Ortaokul öğrencilerinin afet bilinci

Yıl 2022, Sayı: 47, 56 - 81, 30.09.2022

Rukiye Adanalı Fatma Tuğçe Yıyın Necip Özenel

https://doi.org/10.32003/igge.1122725

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın amacı beşinci sınıf ortaokul öğrencilerinin afet bilincini değerlendirmektir. Bunun için öğrencilerin doğal afetler ve Covid-19 salgınına yönelik bilgi ve algıları, bölgesel risklere ve pandemiye ilişkin afet bilinci, ailelerinin afet hazırlığındaki rolü ile engelli ve yaşlılara afetlerde nasıl yardım edilebileceğine ilişkin farkındalıkları irdelenmiştir. Nitel içerikli basit betimsel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmada kolay ulaşılabilir örneklem yönteminden yararlanılmıştır. Muğla ili Menteşe merkez ilçesinde, 6 ortaokula devam eden 101 öğrencinin görüşü, çevrimiçi anket yoluyla 2020-2021 eğitim öğretim yılı bahar döneminde toplanmıştır. Betimsel analizle çözümlenen anket verilerine göre öğrencilerin; Covid-19 salgınını afet olarak tanımlamadıkları; bölgesel afet farkındalığı ve hazırlıklarının yetersiz olduğu; afet ve acil durum çantasının amacını kavramadıkları; afet hazırlıklarına ailelerin yeterince katkı sağlayamadığı; doğal afetlerde kaygı, üzüntü ve korku gibi duygular hissedecekleri; pandemi kısıtlamalarının bedensel ve zihinsel gelişimlerini olumsuz etkilediği; Covid-19 biyolojik afetine karşı direnç kazandıkları, engelli ve yaşlı bireylerin afetlerdeki ihtiyaçlarına yönelik farkındalıklarının artırılması gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Güncel içerikli ve okul temelli afet eğitimine ailelerin dâhil edildiği bir afet eğitim programının düzenlenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

5. sınıf ortaokul öğrencileri, covid-19 biyolojik afet bilinci, afet bilinci, aile afet eğitimi, yaşlı ve engelliler

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Desteği Programı

Proje Numarası

1919B011904001

disaster awareness of middle school students

Öz

This study aims to evaluate the disaster awareness of fifth-grade middle school students. For that purpose, students' knowledge and perceptions about natural disasters and the Covid-19 pandemic; disaster awareness of regional risks and the pandemic; the role of parents in disaster preparedness, and students' awareness of the way of helping the disabled and the elderly in disasters, were examined. Simple descriptive research as a qualitative design had used. The views of 101 middle school students aged 10-11 were collected through an online survey in Muğla/Turkey. According to data analyzed through descriptive analysis it is understood that children did not define the Covid-19 pandemic as a disaster. Their regional disaster awareness and preparedness were insufficient; their first emotions in a natural disaster would be anxiety, sadness, and fear; parents could not contribute enough to disaster preparations. They hadn't comprehended the purpose of the emergency bag, pandemic restrictions negatively affected their physical and mental development, and they developed resistance to the Covid-19 biological disaster. Their awareness of the needs of the disabled and the elderly in disasters should be raised. Working out on a disaster education program with up-to-date content in which families are included in school-based disaster education is recommended.

Anahtar Kelimeler

5th grade middle school students, covid-19 biological disaster awareness, disaster awareness, family disaster education, elderly and disabled individuals

Proje Numarası

1919B011904001

Kaynakça

• Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü (2022). “Afet”. 10 Mayıs 2022 tarihinde https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu adresinden edinilmiştir.
• Adanalı, R. (2021). Coğrafya eğitiminde ciddi oyunlar ve kullanımı. E. Artvinli & Y. Değirmenci (Eds.), Uygulama örnekleriyle coğrafya eğitiminde yeni yaklaşımlar-1 içinde (s. 259-282). Ankara: Nobel.
• AFAD (2011a). İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazılık Projesi (İSMEP): Afetlerde psikolojik yardım. T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. Ankara. https://www.afad.gov.tr/kitaplar adresinden edinilmiştir.
• AFAD (2011b). İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazılık Projesi (İSMEP): Engelliler için depremde ilk 72 saat. T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. Ankara. https://www.afad.gov.tr/kitaplar adresinden edinilmiştir.
• Akgül, G., & Oran, M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin, ortaokul öğrencilerinin ve öğrenci velilerinin pandemi sürecindeki uzaktan eğitime ilişkin görüşleri. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 15-37.
• Aslan, R. (2021). Engelli bireylerin afet deneyimleri: Fenomenolojik bir araştırma. (Doktora tezi, Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane).
• Bağbancı, S. (2015). Doğal afetlerin afetzedeler üzerine psikolojik etkileri: Trabzon ili örneği. (Yüksek lisans tezi, Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane).
• Başaran, M., & Aksoy, A. B. (2020). Anne-babaların korona-virüs (Covid-19) salgını sürecinde aile yaşantılarına ilişkin görüşleri. Uluslararasi Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(71), 668–678.
• Benzer, S., & Arpalık, A. (2021). Farklı deprem bölgesinde yaşayan ortaokul öğrencilerinin deprem konusundaki bilgi düzeyleri. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 107-119. https://doi.org/10.15659/ankad.v5i2.138
• Biricik, A. S. (2001). Yeryuvarı'nda doğal olaylar ve afetler. Marmara Coğrafya Dergisi, 3(1) , 7-26.
• Cebeci, H. İ., & Odabaş, D. (2019). Kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer afetleri yönetmek için bir karar destek sistemi modeli önerisi. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 1(1), 41-50.
• Çoban, M., Sözbilir, M., & Göktaş, Y. (2017). Deprem deneyimini yaşamış kişilerin deprem öncesi hazırlık algılarının belirlenmesi: Bir durum çalışması. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 113-134. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.281721
• Davis, L., Hosseini, M., & Izadkhah, Y.O (2003). Public awareness and the development of a safety culture: Key elements in disaster risk reduction. In Proceedings of the Fourth International Conference on Seismology and Earthquake Engineering (SEE-4).
• Değirmenci, Y., Kuzey, M., & Yetişensoy, O. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında afet bilinci ve eğitimi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 33-46. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.591345
• Deniz, M. E., Yıldırım-Kurtuluş, H., & Uzun, G. (2021). Covid-19 pandemisi sürecinde ortaokula devam eden ve Covid-19 geçiren çocukların duygu ve düşünceleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 46-59. https://doi.org/10.17556/erziefd.937640
• De Meo, A. M. (2021, December 21). Chemical, Biological, Radiological and Nuclear Risk Mitigation: A Model for Community-Driven Responses. UNICRI.
• de Winter, J. P., de Winter, D., Bollati, V., & Milani, G. P. (2020). A safe flight for children through COVID-19 disaster: Keeping our mind open!. European Journal of Pediatrics, 179(8), 1175-1177. https://doi.org/10.1007/s00431-020- 03668-7
• Dikmenli, Y., & Gafa, İ. (2017). Farklı eğitim kademelerine göre afet kavramı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 21-36. https://doi.org/10.21764/maeuefd.335007
• Doğan, Y. (2007). İlköğretim çağındaki 10-14 yaş grubu öğrencilerinin gelişim özellikleri. Uludağ Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(13), 155-187.
• Dökmeci, A. H., & Çavlan, B. (2020). Biyolojik silah; biyolojik savaşlar, pandemiler ve Covid-19. EJONS International Journal on Mathematic, Engineering and Natural Sciences, 16(4), 841-859. http://dx.doi.org/10.38063/ejons.338
• Durmuş, E., Dölek, İ., & Kuruyer, D. (2021). Views on disasters and biologic disasters during Covid-19. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 44, 338-358. https://doi.org/10.32003/igge.874704
• Erdem B, Demir Yıldırım A, Erdem F, Yılmaz Esencan T., & Uyar N. (2021). Covid-19 pandemi mücadelesinde İstanbul Kadıköy İlçe Sağlık Müdürlüğü’nün organizasyonel yapısı. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 15(1), 170-178. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.760179
• Ersoy, Ş., & Kocak, A. (2016). Disasters and earthquake preparedness of children and schools in Istanbul, Turkey. Geomatics, Natural Hazards and Risk, 7(4), 1307-1336. https://doi.org/10.1080/19475705.2015.1060637
• Gupta, S., & Jawanda, M. K. (2020). The impacts of COVID-19 on children. Acta Paediatr, 109(11), 2181-2183. https://doi.org/ 10.1111/apa.15484
• Güleç, K., Erdem, R., & Güngör, S. (2021). “Bizden uzak dur!”: Covid-19 geçirmiş bireylerin damgalama deneyimine yönelik bir araştırma. International Journal of Health Sociology, 1(2), 108-124.
• İnce, C. (2020). Afetlerde sosyal savunmasız bir grup olarak yaşlılar: Covid-19 örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(9), 184-198.
• İçişleri Bakanlığı (2021, Mart). 81 İl Valiliğine Koronavirüs Tedbirlerinin Gözden Geçirilmesi Genelgesi Gönderildi. T.C. İçişleri Bakanlığı. Ankara. https://www.icisleri.gov.tr/81-il-valiligine-koronavirus-tedbirlerinin-gozden- gecirilmesi-genelgesi-gonderildi
• İstanbul Tabip Odası (2021, Ocak). İstanbul’da Koronavirüs Salgını Sürecinde Filyasyon Çalışmaları Raporu. İstanbul Tabip Odası Halk Sağlığı ve Çevre Komisyonu. https://www.istabip.org.tr/site_icerik/2021/ocak/filyasyon_rapor.pdf
• İstanbul Valiliği (2020, 5 Mayıs). İstanbul’da filyasyon ekipleri dünya’ya örnek bir çalışma gerçekleştiriyor [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=jmIcA3dOJlA
• Izadkhah, Y. O., & Hosseini, M. (2005). Towards resilient communities in developing countries through education of children for disaster preparedness. International Journal of Emergency Management, 2(3), 138-148.
• Javed, B., Sarwer, A., Soto, E. B., & Mashwani, Z. U. R. (2020). The coronavirus (COVID‐19) pandemic's impact on mental health. The International Journal of Health Planning and Management, 35(5), 993-996. https://doi.org/10.1002/hpm.3008
• Kadıoğlu, M. (2005, Mart). Afete hazırlık ve afet bilinci eğitiminde verilen mesajların standardizasyonu. Deprem Sempozyumu. Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Kadıoğlu, M. (2008), Modern, bütünleşik afet yönetimin temel ilkeleri. M. Kadıoğlu & E. Özdamar, (Eds.), Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri içinde (s. 1-34). Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayınları No: 2.
• Karakuş, U., & Önger, S. (2017). 8. sınıf öğrencilerinin doğal afet ve afet eğitimi kavramını anlama düzeyleri. Journal of History Culture and Art Research, 6(6), 482-491. https://doi.org/10.7596/taksad.v6i6.1247
• Kaynar, H., Kurnaz, A., Doğrukök, B., & Şentürk Barışık, C. (2020). Ortaokul öğrencilerinin uzaktan eğitime ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 15(7), 3269-3292. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44486
• King, T. A., & Tarrant, R. A. (2013). Children's knowledge, cognitions and emotions surrounding natural disasters: An investigation of year 5 students, Wellington, New Zealand. Australasian Journal of Disaster and Trauma Studies, 2013(1), 17 – 26.
• Kuzey, M., & Göçgen, S. (2021). Yetişkinlerin yaşamsal hafızaları ve afet bilinçleri. Afet ve Risk Dergisi, 4(2), 331- 350. https://doi.org/10.35341/afet.975939
• Küçük B. (2021, 21 Mart). Covid-19 protestoları Avrupa geneline yayıldı: Binlerce kişi maskesiz sokağa çıktı. Euronews. https://tr.euronews.com/2021/03/21/covid-19-protestolar-avrupa-geneline-yay-ld-binlerce-kisi- maskesiz-sokaga-c-kt
• Limoncu, S., & Atmaca, A. B. (2018). Çocuk Merkezli Afet Yönetimi. Megaron, 13(1), 132-143. https://doi.org/10.5505/megaron.2017.49369
• McMillan, J.H., & Schumacher, S. (2010). Research in education: Evidence based inquiry (7th ed.). London: Pearson.
• Mızrak, S. (2018). Eğitim, afet eğitimi ve afete dirençli toplum. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1) , 56-67. https://doi.org/10.21666/muefd.321970
• Mitchell, T., Haynes, K., Hall, N., Choong, W., & Oven, K. (2008). The roles of children and youth in communicating disaster risk. Children Youth and Environments, 18(1), 254-279.
• Muğla AFAD (2021). İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP). Muğla Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü. Muğla. https://www.isay.gov.tr/kurumlar/mugla.afad/Mugla_IRAP_09112021.pdf
• Özelmacı, Ş. (2016). Ortaokul öğrencilerinin afete ve afet hazırlıklarına ilişkin algılarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.)
• Pizarro-Ruiz, J. P., & Ordóñez-Camblor, N. (2021). Effects of Covid-19 confinement on the mental health of children and adolescents in Spain. Scientific Reports, 11(1), 1-10. https://doi.org/10.1038/s41598-021-91299-9
• Piyadeoğlu-Kaya O. (2019). Ortaokul öğrencilerine verilen afet bilinci eğitiminin öğrencilerin bilgi düzeyleri üzerine etkisi: Gümüşhane örneği. (Yüksek lisans tezi, Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane.)
• Seddighi, H., Yousefzadeh, S., López López, M., & Sajjadi, H. (2020). Preparing children for climate-related disasters. BMJ Paediatrics Open, 4(1), Article e000833. https://doi.org/10.1136/bmjpo-2020-000833
• Şahin, C., & Sipahioğlu Ş. (2007). Doğal Afetler ve Türkiye (3. baskı), Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Sağlık Bakanlığı (2020, 14 Mart). Sizi ve Türkiye'yi Koronavirüs riskinden koruyacak 14 Kural [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=3Z7MrCQHO-k
• Tercan, B. (2020). Biyolojik Afetler ve Covid-19. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi, 1(1), 41-50.
• Turan, İ. & Kartal, A. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin doğal afetler konusu ile ilgili kavram yanılgıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 67-81.
• Ursavaş, M. (2016). Ortaokul sosyal bilgiler programında yer alan doğal afetler konularına yönelik öğrencilerin, farkındalık, bilinç düzeyleri ve görüşlerinin incelenmesi (Burdur ili örneği). (Yüksek lisans tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur).
• Varol, N. & Buluş Kırıkkaya, E. (2017). Afetler Karşısında Toplum Dirençliliği. Resilience, 1(1), 1-9. https://doi.org/10.32569/resilience.344784
• Xue, Q., Xie, X., Liu, Q., Zhou, Y., Zhu, K., Wu, H., Wan, Z.,Feng, Y.,Meng, H., Zhang, J., Zuo, P., & Song, R. (2021). Knowledge, attitudes, and practices towards COVID-19 among primary school students in Hubei Province, China. Children and Youth Services Review, 120, 105735. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.105735
• Yıldız, S., & Bektaş, F. (2021). Covid-19 salgınının çocukların boş zaman etkinliklerinde yarattığı değişimin ebeveyn görüşleriyle değerlendirilmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 26(1), 99-122.
• Zhou, J., Li, Z., Meng, H., Chang, Y. C., Peng, N. H., & Wei, B. (2021). Chinese parental awareness of Children's COVID-19 protective measures. American Journal of Health Behavior, 45(4), 657-664. https://doi.org/10.5993/AJHB.45.4.5
• Zhu, T. T., & Zhang, Y. J. (2017). An investigation of disaster education in elementary and secondary schools: Evidence from China. Natural hazards, 89, 1009-1029. https://doi.org/10.1007/s11069-017-3004-2