Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Elektronik Sigara Kullanımına İlişkin Tutumları, Davranışları ve İlişkili Faktörler

Yıl 2024, Cilt: 38 Sayı: 1, 1 - 28, 23.07.2024

Ecem Tüzün , İlknur Ağlar İrem Çakmak İrem Çangar İrem Çiçekci İrem Kılıç , İrem Kıran Ahmet Emre Koçak Erhan Eser

Öz

Amaç: Tütün kullanımı, neden olduğu sağlık sorunları ve oldukça sık kullanımı sebebiyle günümüzde hala büyük bir çevre ve halk sağlığı sorunudur. Elektronik sigaranın bunlar arasındaki yeri özellikle son zamanlarda artan popülaritesi sebebiyle ön plana çıkmaktadır. Çalışmamızda tıp fakültesi öğrencilerinin tütün ürünleri ve e-sigara kullanım sıklığını, e-sigara hakkında bilgi düzeylerini, e-sigarayla ilgili tutum ve davranışlarını belirlemeyi hedefledik.
Gereç Yöntem: Araştırmamız 13.04.2023-28.04.2023 tarihleri arasında yürütülen kesitsel tipte bir araştırmadır. Araştırma 2022-2023 eğitim dönemi 4, 5 ve 6. sınıf tıp fakültesi öğrencileri (n=591) üzerinde yürütülmüştür. Veriler, online ve yüz yüze görüşme teknikleriyle toplanmıştır. Katılım oranı %70,6(n=417)’dır.
Bulgular: Araştırma grubunun %53,7’si kadın, %28,3’ü dönem 4, %34,3’ü dönem 5 öğrencisidir. Katılımcıların %44,4’ü aktif olarak sigara kullanmaktadır. İlk kez sigara deneme yaşı 16,82±3,36 (IQ25-75 = 15,0-19,0)’dir. Sigara kullanan katılımcıların %36,7’u psikolojik rahatlama için, %36,7’i günlük rutinleri ile bağdaştırdığı için sigara kullandığını belirtmiştir. Katılımcıların %13.7’sinin düzenli e-sigara kullandığını belirtmektedir. E-sigara kullanım sebeplerine baktığımızda %89,2 katılımcı aroma ve kokusu güzel olduğu için, %41,4 ü sigaradan daha az zararlı olduğunu düşündüğü için, %39,6’sı meraktan kullandığını belirtmektedir.
Sonuç: Tıp fakültesi öğrencilerinde, her 3 öğrenciden biri düzenli sigara kullanmakta ve her 5 öğrenciden biri e-sigara kullanmaktadır. Sigaranın zararları ve sağlık üzerine negatif etkilerine hakim olan geleceğin hekimlerinin tütün kullanımının bu oranda yüksek olması çarpıcı ve göz ardı edilmemesi gereken bir gerçektir. E-sigaranın üçte birinden fazlası illegal olarak satışı yasak olan tekel/tobacco mağazalarından satın alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

tütün, sigara, elektronik sigara

Etik Beyan

var

Kaynakça

• 1. Tobacco [Internet]. [cited 2023 Nov 3]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco
• 2. TÜİK Kurumsal [Internet]. [cited 2023 Nov 3]. Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Saglik-Arastirmasi-2019-33661
• 3. Steptoe A, Wardle J, Cui W, Baban A, Glass K, Pelzer K, et al. An international comparison of tobacco smoking, beliefs and risk awareness in university students from 23 countries. Addiction. 2002 Dec 1;97(12):1561–71.
• 4. Alaçam H, Korkmaz A, Efe M, Balcı Şengül C, Şengül C, Üniversitesi P, et al. Pamukkale Üniversitesi öğrencilerinde alkol ve sigara bağımlılığı taraması Screening of alcohol and tobacco addiction in Pamukkale University students.
• 5. Saçlı A. Üniversite öğrencilerinde elektronik sigara hakkındaki bilgi düzeyi ve elektronik sigara kullanım sıklığının değerlendirilmesi [Internet]. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi; 2019 [cited 2023 Nov 4]. Available from: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=vN_RFnss1vFdDF04f37iFg&no=9-N4xpub9lbdqQyj_s-4Sg
• 6. Etter JF, Bullen C. Electronic cigarette: users profile, utilization, satisfaction and perceived efficacy. Addiction [Internet]. 2011 Nov 1 [cited 2023 Nov 3];106(11):2017–28. Available from: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1360-0443.2011.03505.x
• 7. Vansickel AR, Cobb CO, Weaver MF, Eissenberg TE. A Clinical Laboratory Model for Evaluating the Acute Effects of Electronic “Cigarettes”: Nicotine Delivery Profile and Cardiovascular and Subjective Effects. [cited 2023 Nov 3]; Available from: www.aacrjournals.org
• 8. Goniewicz ML, Knysak J, Gawron M, Kosmider L, Sobczak A, Kurek J, et al. Levels of selected carcinogens and toxicants in vapour from electronic cigarettes. Tob Control [Internet]. 2014 Mar 1 [cited 2023 Nov 3];23(2):133–9. Available from: https://tobaccocontrol.bmj.com/content/23/2/133
• 9. Berlin I, Dautzenberg B, Lehmann B, Palmyre J, Liégey E, De Rycke Y, et al. Open access Randomised, placebo-controlled, double-blind, double-dummy, multicentre trial comparing electronic cigarettes with nicotine to varenicline and to electronic cigarettes without nicotine: the ECSMOKE trial protocol. BMJ Open [Internet]. 2019 [cited 2023 Nov 3];9:28832. Available from: http://bmjopen.bmj.com/
• 10. Effects of electronic cigarette smoking on human health [Internet]. [cited 2023 Nov 4]. Available from: https://www.europeanreview.org/article/8033
• 11. Farsalinos KE, Romagna G, Allifranchini E, Ripamonti E, Bocchietto E, Todeschi S, et al. Comparison of the Cytotoxic Potential of Cigarette Smoke and Electronic Cigarette Vapour Extract on Cultured Myocardial Cells. Int J Environ Res Public Heal [Internet]. 2013 [cited 2023 Nov 3];10:5146–62. Available from: www.mdpi.com/journal/ijerphArticle
• 12. Talih S, Balhas Z, Salman R, Karaoghlanian N, Shihadeh A. “Direct Dripping”: A High-Temperature, High-Formaldehyde Emission Electronic Cigarette Use Method. Nicotine Tob Res [Internet]. 2016 Apr 1 [cited 2023 Nov 3];18(4):453. Available from: /pmc/articles/PMC6220833/
• 13. Electronic Cigarettes [Internet]. [cited 2023 Nov 3]. Available from: https://www.cdc.gov/tobacco/basic_information/e-cigarettes/index.htm
• 14. TAMER U, Acar T, Burgaz S, GÖNEY G, COK I. Elektronik Sigara (E-Sigara) Kullanan Kişilerde Olası Genotoksik Hasarın ve Nikotin Maruziyetinin Belirlenmesi. undefined [Internet]. 2016 Mar 15 [cited 2023 Nov 3]; Available from: http://search/yayin/detay/616970
• 15. Osh C. CDC OSH Information on E-cigarettes November 2015. 2015;
• 16. Elektronik Sigara (T.C. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü 22.01.2008/4646) - Ankara Eczacı Odası | Eczane - Nöbet Kartı - Nöbetçi Eczane - DOZ Dergisi - Eczacı Odaları - İlaç Duyuruları - İlaç Haberleri [Internet]. [cited 2023 Nov 3]. Available from: https://www.aeo.org.tr/DuyuruModulu/Duyurular/Details/4308?AspxAutoDetectCookieSupport=1
• 17. Havaçeliği Atlam D, Şaşman Kaylı D, Yararbaş G, Üniversitesi Madde Bağımlılığı E, ve İlaç Bilimleri Enstitüsü T, Bağımlılığı MA, et al. Elektronik Sigara Kullanımına Yönelik Tutum ve Kullanım Özellikleri: İzmir Örneklemi. Bağımlılık Derg [Internet]. 2020 Dec 30 [cited 2023 Nov 3];21(4):297–307. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/pub/bagimli/issue/56251/777797
• 18. Sayili U, Aksu Sayman Ö, Yurtseven E, Erginöz E, İlçe K, Müdürlüğü S, et al. Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinde Elektronik Sigara Farkındalığı ve Kullanım Düzeyleri. Namık Kemal Tıp Derg [Internet]. 2020 Dec 20 [cited 2023 Nov 3];8(3):419–28. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/nkmj/issue/57758/749077
• 19. Dayi A, Kahraman S, Korkut SE, Üniversitesi 1 Beykent, Bölümü P. Elektronik Sigara Kullanıcılarının Elektronik Sigaraya Yönelik Tutumları ve Günlük Kullanım Alışkanlıkları Attitudes of Electronic Cigarette Users towards Electronic Cigarette and Their Usage Habits. Bağımlılık Dergisi-Journal Depend |. 2019;20(1):32–9.
• 20. Boratav K, Sınıfların ve Grupların Sosyoekonomik Nitelikleri. 2. Basık, Ankara, İmge Kitapevi Yayınları, 2004.
• 21. Topp CW, Dinesen Østergaard S, Søndergaard S, Bech P. The WHO-5 Well-Being Index: A Systematic Review of the Literature. 2015 [cited 2023 Nov 3]; Available from: www.karger.com/
• 22. Caman OK, Inandi T, Karadag Caman O, Aydın N, Emel Onal A, Kaypmaz A, et al. GLOBAL HEALTH PROFESSIONS STUDENT SURVEY − TURKEY: SECOND-HAND SMOKE EXPOSURE AND OPINIONS OF MEDICAL STUDENTS ON ANTI-TOBACCO LAW. Cent Eur J Public Heal. 2013;21(3):134–9.
• 23. Meslek S, Okulu Y, Sigara Ö, Tütün S, Etkileyen K, Belirlenmesi F, et al. Determining the Factors Effecting the Cigarette, Narghile and Hand-rolled Tobacco Smoking Among Medical Technology Vocational Training School Students and Evaluation of their Opinions About Starting and Continuing with their Habits of Smoking. 2011 [cited 2023 Nov 3]; Available from: www.solunum.org.tr
• 24. Richmond R. Teaching medical students about tobacco. [cited 2023 Nov 3]; Available from: http://thorax.bmj.com/
• 25. Işık Sönmez C, Ayhan Başer D, Aydoğan S, Uludağ G, Dinçer D, Topaluğurlu B, et al. Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Sigara İçme Sıklığı ve Sigara ile İlgili Bilgi Tutum ve Davranışları. Konuralp Tıp Derg [Internet]. 2017 [cited 2023 Nov 3];9(2):83–9. Available from: www.konuralptipdergi.duzce.edu.tr
• 26. Kop B, Culduz A, Kaspar Ç, Şencan N. Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğrencileri Sigara Kullanım Alışkanlıkları: Kalitatif ve Kantitatif Yaklaşım. Marmara Pharm J [Internet]. 2015 Jan 6 [cited 2023 Nov 3];19(1):36–42. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/pub/marupj/issue/17922/188429
• 27. YAKAR B, Pirincci E, KURT CANPOLAT E. Sigara İçme Durumuna Etki Eden Faktörler ve Tütün Kontrol Eylem Planının Sigara Kullanım Üzerine Etkisinin Araştırılması. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilim Tıp Derg [Internet]. 2020 [cited 2023 Nov 3];34(2):147–53. Available from: http://search/yayin/detay/428834
• 28. Leonardi-Bee J, Jere L, Britton J. Exposure to parental and sibling smoking and the risk of smoking uptake in childhood and adolescence: a systematic review and meta-analysis. [cited 2023 Nov 6]; Available from: http://thorax.bmj.com/