Dünya sorunlarının doğasına uygun eğitim arayışı: Sosyal bilgiler ve coğrafya eğitimi için teorik bir çerçeve

Yıl 2022, Sayı: 47, 82 - 114, 30.09.2022

Hakan Türk

https://doi.org/10.32003/igge.990362

Öz

Dünya sorunları yerel ölçekten küresel ölçeğe kadar etki alanını genişleten çok boyutlu yapısıyla, insanoğlunun önünde önemli bir varlık mücadelesi olarak durmaktadır ve çözümü adına insanlığın ortak mücadelesini gerektirmektedir. Bu çalışmanın amacı, dünya sorunlarının doğası ile içinde bulunduğumuz küresel çağın ihtiyaçlarını göz önüne alarak, dünya sorunlarının eğitimine yönelik beceri temelli teorik bir çerçeve sunmaktır. Çalışma nitel araştırma yaklaşımının ilkelerine göre oluşturulmuştur. Kaynak veriler dokümanlar aracılığıyla elde edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz ve içerik analizi kullanılmıştır. Çalışmada, dünya sorunlarının eğitimine yönelik yeni yaklaşımların oluşturulması gereksinimi teorik çerçevede ele alınmıştır. Bu bağlamda öğrenciler için uygun beceriler tanımlanmaya ve bu becerilerin kazandırılması amacıyla gerekli yaklaşımların tespit edilmesine çalışılmıştır. Sonuç itibariyle eğitim ortamı düzenlenirken; dünya sorunlarının sınırları aşan, çok boyutlu ve dinamik olarak genişleyen yapısını içeren karakterinin yerel-küresel etkileşimler bağlamında ele alınmasının dünya sorunları için gerekli bir yaklaşım olduğu ortaya konmuştur. Bu bağlamda ortaya konan yaklaşımların Sosyal Bilgiler ve Coğrafya dersi öğretim programlarına yansıtılması ve bunların öğrenciler tarafından yaşam becerileri haline getirilmesinin önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dünya sorunları;, Dünya sorunları eğitimi;, sosyal bilgiler eğitimi, coğrafya eğitimi

In search of education pertinent to the nature of world problems: A theoretical framework for social studies and geography education

Öz

World problems, with their multidimensional structure that expands the impact area from the local to the global scale, stand as an important struggle for existence of the humankind and require the collaborative effort of humanity for its solution. This study aims to provide a skill-based theoretical framework for the education of world problems, considering the nature of these problems and the needs of the global age we are in. The study was designed in line with the principles of the qualitative research approach. The source data were obtained through documents. Descriptive analysis and content analysis were used in the data analysis. The study discusses the need to create new approaches to the education of world problems within the theoretical framework. With this perspective, appropriate skills for students and critical approaches to gain these skills have been attempted to be identified. As a result, it has been recommended that when organizing educational environments, an approach in which the characteristics of the world problems that have a multidimensional and dynamically expanding structure and that transcend borders are tackled in the context of local-global interactions is necessary for addressing the world problems. In this context, it is considered that implementing the approaches outlined in this study in Social Studies and Geography course curriculums and making them life skills of students would have substantial outcomes.

Anahtar Kelimeler

World problems, world problems education, social studies education, geography education

Kaynakça

• Açıkalın, M. (2010). New approaches for teaching social studies: Multicultural and global education. Elemantery Education Online, 9 (3), 1226-1237.
• Akengin, H., & Dölek, E. (2018). Günümüz dünya sorunları (1. Baskı). Pegem Akademi.
• Appadurai A. (1999). Globazation and Research Imagination. International Social Siences Journal, 160, 229-238. https://doi.org/10.1111/1468-2451.00191
• Arslangilay, A. (2017). Küresel sorunların ingilizce öğretim programlarındaki yeri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 1-12
• Bakırcı, M. (2020). COVID-19 pandemisinin Türkiye havayolu ulaşımına etkisi. Türk Coğrafya Dergisi, COVID-19 özel sayısı, 45-58. https://doi.org/10.17211/tcd.800559
• Başarır, F. (2018). Tema-temelli yaklaşıma dayalı İngilizce öğretimiyle öğrencilerin dil becerilerini ve küresel konulara ilişkin farkındalıklarını geliştirmeye yönelik bir eylem araştırması. (Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana).
• Baykal, H., & Baykal, T. (2008). Küreselleşen Dünya’da çevre sorunları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 1-17.
• Bell, D. R. (2004). Creating green citizens? Political liberalism and environmental education. Journal of Philosophy of Education, 38(1), 37-55.
• Bhargava, V., & Gürkan, A. (2006). Global compacts: Building a better world. Bhargava, V. (Eds.). in Global issues for global citizens: An introduction to key development challenges (411-435). Washington: The World Bank.
• Bulut, B., & Öksüzoğlu, M.K. (2021). Eğitimde küresel okuryazarlık. Koçoğlu, E. (Ed.). Eğitimde okuryazarlık becerileri içinde (s.321-336). Ankara: Pegem Akademi.
• Carlsson-Pagie, N., & Lantieri, L. (2005). A Changing Vision of Education. In Educating Citizens for Global Awareness (1nd ed., pp. 107-122).
• Catling, S. (2015). İlköğretimde coğrafya önemlidir! (S. Şenyurt, Çev.), Turkish Journal of Geography Education, 1(1), 29-36.
• Christensen, L.B, Johnson, R.B., & Turner, L.A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. (Çev: A. Aypay). (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çınar, İ. (2009). Globalization, education and future. Journal of Theoretical Educational Science, 2(1) ,14-30.
• Demirkaya, H. (2016). Günümüz dünya sorunlarına genel bir bakış. Aydın, F. (Ed.). Günümüz dünya sorunları içinde (s. 1-16). Ankara: Pegem Akademi.
• Durmuş, S., & Çolak, K. (2021). Global problems through the eyes of 8th grade students. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 44, 145-160. https://doi.org/10.32003/igge.897622
• Egüz, Ş., Öztürk, C., & Kesten, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin küresel sorunlara karşı gösterdikleri duyarlılıklar, Journal of Human Sciences, 14(1), 409-426.
• Ertekin Yıldız, S. (2019). Suriyeli çocukların eğitimi konusunda bitel bir araştırma: Sorunlar ve çözüm önerileri. Middle East Journal f Refugee Studies, 4(2), 5-32.
• Gibson, K. L., Rimmington, G. M., & Landwehr-Brown, M. (2008). Developing global awareness and responsible world citizenship with global learning. Roeper Review, 30(1), 11-23.
• Haigh, M. (2016). Fostering Global Citizenship–tree planting as a connective practice. Journal of Geography in Higher Education, 40(4), 509-530.
• Kan, Ç. (2009). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının küresel sorunlarla ilgili tutumları ve ders programlarına yönelik önerileri. (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Karasu, M. (2018). Türkiye’ye yönelik dış göçler, Suriyeli sığınmacı göçü ve etkileri. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 14(1), 21-41.
• Karvankova, P., Popjakova, D., & Kovarikova, V. (2015). Global education or how to most effectively implement cross-disciplinary themes in the curriculum of primary school–czechia´s example. Review of International Geographical Education Online, 5 (1), 9-25.
• Kılıçoğlu, G., Karakuş, U., & Öztürk, T. (2012). Günümüz dünya sorunlarına yönelik tutum ölçeği geçerlik ve güvenirlilik çalışması. Turkish Studies- International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 2209-2224.
• Kirkwood. T. F. (2001). Our global age requires global education: Clarifying definitional ambiguities. The Social Studies, 92(1), 10-15.
• Kitapçı, İ. (2017). Günümüzün önemli küresel sorunları üzerine bir değerlendirme. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(4), 241-258. https://doi.org/10.25272/j.2149-8385.2017.3.4.21
• Marshall, H. (2009). Educating the European citizen in the global age: engaging with the post- national and identifying a research agenda. Journal of Curriculum Studies, 41, 247–267. https://doi.org/10.1080/00220270802642002
• Maxwell, J. A. (2018). Nitel araştırma tasarımı. (Çev: M. Çevikbaş). (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• MEB. (2018). Coğrafya dersi öğretim programı. Retrieved from https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018120203724482-Cografya%20dop%20pdf.pdf.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı Retrieved from http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ER ET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev: S. Turan). (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Morin, E. (2003). Geleceğin Eğitimi İçin Gerekli Yedi Bilgi. (Çev: H. Dilli). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Myers, J. (2006). Rethinking the social studies curriculum in the context of globalization: Education for global citizenship in the US. Florida State University Libraries, Retrieved from http://diginole.lib.fsu.edu/islandora/object/fsu:209944/datastream/PDF/view.
• Nair, I., Norman, M., Tucker, G.R., & Burkert, A. (2012). The challenge of global literacy – an ideal opportunity for liberal Professional education. Liberal Education, 1(98), 56-61.
• OECD (2018). Preparing our youth for an inclusive and sustainable World: The OECD PISA global competence framework. Retrieved from https://www.oecd.org/education/Global-competency-for-an-inclusive-world.pdf
• OECD. (2016). Global competency for an inclusive World. Retrieved from https://www.oecd.org/ education/Global-competency-for-an-inclusive-world.pdf.
• Öner, G. (2018). Yerel coğrafya ve öğretimi. İnönü üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 5 (9), 105-130. https://doi.org/10.29129/inujgse.393951
• Orozco, S., & Sattin, C. (2007). Wanted: Global citizens. Educational Leadership, 64(7), 58-62.
• OXFAM. (2015). Education for globalcitizenship: A guide for schools. Retrieved from https://www.oxfam.org.uk/education/resources/education-for-global-citizenship-a-guide-for-schools.
• Özey, R. (2001). Günümüz Dünya Sorunları. İstanbul: Aktif Yayıncılık.
• Özgen, N. (2012). Günümüz dünya sorunları disiplinlerarası bir yaklaşım (1. Baskı). Eğiten Kitap.
• Palaz, T., & Akbaba, B. (2018). Ortaokul öğrencilerinin görüşlerine göre sosyal bilgiler eğitiminde küresel sorunlar ve öğretimi. Turkish Studies Educational Sciences, 13(27), 1213-1246. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14383
• Robson, C. (2011). Real World research. (3. Baskı). Oxford: Blackwell.
• Şeyihoğlu, A., Sever, R., & Özmen, F. (2018). Sosyal bilgiler ve coğrafya öğretmen adaylarının zihin haritalarında günümüz dünya sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, 17, 1-15. https://doi.org/10.14781/mcd.386035
• Taş, D., & Tekkanat, S. (2018). Yerel halk ve Suriyeli sığınmacılar arasında bir kent: Elazığ örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 77-90.
• Tekeli, İ. (2009). Gündelik yaşam, yaşam kalitesi ve yerellik yazıları. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tuazon, A. P., & Claveria, J. G. (2015). Global education and students’ acquisition of global perspectives in social studies. Asia pasific higher education research journal, 3(2), 1-13.
• Tümertekin, E., & Özgüç, N. (2004), Beşeri coğrafya: İnsan kültür mekân. İstanbul: Çankaya Kitabevi.
• Tuncel, G. (2017). Sosyal bilgiler dersinde karikatürlerle küresel ısınma eğitimi üzerine örnek bir çalışma. Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 87-94. https://doi.org/10.14781/mcd.291156
• Turan, İ. (2009). Günümüz dünya sorunları karşısında coğrafya eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 184, 176-191.
• Türk, H., & Atasoy, E. (2020). A Critical Approach to Geography Curriculum in Terms of Global Awareness Attainments. Review of International Geographical Education (RIGEO), 10(1), Special Issue, 65-83. https://doi.org/10.33403/rigeo.641498
• Türk, H., & Atasoy, E. (2021). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının (2018) küresel vatandaşlık açısından değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 147-167. https://doi.org/10.37669/milliegitim.674971
• Ukpokodu, O. N. (2020). Marginalization of Social Studies Teacher Preparation for Global Competence and Global Perspectives Pedagogy: A Call for Change. Journal of International Social Studies, 10 (1), 3-34.
• UN (United Nations). (2017). Global issues overview. Retrieved from http://www.un.org/ en/sections/issues- depth/global-issues-overview/index.html.
• United Nations (UN). (2015). Towards a sustainable development agenda. Retrieved from www.un.org/sustainabledevelopment/development-agenda.
• Uymaz, M. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının günümüz dünya sorunlarına ilişkin algılarının incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 59-79. https://dx.doi.org/110.30855/gjes.2021.07.01.004
• Woollen, John R. (1982). Cognitive level and attıtudes of global understanding in undergraduate students: Effects of instruction in international studies (Doctoral dissertation. The University of North Carolina). Greensboro.
• Yazıcı, Ö. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin günümüz dünya sorunlarına yönelik tutumları. Turkish Studies- International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 807-823. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4716
• Yeşilyurt, Y. (2020). Covid-19 pandemisi ve ulus devletler: Küreselleşmenin sonu mu? Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 3(6), 424-435. https://doi.org/10.35235/uicd.797004
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, E., Akdağ, S., & Ünlü, Y. (2021). Öğretmen adaylarının günümüz dünya sorunlarına yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 497-517.
• Yoon, B. (2020) The global pandemic as learning opportunities about the world: Extending school curriculum. Middle Grades Review, 6 (2).
• Zahabioun, S., Yousefy, A., Yarmohammadian, M., H., & Keshtiaray, N. (2013). Global citizenship education and its implications for curriculum goals at the age of globalization. International Education Studies, 6 (1), 195-206. https://doi.org/10.5539/ies.v6n1p195