TEKİRDAĞ ŞEHRİ VE YAKIN ÇEVRESİNDE ARAZİ KULLANIMININ ZAMANSAL VE MEKÂNSAL DEĞİŞİMİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ (1990-2020)

Yıl 2022, Sayı: 45, 298 - 319, 25.01.2022

Müjde Aydoğdu Muzaffer Bakırcı

https://doi.org/10.32003/igge.961076

Öz

Tekirdağ şehri ve çevresi, geçmişten günümüze kadar her dönem insanların dikkatini çekmiş, yerleşme açısından tercih edilen önemli bir saha olmuştur. Geniş ve verimli tarım alanlarına sahip olan Tekirdağ şehrinin nüfusu zamanla kalabalıklaşmış, bu durum arazi örtüsü/arazi kullanımında bazı değişikliklerin yaşanmasına neden olmuştur. Arazi kullanımında yaşanan değişimleri belirlemek ve analiz etmek amacıyla hazırlanan bu çalışmada 1990, 2000, 2010 ve 2020 yıllarına ait Landsat 5, 7 ve 8 uydu görüntüleri kontrollü sınıflandırma metodu ile analiz edilmiştir. Toplamda 17874,11 hektar olan çalışma sahasının 1990 yılında 15976,68 hektarı tarım alanlarından oluşurken, 2020 yılında bu oran 14061,09 hektara gerilemiştir. Buna karşın 1990 yılında 1085,95 hektar olan yerleşme alanları, 2020 yılında 3508,56 hektara yükselmiştir. Burada yerleşme alanlarının genişlemesinde sadece tarım alanları değil, aynı zamanda mera ve su yüzeylerinden kazanılan alanlar da etkili olmuştur. Bu değişimin mekân üzerindeki yansımaları ilk başlarda şehrin güneyinde gerçekleşse de zamanla kuzeye doğru genişleme göstermiş, yerleşme alanları çalışma sahasının geneline dağılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tekirdağ Şehri, Arazi Kullanımı, Mekânsal Gelişme, Karşılaştırmalı Analiz, Kontrollü Sınıflandırma, Uzaktan Algılama

COMPARATIVE ANALYSIS OF TEMPORAL AND SPATIAL TRANSFORMATION IN LAND USAGE IN TEKIRDAG PROVINCE AND ITS VICINITY (1990-2020)

Öz

Tekirdag Province and its vicinity have always attracted people’s attention from past to present and have been an important area preferred for settling. The population of Tekirdag Province, which has wide and fertile agricultural areas, has increased in time, and certain changes were experienced in land cover/land usage. In the study, which was carried out to determine and analyze the changes occurring in land usage, Landsat 5, 7, and 8 satellite images belonging to 1990, 2000, 2010, and 2020 were analyzed via controlled classification method. While 15,976.68 hectares of the study area, which is 17,874.11 hectares in total, was made up of agricultural areas in 1990, this number decreased to 14,061.09 in 2020. On the other hand, residential areas, which covered 1,085.95 hectares in 1990, went up to 3,508.56 hectares in 2020. In this increase of residential areas, not only the areas gained from agricultural areas, but also areas gained from pastures and water surfaces have been effective. Although the reflections of this change on space were first observed in the south of the province, it spread towards the north in time, and residential areas were distributed to the whole study area.

Anahtar Kelimeler

Tekirdag Province, Area Usage, Spatial Development, Comparative Analysis, Controlled Classification, Remote Sensing

Kaynakça

• Aliyazıcıoğlu, P. (2019). Uydu görüntüleri üzerinden kontrollü sınıflandırma yöntemi ile bitki deseninin belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa).
• Atasever, Ü. H., & Özkan, C. (2012). Arazi örtüsünün belirlenmesinde torbalama-karar ağaçları yönteminin kullanımı. IV. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumunda sunulmuştur. Zonguldak, Türkiye.
• Aydın, T. K., & Durduran, S. S. (2021). Ereğli-Bor alt havzasında arazi kullanımı/örtüsü’nün uzaktan algılama yöntemleriyle zamansal değişimi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(3), 629-641.
• Ayhan, E., Karslı, F., & Tunç, E. (2003). Uzaktan algılanmış görüntülerde sınıflandırma ve analiz. Harita Dergisi, 70(130), 32-46.
• Bilgili, M. (2016). Coğrafya öğretiminde mekân ve yer karmaşası üzerine bir araştırma. Coğrafya Eğitimi Dergisi, 2(1), 11-19.
• Bilgili, M. (2020). Coğrafyada mekân felsefesi üzerine yaklaşımlar. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 41, 88-102.
• Budak, M., Günal, H., Kılıç, O. M., & Aci̇r, N. (2020). Tuzlu ve sodik arazilerde ıslah ve tarımsal faaliyetler sonrası arazi tahribatının dengelenmesinin izlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 172-182.
• Caf, D. (2019). Bir durum çalışması: Tarımsal ürünlerin uzaktan algılama ile tespiti. Journal of Agriculture, 2(2), 80-91.
• Campbell, J. B. (1996). Introduction to remote sensing (2nd ed.). New York: Guilford Press.
• Campbell, J. B., & Wynne, R. H. (2011). Introduction to remote sensing. New York: The Guilford Press.
• Cengiz, E. (2008). 1751 No’lu Rodoscuk (Tekirdağ) şeriyye sicili transkripsiyon ve tahlili. (Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne).
• Cohen, J. (1960). A coefficient of agreement for nominal scales. Educational and Psychological Measurement, 20(1), 37-46.
• Congalton, R. G. (1991). A review of assessing the accuracy of classifications of remotely sensed data. Remote Sensing of Environment, 37(1), 35-46.
• Demirağ Turan, İ., Dengi̇z, O., & Kaya, N. S. (2021). Arazi örtüsü/arazi kullanım değişimlerinin farklı zamanlı landsat uydu görüntüleri ile belirlenmesi: Çarşamba delta ovası örneği. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(1), 141-152.
• Dereli, M. A. (2019). Sensinel-2A uydu görüntüleri ile Giresun İl merkezi için kısa dönem arazi örtüsü değişiminin belirlenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19, 361-368.
• Döker, M. F., & Aydoğdu, M. (2019). Gebze’de şehirsel büyümenin mekansal-zamansal analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 17(2), 403-427.
• Efe, R., Soykan, A., Cürebal, İ., & Sönmez, S. (2008). Türkiye’de doğal ortam bozulmasına antroposen açısından bakış. TUCAUM V. Ulusal Coğrafya Sempozyumunda sunulmuştur. Ankara, Türkiye.
• Erol, A. (2007). Türkiye’de arazi kullanımı ve havza yaklaşımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(1), 21-25.
• Gökbulak, F., Uygur Erdoğan, B., Yıldırım, H. T., & Özçelik, S. Ç. (2018). Causes of land degradation and rehabilitation efforts of rangelands in Turkey. FORESTİST, 68(2), 106-113.
• Görüntü Sınıflandırma. (2021). Piksel tabanlı görüntü sınıflandırmanın şematik gösterimi, https://docplayer.biz.tr/42763736-Goruntu- siniflandirma.html adresinden edinilmiştir.
• Kaçmaz, M., & Döker, M. F. (2021). Sapanca Gölü havzası’nda arazi kullanımı ve mekânsal değişim. Coğrafi Bilimler Dergisi, 19(1), 161-194.
• Kavzoğlu, T., & Çölkesen, İ. (2010). Karar ağaçları ile uydu görüntülerinin sınıflandırılması: Kocaeli örneği. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2(1), 36-45.
• Mather, P. M. (1987). Computer processing of remotely-sensed images. New York: John Wiley and Sons Ltd.
• Meyer, W., & Turner, B. L. (1994). Changes in land use and land cover: A global perspective. Cambridge : Cambridge University Press.
• Myint, S., Gober, P., Brazel, A., Grossman Clarke, S., & Weng, Q. (2011). Per- pixel vs. Object-based classification of urban land cover extraction using high spatial resolution imagery. Remote Sensing of Environment, 115(5), 1145-1161.
• Oruç, U., Marangoz, A. M., & Karakış, S. (2007). Pan-sharp landsat 7 ETM+ görüntüsü kullanılarak piksel-tabanlı ve nesne-tabanlı sınıflandırma yaklaşımlarının karşılaştırılması. 11. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayında sunulmuştur. Ankara, Türkiye.
• Özçalık, H., Torun, A. T., & Bilgilioğlu, S. S. (2020). Landsat uydu görüntüleri kullanılarak Mogan Gölü’nün su yüzeyi ve arazi örtü değişiminin belirlenmesi. Türkiye Uzaktan Algılama Dergisi, 2(2), 77-84.
• Özkan, C. (1998). Uzaktan algılama verileriyle orman yangını analizi. (Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul).
• Özşahin, E. (2015). Tekirdağ’da kentsel gelişim ve jeomorfolojik birimler arasındaki ilişkinin zamansal değişimi. Turkish Studies, 10(1), 579-602.
• Özşahin, E., Pektezel, H., & Eroğlu, İ. (2016). Tekirdağ şehri ve yakın çevresinde arazi kullanımının zamansal ve mekânsal değişimi. Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks, 8(1), 307- 326.
• Özşahi̇n, E., Sari, H., & Eroğlu, İ. (2020). Türkiye’de arazi kullanımı-arazi örtüsü (AKAÖ) değişiklikleri (1990-2012). BAHÇE, 49(1), 31-34.
• Özyavuz, M. (2011). Tekirdağ kent merkezinin zamansal değişiminin uzaktan algılama ile incelenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(1), 65-74.
• Reis, M., Dutal, H., Abız, B., & Bolat, N. (2016). Kahramanmaraş İli Göksun İlçesi’nde arazi kullanımında meydana gelen zamansal değişimin uzaktan algılama teknikleri ve Coğrafi Bilgi Sistemi ile belirlenmesi. KSÜ Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19(2), 35-41.
• Somuncu, M., Akpinar, N., Kurum, E., Kaya, N. Ç., & Özelç, T. (2010). Gümüşhane İli yaylalarında arazi kullanımı ve değişiminin değerlendirilmesi: Kazıkbeli ve Alistire yaylaları örneği. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 2(2), 107-127.
• Taşlıklıoğlu, Z. (1961). Trakya’da epigrafya araştırmaları-I. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Tümertekin, E., & Özgüç, N. (2011). Beşeri coğrafya—İnsan , kültür , mekan (12. Baskı). Çantay Kitabevi.
• USGS. (2021). Landsat 5 TM, Landsat 7 ETM+, Landsat 8 OLI TIRS ait uydu görüntüleri, https://www.usgs.gov/, adresinden edinilmiştir.
• Uzun, A., & Somuncu, M. (2013). Madra Dağı ve çevresinin arazi örtüsü/ kullanımındaki zamansal değişimin uzaktan algılama yöntemi ile değerlendirilmesi. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 16(30), 1-21.
• Yener, H., Koç, A., & Çoban, H. O. (2006). Uzaktan algılama verilerinde sınıflandırma doğruluğunun belirlenmesi yöntemleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 56(2), 71-88.
• Yılmaz, V. (2012). Görüntü kaynaştırma yöntemlerinde performans analizi. (Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon).