Coğrafya öğretmen adaylarının arazi çalışmalarına hazırlık aşamalarının değerlendirilmesi

Yıl 2023, Sayı: 49, 1 - 21, 03.06.2023

Hediye Arzu Gökçe Gündüzoğlu , Hasan Çukur , Hilal Olcay

https://doi.org/10.32003/igge.1259650

Öz

Bu çalışmanın amacı, coğrafya öğretmen adaylarının arazi çalışmalarına nasıl hazırlandıklarını ortaya koymaktadır. Bu amaç doğrultusunda araştırma nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırma deseninde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu ise 2021-2022 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi, Coğrafya Eğitimi Anabilim Dalı’nda eğitimine devam eden 36 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak 5 soruluk “yarı yapılandırılmış görüşme formu” kullanılmış olup verilerin analizinde MAXQDA 22.2.0 yazılımından yararlanılmıştır. Araştırmanın sonucunda beş tema ve bu temalarla ilişkili kodlara ulaşılmıştır. Bu temalar; “arazi çalışmalarına hazırlık süreci”, “arazi çalışmaları sırasında bulunması gereken ekipmanlar”, “arazi çalışması için güzergâh berlirleme”, “arazi çalışmaları sırasında bilgileri/gözlemleri/bulguları kaydetme”, “arazi çalışmalarının coğrafyayı öğrenmeye katkısı” şeklinde adlandırılmıştır. Araştırmanın güvenirliğini sağlamak için bir uzman görüşüne başvurulmuş olup hesaplamalarda Miles & Huberman (1994) tarafından geliştirilen formül kullanılmıştır. Bu formül doğrultusunda; birinci sorunun güvenirliği %88, ikinci ve üçüncü soruların güvenirliği %81, dördüncü sorunun güvenirliği %87, beşinci sorunun güvenirliği %92 ve tüm soruların güvenirliği %86 olarak hesaplanmıştır. Araştırmanın Çalışmanın sonucunda katılımcıların arazi çalışmalarının coğrafya eğitimine olumlu ve kalıcı bir katkı sağladığı, arazi çalışmalarına katılan bireylere coğrafi bakış açısı kazandırdığı konusunda görüş birliğinde oldukları saptanmıştır. Ayrıca katılımcıların %94’ünün arazi çalışmalarına hazırlıklı katıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arazi Çalışmaları, Coğrafya Eğitimi, Coğrafya Öğretmen Adayları, Hazırlık

Evaluation of geography teacher candidates' stages of preparation for fieldwork

Öz

The aim of this study is to reveal how prospective geography teachers prepare for fieldwork. In line with this purpose, the research was carried out using an action research design and qualitative research methods. The study group for the research consisted of 36 students continuing their education at Dokuz Eylül University, Buca Faculty of Education, Department of Geography Education, in the spring semester of 2021-2022 academic year. A 5-question “semi-structured interview form” was used as a data collection tool, and MAXQDA 22.2.0 software was used to analyze the data. As a result, five themes and codes related to these themes were reached. These themes were the “preparation process for fieldwork”, “equipment to be found during fieldwork”, “determining the route for fieldwork”, “recording information, observations, and findings during fieldwork” and “the contribution of fieldwork to learning geography”. An expert opinion was consulted to ensure the reliability of the study, and the formula developed by Miles & Huberman (1994) was used in the calculations. According to this formula, the reliability of the first question was calculated at 88%, the reliability of the second and third questions at 81%, the reliability of the fourth question at 87%, the reliability of the fifth question at 92%, and the reliability of all questions at 86%. As a result of the study, it was determined that the participants agreed that the fieldwork made a positive and permanent contribution to geography education and that the individuals participating in the fieldwork gained a geographical perspective. In addition, it was determined that 94% of the participants participated in the fieldwork.

Anahtar Kelimeler

Fieldwork, Geography Education, Geography Teacher Candidates, Preparation

Kaynakça

• Açıkgöz, M. (2006). Sosyal Bilgiler öğretiminde gezi-gözlem ve inceleme yönteminin etkililiğinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Akınoğlu, O. (2005). Coğrafya eğitiminin etkililiği ve sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, 0(12), 77-96.
• Akkuş, A. & Meydan, A. (2013). Sosyal Bilgiler öğretiminde tarihi ve coğrafi mekân uygulamalarının değerlendirilmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 14-30.
• Akşit, S., Akşit, F. & Kayacılar, C. (2012). Geography Teaching – Without Walls. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 46, 4487–4492.
• Akşit, S. & Gökçe Gündüzoğlu, H. A. (2022). Fiziki Coğrafya mekânlarında: hayal ve gerçek. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (54), 1126-1245. http://doi.org/10.53444/deubefd.1143029
• Alkış, S. (2010). Coğrafya öğretiminde inceleme gezileri ve arazi çalışmaları. Coğrafya Öğretiminde Yöntem ve Yaklaşımlar İçinde, (s. 93-122). Özey, R. & Demirci, A., (Ed.). İstanbul Aktif.
• Arı, Y. (2018). Coğrafya lisans eğitiminde arazi çalışmaları: problemler ve çözüm yolları. I. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 287-296. Nevşehir.
• Arı, Y. (2019). Uygulayıcı öğretim üyelerinin bakış açısından coğrafya lisans programlarında arazi çalışmaları sorunları ve çözümleri. II. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı, 288-296. Eskişehir.
• Arı, Y. (2020). Coğrafya lisans programlarında arazi çalışmaları: uygulayıcı öğretim üyelerinin görüşlerine dayalı nitel bir analiz. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(43), 13-30. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.715591
• Ashworth, G. J. (1983). The use of data collection exercises in field Courses. Journal of Geography in Higher Education, 7(2), 141-149. https://doi.org/10.1080/03098268308708883
• Avcı, G., & Gümüş, N. (2019). Sınıf dışı eğitim etkinliklerine yönelik öğrenci görüşleri. Turkish Studies- Educational Sciences, 14(3), 351-377. http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.22855
• Aydın, F. (2012). Sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin coğrafya dersinin öğretimine yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 1035-1050.
• Aytaç, A. (2014). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının eğitimlerinde gezi-gözlem metodunun yeri ve önemi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 55-69.
• Balcı, A. (2012). Coğrafya öğretmeni adaylarının Batı Anadolu’daki coğrafi arazi uygulamalarına ilişkin deneyimleri: Nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 971-997.
• Balcı, A. (2015). Coğrafya öğretmen adaylarının coğrafi arazi uygulamalarındaki harita okuryazarlıklarını tespite yönelik bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10), 16-35.
• Balcı, A. (2018). Yüksek öğretim öğrencilerinin coğrafi gezilere ilişkin gelecek kurguları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(80), 43-61.
• Ballı, A. (2009). 9. Sınıf fiziki coğrafya konuları öğretiminde gezi gözlem yönteminin önemi (Bağcılar ilçesi örneği) (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Çağlıyan, A., & Dağlı, D. (2015). Arazi kullanımında simülasyon modelleri ve entegre kullanımları. TÜCAUM VIII. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (233-245), Ankara.
• Çalışkan, O. (2008). Flüvyal jeomorfoloji konularında gezi gözlem metodu ve değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Çalışkan, O. (2021). Coğrafya eğitimi ve arazi çalışmaları (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çifçi, T., & Dikmenli, Y. (2016). Coğrafya öğretmenlerinin okul dışı coğrafya öğretimine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 363-382.
• Dalton, R. T. (2001). What do they bring with them? The fieldwork experiences of undergraduates on entry into higher education. Journal of Geography in Higher Education, 25(3), 379-393. https://doi.org/10.1080/03098260120067673
• Doğanay, H. (2002). Coğrafya öğretim yöntemleri (5. Baskı). İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Falk, J. H., Martin, W. W., & Balling, J. D. (1978). The novel field‐trip phenomenon: Adjustment to novel settings interferes with task learning. Journal of Research in Science Teaching, 15(2), 127–134. https://doi.org/10.1002/tea.3660150207
• Favier, T., & van der Schee, J. (2009). Learning geography by combining fieldwork with GIS. International Research in Geographical and Environmental Education, 18(4), 261-274. https://doi.org/10.1080/10382040903251091
• Fletcher, S., France, D., Moore, K., & Robinson, G. (2007). Practitioner perspectives on the use of technology in fieldwork teaching. Journal of Geography in Higher Education, 31(2), 319-330. https://doi.org/10.1080/03098260601063719
• Fuller, I., Edmondson, S., France, D., Higgitt, D., & Ratinen, I. (2006). International perspectives on the effectiveness of geography fieldwork for learning. Journal of Geography in Higher Education, 30(1), 89-101. https://doi.org/10.1080/03098260500499667
• Garipağaoğlu, N. (2001). Gezi-gözlem metodunun coğrafya eğitimi ve öğretimindeki yeri. Marmara Coğrafya Dergisi, 3(2), 13-30.
• Gold, J.R., Jenkins, A., Lee, R., Monk, J.R., Riley, J., Shepherd, I.D.H. and Unwin, D.J. 1991. Teaching Geography in Higher Education: a manual of good practice, Oxford: Basil Blackwell, Institute of British Geographers Special Publication 24.
• Hovorka, A. J., & Wolf, P. A. (2009). Activating the classroom: Geographical fieldwork as pedagogical practice. Journal of Geography in Higher Education, 33(1), 89-102. https://doi.org/10.1080/03098260802276383
• Ilgar, R. & Korkut, C. (2021). Saroz Körfezi'nin lise coğrafya eğitimi gezi faaliyetinde kullanılabilirlik potansiyeli. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 5(2), 252-262. https://doi.org/10.32960/uead.937906
• Kaleli, C. (2018). Onuncu sınıf yerleşme konularının öğretiminde arazi çalışmalarının öğrencilerin akademik başarıları üzerine etkileri (Yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Samsun.
• Karakök, H. (2011). Fiziki coğrafya konuları öğretiminde arazi gezisinin öğretmen adaylarının başarı düzeylerine etkisi ve fiziki coğrafya kavramlarının öğreniminde karşılaşılan sorunlar (Yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğde.
• Karakuş, U., Aksoy, B., & Gündüz, İ. (2012). Dokuzuncu sınıf coğrafya derslerinde ders dışı etkinliklerin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. GEFAD, 32(2), 489-513.
• Kaya, H., Taş, M. & Düz, İ. (2016). Coğrafya eğitiminde saha çalışmaları için bir rota önerisi: Isparta coğrafya ve turizm güzergâhları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(Özel Sayı), 361-372.
• Kent, M., Gilbertson, D. D., & Hunt, C. O. (1997). Fieldwork in geography teaching: A critical review of the literature and approaches. Journal of Geography in Higher Education, 21(3), 313-332. https://doi.org/10.1080/03098269708725439
• Koca, M. K. (2014). Arazi çalışması temelli öğretim etkinliklerinin sosyal bilgiler dersine uygulanabilirliği (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Krakowka, A. R. (2012). Field Trips as Valuable Learning Experiences in Geography Courses. Journal of Geography, 111(6), 236-244. https://doi.org/10.1080/00221341.2012.707674
• Lonergan, N., & Andresen, L.W. (1988) Field‐Based Education: Some Theoretical Considerations, Higher Education Research & Development, 7(1), 63-77
• Marra, W. A., van de Grint, L., Alberti, K., & Karssenberg, D. (2017). Using GIS in an Earth Sciences field course for quantitative exploration, data management and digital mapping. Journal of Geography in Higher Education, 41(2), 213-229. https://doi.org/10.1080/03098265.2017.1291587
• McMorrow, J. (2005). Using a web-based resource to prepare students for fieldwork: Evaluationg the dark peak virtual tour. Journal of Geography in Higher Education, 29(2), 223-240. https://doi.org/10.1080/03098260500130445
• Medzini, A., Meishar-Tal, H., & Sneh, Y. (2015). Use of mobile technologies as support tools for geography field trips. International Research in Geographical and Environmental Education, 24(1), 13-23. https://doi.org/10.1080/10382046.2014.967514
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Nairn, K., Higgitt, D., & Vanneste D. (2000) International Perspectives on Fieldcourses, Journal of Geography in Higher Education, 24(2), 246-254,
• Özgen, N. (2011). Fiziki coğrafya dersi öğretim metoduna farklı bir yaklaşım: gezi-gözlem destekli öğretim. Marmara Coğrafya Dergisi, (23), 373-388.
• Öztürk, Ç. (2004). Ortaöğretim coğrafya öğretmenlerinin öğretim yöntem ve teknikleri kullanabilme yeterlilikleri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, 5(2), 75-83.
• Ruan, L., Long, Y., Zhang, L., & Lv, G. (2021). A platform and its applied modes for geography fieldwork in higher education based on location services. ISPRS International Journal of Geo-Information, 10(4). https://doi.org/10.3390/ijgi10040225
• Saunders, A. (2011) Exhibiting the Field for Learning: Telling New York's Stories. Journal of Geography in Higher Education 35(2), 185-197.
• Şahin, V., & Özey, R. (2012). İngiltere’de lisans düzeyinde coğrafi arazi çalışmaları. Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 1-17.
• Şenol, E. (2018). Uygulamaların ardından “arazi çalışmalarının önemi” üzerine nitel ve nicel değerlendirmeler. In International Symposium on Geography Education Proceedings Book, (pp. 423-434). Nevşehir, Turkey.
• Tal, T., & Morag, O. (2009). Reflective practice as a means for preparing to teach outdoors in an ecological garden. Journal of Science Teacher Education, 20(3), 245-262. https://doi.org/10.1007/s10972-009-9131-1
• Taneri, P. O., & Erdem, N. (2020). Coğrafya öğretmenlerine ve öğretim elemanlarına yönelik temel harita bilgisi eğitimi: Bir etki analizi çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 49(226), 233-254.
• Taşoğlu, M. (2010). Coğrafya öğretiminde okul dışı etkinliklerin öğrencinin akademik başarısına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Tuna, F. & Sarıkaya, M. A. (2014a). Coğrafya eğitiminde fiziki coğrafya öğretimi için bir rota önerisi: Çatalca Yarımadası Batısı, İstanbul. Marmara Coğrafya Dergisi, 0(30), 45-68. https://doi.org/10.14781/mcd.50357
• Tuna, F., & Sarıkaya, M. A. (2014b). Sarıyer, Beykoz ve Şile'de (İstanbul) coğrafya eğitimi için rota önerileri. Doğu Coğrafya Dergisi, 19(31), 189-206. https://doi.org/10.17295/dcd.98900
• Tuncer, T., & Pınar, A. (2023). Coğrafya eğitiminde potansiyel bir açık hava laboratuvarı: Karapinar ve çevresi. International Journal of Geography and Geography Education, 48, 37-67. http://dx.doi.org/10.32003/igge.xxx
• Türker, A., Ünaldı Eser, Ü., & Karagüç Çakır, C. (2020). Arazi Çalışmalarının Coğrafya Öğretmeni Adaylarının Yeryüzü Şekillerini Kavrama ve Tasvir Etme Becerilerine Etkileri. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 144-161. https://doi.org/10.15659/ankad.v4i2.99
• Ünlü, M., & Özdemir, F. (2018). Ortaöğretimde fiziki coğrafya kazanımlarına uygun arazi çalışmalarının planlanması (İstanbul ili örneği). Marmara Coğrafya Dergisi, (37), 49-62. https://doi.org/10.14781/mcd.386104
• Ünlü, M. (2014). Coğrafya öğretimi (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Wang, X., van Elzakker, C. P. J. M., & Kraak, M. J. (2017). Conceptual design of a mobile application for geography fieldwork learning. ISPRS International Journal of Geo-Information, 6(11). https://doi.org/10.3390/ijgi6110355
• Warburton, J., Higgitt, M., & Watson, B. (1997). Improving the preparation for fieldwork with “IT”: Preparation tutorials for a remote field class. Journal of Geography in Higher Education, 21(3), 333-347. https://doi.org/10.1080/03098269708725440
• Welsh, K. E., Mauchline, A. L., Park, J. R., Whalley, W. B., & France, D. (2013). Enhancing fieldwork learning with technology: Practitioner’s perspectives. Journal of Geography in Higher Education, 37(3), 399-415. https://doi.org/10.1080/03098265.2013.792042
• Yaşar, O., & Şeremet, M. (2010). Yükseköğretim coğrafya eğitiminde kullanılan öğretim yöntemleri ve materyallerin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 675-702.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Seçkin Yayıncılık: Ankara.
• Yıldırım, T., & Arıbaş, K. (2018). Coğrafya öğretiminde gezi gözlem yöntemi: Örnek bir rota çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, (37), 16-29.
• Yılmaz, C., & Bilgi, M. G. (2011). Aday öğretmenlerin coğrafya arazi çalışmalarına bakışı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 961-983.
• Yılmaz, C. (1997). Coğrafya eğitiminde arazi tatbikatlarının önemi ve bir uygulama örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 287-307.