Deprem Sonrası Oluşabilecek Gastroenterit Enfeksiyonları ve Önlemleri

Yıl 2024, Sayı: 23, 920 - 930, 31.08.2024

Nur Gamze Bostan

Öz

Afet sonrası oluşabilecek enfeksiyon hastalıkları son derece önemli halk sağlığı tehditleridir. Doğal afetler, patojenlere maruz kalma riskini artırmaktadır. Ülkemizde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli Hatay, Gaziantep, Adana, Osmaniye, Diyarbakır, Malatya ve Şanlıurfa olmak üzere birçok ilimizi etkileyen deprem felaketinden binlerce kişi etkilenmiştir. Bazı depremzedeler çadırlara, prefabrik yapılara yerleşmek ve tuvalet, kişisel hijyen ve gıda ihtiyaçlarını ortak alanlarda gerçekleştirmek durumunda kalmışlardır. Felaketten kurtulan depremzedeler, daha farklı bir hayati risk ile karşı karşıya kalmış durumdadır. Deprem sonucu işlevsiz hale gelen su sistemlerinin ve kanalizasyon sisteminin karışma riski çok yüksektir. Gıda ihtiyaçları, temiz su, hijyen yetersizliğinden dolayı oluşabilecek enfeksiyon hastalıklarının sayısı çok fazla olup gastroenterit enfeksiyonları bunlar içinde önemli bir yer tutmaktadır. İshal olguları kendini sınırlayıcı kısa bir enfeksiyondan, vücudun aşırı su kaybetmesi tablosu oluşturan dizanteriye kadar etki gösterebilmektedir. Ancak kendini sınırlayan hafif bir ishal olgusunda bile hijyen yetersizliği nedenli sağlıklı insanlara bulaş olabilir bu da bölgede salgınlara sebebiyet verebilmektedir. Gastroenterit enfeksiyonlarında en önemli etkenler; Escherichia coli, Vibrio cholerae, Shigella türleri, Giardia intestinalis, Entamoeba histolytica, Hepatit A, Hepatit E ve Rotavirüslerdir. Afet sonrasında oluşan su, gıda, barınma ve hijyen gibi ihtiyaçlar tam olarak karşılanamadığında gastroenterit enfeksiyonlarının görülmesi kaçınılmazdır. Özellikle çadır kentler gibi kalabalık yaşam alanlarında barınmak zorunda kalan depremzedeler, tuvalet, kişisel hijyen ve gıda ihtiyaçları için toplu kullanım alanlarında her zaman risk altındadır. Günümüze kadar olan doğal afetler sonrasında oluşan ishal salgınlarına bakıldığında nedenleri en başta plansız ve yetersiz donanıma sahip afet yönetimidir. Afet bölgesinde çalışan sağlıkçı ve gıda çalışanlarının bu konuda titizlik göstermesi aynı zamanda halkın bu konuda bilinçlendirilmesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, enfeksiyon, gastroenterit, ishal

Gastroenteritis Infections and Precautions That May Occur After Earthquake

Öz

The potential infectious diseases that may arise after a disaster are significant threats to public health. Natural disasters increase the risk of exposure to pathogens. The earthquake disaster centered around Kahramanmaraş, affecting many provinces including Hatay, Gaziantep, Adana, Osmaniye, Diyarbakır, Malatya, and Şanlıurfa, has impacted thousands of individuals in our country. Some earthquake survivors have been forced to settle in tents or prefabricated structures, relying on communal facilities for toilets, personal hygiene, and food needs. These survivors are now facing a different yet equally critical risk. There is a high risk of contamination of water and sewage systems rendered dysfunctional by the earthquake. Due to inadequate access to food, clean water, and hygiene, the number of infectious diseases, particularly gastroenteritis infections, can be substantial. Cases of diarrhea can range from self-limiting short-term infections to dysentery, which can lead to severe dehydration. Even in cases of mild diarrhea, insufficient hygiene can lead to transmission to otherwise healthy individuals, potentially resulting in outbreaks in the region. The primary pathogens involved in gastroenteritis infections include Escherichia coli, Vibrio cholerae, Shigella species, Giardia intestinalis, Entamoeba histolytica, Hepatitis A, Hepatitis E, and Rotaviruses. Inevitably, gastroenteritis infections occur when the needs for water, food, shelter, and hygiene are not adequately met in the aftermath of a disaster. Particularly in crowded living spaces such as tent cities, earthquake survivors are always at risk when using communal facilities for toilets, personal hygiene, and food. Looking at the diarrheal outbreaks following natural disasters up to the present day, the primary cause is primarily attributed to unplanned and inadequate disaster management. It is crucial for healthcare and food workers operating in disaster areas to exercise diligence in this regard, alongside raising awareness among the public.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, infection, gastroenteritis, diarrhea

Kaynakça

• 1. World Health Organization. Communicable diseases following natural disasters. World Health Organization. http://www.who.int/diseasecontrol_emergencies/guidelines/CD_Disasters_26_06.pdf Yayınlanma Tarihi Nisan 2006. Erişim Tarihi 10 Şubat 2023.
• 2. Kaya AD, Ozturk CE, Yavuz T, Ozaydin Ç, Bahcebaşı T. Changing patterns of hepatitis A and E sero-prevalences in children after the 1999 earthquakes in Duzce, Turkey. Journal of Paediatrics and Child Health. 2008;44(4):159-236. doi: 10.1111/j.1440-1754.2007.01248.x.
• 3. Jutla A, Khan R, Colwell R. Natural disasters and cholera outbreaks: Current understanding and future outlook. Curr Envir Health Rpt. 2017;4:99–107. doi: 10.1007/s40572-017-0132-5.
• 4. Kouadio IK, Aljunid S, Kamigaki T, Hammad K, Oshitani H. Infectious diseases following natural disasters: Prevention and control measures. Expert Review of Anti-Infective Therapy. 2012;10(1):95-104. doi: 10.1586/eri.11.155.
• 5. Çalışkan C, Özcebe H. Afetlerde enfeksiyon hastalıkları salgınları ve kontrol önlemleri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2013;12(5):583-588.
• 6. Floret N, Viel JF, Mauny F, Hoen B, Piarroux R. Negligible risk for epidemics after geophysical disasters. Emerg Infect Dis. 2006;12(4):543-8. doi: 10.3201/eid1204.051569.
• 7. Tabak F. Enfeksiyon Hastalıkları. 4. Baskı. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevleri, 2019.
• 8. Honarkar Z, Baladast M, Khorram Z, et al. An analysis of gastrointestinal symptoms in causalities of catastrophic earthquake of Bam, Iran. Shiraz E-Medical Journal. 2005;6(1):10-16.
• 9. Sarıkaya B, Yenilmez E. Afetler sırasında bulaşıcı hastalıkların oluşumunu etkileyen faktörler ve enfeksiyon hastalıklarının bulaşma yolları. Köse Ş, editör. Afetler ve Enfeksiyonlar. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri;2021:33-36.
• 10. Suk JE, Vaughan EC, Cook RG, Semenza JC. Natural disasters and infectious disease in Europe: a literature review to identify cascading risk pathways. Eur J Public Health. 2020;30(5):928-935. doi: 10.1093/eurpub/ckz111.
• 11. Gupta SK, Suantio A, Gary A, Widyastuti E. Factors associated with E. coli contamination of household drinking water among tsunami and earthquake survivors, Indonesia. Am J Trop Med Hyg. 2002;76(6):1158-1162.
• 12. Gotfried J. Lewis Katz School of Medicine at Temple University. E. coli Gastroenteritis. https://www.msdmanuals.com/home/digestive-disorders/gastroenteritis/e-coli-gastroenteritis. Yayınlanma tarihi Eylül 2022. Erişim tarihi 10 Şubat 2023.
• 13. Montero D, Vidal M, Pardo M, et al. Characterization of enterotoxigenic escherichia coli strains isolated from the massive multi-pathogen gastroenteritis outbreak in the antofagasta region following the Chilean earthquake, 2010. Infection, Genetics and Evolution. 2017;52:26-29. doi: 10.1016/j.meegid.2017.04.021.
• 14. Orata FD, Keim PS, Boucher Y. The 2010 Cholera outbreak in Haiti: How science solved a controversy. PLoS Pathog. 2014;10(4):e1003967. doi: 10.1371/journal.ppat.1003967.
• 15. Schwartz BS, Harris JB, Khan AI, et al. Diarrheal epidemics in Dhaka, Bangladesh, during three consecutive floods: 1988, 1998, and 2004. Am J Trop Med Hyg. 2006;74(6):1067–1073.
• 16. Lampel KA, Formal SB, Maurelli AT. A brief history of shigella. EcoSal Plus. 2018;8(1):1-25. doi: 10.1128/ecosalplus.ESP-0006-2017.
• 17. Vahaboglu H, Gundes S, Karadenizli A, Mutlu B, Cetin S, Kolayli F. Transient increase in diarrheal diseases after the devastating earthquake in Kocaeli, Turkey: Results of an infectious disease surveillance study. Clinical Infectious Diseases. 2000;31(6):1386–1389. doi: 10.1086/317500.
• 18. Aoki T, Koizumi N, Watanabe H. A case of leptospirosis probably caused by drinking contaminated well-water after an earthquake. Jpn J Infect Dis. 2001;54(6):243-244.
• 19. Guidi F, Duranti A, Gallina S, et al. Characterization of a staphylococcal food poisoning outbreak in a workplace canteen during the post-earthquake reconstruction of central Italy. Toxins. 2018;10(12):523. doi: 10.3390/toxins10120523.
• 20. Yavarian J, Shafiei-Jandaghi NZ, Mokhtari-Azad T. Possible viral infections in flood disasters: A review considering 2019 spring floods in Iran. Iran J Microbiol. 2019;11(2):85–89.
• 21. Hakim ST, Afaque F, Javed S, Kazmi SU, Nadeem SG. Microbial agents responsible for diarrheal infections in flood victims: A study from Karachi, Pakistan. Open Journal of Medical Microbiology. 2014;4:106-114. doi: 10.4236/ojmm.2014.42012.
• 22. Crawford SE, Ramani S, Tate JE, et al. Rotavirus infection. Nat Rev Dis Primers. 2017;3:17083. doi:10.1038/nrdp.2017.83.
• 23. Bayram Y, Parlak M, Çıkman A, Aypak C. Van depreminin su-kaynaklı bazı bulaşıcı hastalıklar üzerine etkisi. Dicle Tıp Dergisi. 2014;41(2):313-318. doi: 10.5798/diclemedj.0921.2014.02.0423.
• 24. Mavrouli M, Mavroulis S, Lekkas E, Tsakris A. The impact of earthquakes on public health: a narrative review of infectious diseases in the post-disaster period aiming to disaster risk reduction. Microorganisms. 2023;11(2):419. doi: 10.3390/microorganisms11020419.