servant leadership in focus on leadership. New York: Wiley.
• Gronn, P. (2006). The significance of distributed leadership. Educational Leadership Research, 7, 160–172.
• Gürkan, G. Ç. (2006). Örgütsel bağlılık: Örgütsel iklimin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi ve Trakya Üniversitesi'nde örgüt iklimi ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin araştırılması.
• Hause, R. J. (1971). A path-goal theory effectiveness. Administrative Science Quarterly, 16, 321–328.
• Hensey, M. (1999). The why and how of facilitative leadership. Journal of Management in Engineering, 15(3), 43-46. https://doi.org/10.1061/(ASCE)0742-597X(1999)15:3(43)
• Hersey, P., & Blanchard, H. K. (1972). Management of organization behavior. Englewood Cliffs, NY: Prentice-Hall.
• Hinings, C. R., Thibault, L., Slack, T., Kikulis, L. M. (1996). Values and organizational structure. Human Relations, 49(1), 885-917.
• Hord, S. M. (1992). Facilitative Leadership: The Imperative for Change.
• Jenkins, J, & Jenkins, M. (2006). The 9 disciplines of a facilitator: Leading groups by transforming yourself. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Johnson, G., Grey, R. (1988, Autumn). Trends in employee attitudes: Employee motivation in high-P. Canadian Business Review, 15(3), 26.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (5. Baskı). Asil Yayın Dağıtım.
• Karagöz, Y. & Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(21)
• Kanaga, M. (2020). A study on the level of ınclusıve leadershıp throughout the global organızatıons. Alochana Chakra Journal. 9(10)302-316
• Kaner, S. (2014). Facilitator's guide to participatory decision-making. John Wiley & Sons.
• Kelloway, E. K. (1998). Using LISREL for structural equation modeling: A researcher's guide. Thousand Oaks, CA, US: Sage Publications, Inc
• McCarthy, D. (2022). https://www-greatleadershipbydan-com.translate.goog/facilitative-leadership?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc#what-is-facilitative-leadership (Erişim tarihi: 29.12.2022)
• Mairami, M. B., Ombugadu, T. J., Olaleye, Y. O. (2020). Assessing the adoption of leadership styles by project managers within construction firms.
• Mohd Som, R., Ismail, I. A., Omar, Z., Alias, S. N., & Asimiran, S. (2023). An assessment of facilitative leadership, communication quality and trust on public-private partnership success. Journal of Asia Business Studies, 17(5), 1042-1066.
• Moore, T. (2004). Facilitative leadership: one approach to empowering staff and other stakeholders. Library Trends, Summer 53(1), 230–223.
• Myers, M. S. (1964). Who are your motivated workers? Harvard Business Review, 22, 73–88.
• Nordick, S., Putney, L. G., Jones, S. H. (2019). The principal's role in developing collective teacher efficacy: a cross-case study of facilitative leadership. Journal of Ethnographic & Qualitative Research, 13(4).
• Northouse, P. G. (2021). Leadership: Theory and practice. Sage publications.
• Öztürk, D. (2022). Örgütleri örgütleyen örgütler: Meta-örgüt yazını üzerine bir derleme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 376-402.
• Papailiou, A., Coates, J. K., Plateau, C. R., Gilmore, H., & Barker, J. B. (2023). A qualitative analysis of a positive elite parasport performance culture. Adapted physical activity quarterly, 41(1), 9-32.
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative Research. New York: John Wiley & Sons, Ltd.
• Rampersad, H. (2004, Winter). Learning and unlearning in accordance with organizational change. Organization Development Journal, 22(4), 43–61.
• Raza, A. (2016). 12 Different types of Leadership Styles. http://www.wisetoast.com/12-different-types-of-leadershipstyles. Erişim Tarihi: 21.12.2022
• Rees, F. (1998). Facilitative Leadership. Facilitator excellence instructor's guide. John Wiley, Sons.
• Remenyi, D. (2001). 2nd European conference on knowledge management, Bled School of Management, Bled, Slovenia, 8-9 November. Kidmore End, Near Reading, UK: Academic Conferences Ltd.
• Said, I. M. (2012). Facilitative leadership and organizational learning: How diminished structural autonomy reduces learning capability. University of Maryland University College.
• Saraste, J. (2018). What is Facilitative Leadership? https://www.grapepeople.com/blog/what-is-facilitative-leadership. Erişim tarihi: 21.02.2023
• Sergiovanni, T. J., & Starratt, R. J. (1988). Supervision: Human perspectives. New York: McGraw-Hill College
• Schermelleh-Engel, K., & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Test of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74
• Schwarz, R. (2002). The Skilled Facilitator: A Comprehensive Resource for Consultants, facilitators, Managers, Trainers, and Coaches, New and Revised Edition by Roger Schwarz, Jossey-Bass Publishers.
• Siebens, H. (2007). Facilitating leadership. Antwerp–Apeldoorn, Belgium: Garant Uitgevers.
• Shonk, K., (2024). What Is Facilitative Leadership? https://www.pon.harvard.edu/daily/leadership-skills-daily/what-is-facilitative-leadership/. Erişim Tarihi: 30.07.2024
• Slavin, R. E. (2013). Öğrencileri öğrenmeye motive etmek. G. Yüksel (Çev. Ed.), Eğitim Psikolojisi (284-312). Nobel.
• Stogdill, R. M. (1948). Personal factors associated with leadership: A survey of the literature. Journal of Psychology, 25, 35–71.
• Stogdill, R. M. (1950). Leadership, membership, and organization. Psychological Bulletin, 47, 1–14.
• Straus, D. (2002). How to make collaboration work: powerful ways to build consensus, solve problems, and make decisions. San Francisco, CA: Berrett-Koehler.
• Sudhakar, J. 2018. Be a facılıtator! Facılıtatıon ıs a fascınatıng art . https://www.linkedin.com/pulse/facilitator-facilitation-fascinating-art-ms-jemi-sudhakar (Erişim Tarihi: 28.12.2022.)
• Sultana, A. (2020). Multidimensionality of job performance: An empirical assessment through scale development. Ilkogretim Online - Elementary Education Online, 19(4), 2467-2483. Kasım 20, 2020 tarihinde 327692804 (1).pdf adresinden alındı
• Tavşancıl E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Töremen, F., Mengenci, C. ( 2020) Kolaylaştırıcı Liderlik (Facilitative Leadership). Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 7(13) 209-218.
• Watun, S., Suharnomo, S., & Masud, F. (2023). Antecedent and consequences of collective safety behavior on shipping and logistics companies. Uncertain Supply Chain Management, 11(4), 1695-1704.
• Van Maasakkers, M., Duijn, M., & Kastens, B. (2014). Participatory approaches and the role of facilitative leadership. Risk-informed management of European river basins, 295-319.
• Webber, S. (2002). Leadership and trust facilitating cross-functional team success. The Journal of Management Development, 21(3/4), 201. https://doi.org/10.1108/02621710210420273
• Yurdagül, H. (2005). Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kapsam Geçerlik İndeksinin Kullanımı. 14. Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli